Патофизиология пәні, мақсаты мен міндеттері және оларға жету

88
Аурудың патогенезін қарағанда жергілікті (бүлінген 
ағзаның, тіннің) өзгерістері мен жалпы организмнің 
өзгерістерінің арақатынасын қарастыру қажет. Ауру әрқашан 
жергілікті және жалпы өзгерістермен сипатталады. Олар 
өзара бірлікте болады. Кезкелген жергілікті дерттік 
үрдістер 
жалпы 
организмнің 
өзгерістеріне 
әкеледі. 
Мәселен, қабыну кезінде қанда лейкоциттердің көбеюі, дене 
қызымының көтерілуі, иммундық жүйенің әсерленуі т.б. 
құбылыстар байқалады. 
Жалпы организмнің және оның жүйкелік-эндокриндік 
жүйелерінің жағдайлары жергілікті дерттік үрдістердің 
барысына елеулі әсер етеді. Мәселен, орталық жүйке жүйесі 
тежелу жағдайында болғанда (табиғи үйқы немесе наркоз 
кезінде) 
жергілікті 
қабынудың 
өтуі 
баяулайды. 
Тиреотоксикоз кезінде қабыну өте қарқынды, гипотиреоз 
кезінде, керісінше, сылбыр өтеді. 
Ауру кездерінде жергілікті өзгерістер мен жалпы 
организмнін өзгерістерінің басталуы үш түрде болуы 
мүмкін: 
● жергілікті өзгерістер бірінші пайда болып, артынан 
жалпы өзгерістерге әкеледі. Мәселен, жарақаттану, күю т. 
б. Бұл кездерде жалпы өзгерістердің дамуы жүйкелік және 
гуморалдық жолдармен артынан дамиды. 
● ауру туындатқан ықпалдар бірден организмнің жалпы 
өзгерістерімен бірге жекелеген ағзалар мен тіндердің 
жергілікті өзгерістерін туындатады. Мәселен, химиялық 
заттармен уланғанда, иондағыш сәулелер әсер еткенде 
т.с.с. жергілікті ағзалар мен тіндердің бүліністері тұтас 
организмнің бүліністерімен бір мезгілде пайда болады. 
● ағзалар мен тіндердегі дерттік өзгерістер аурудың 
жалпы көріністерінен кейін пайда болады. Мәселен, 
жағымсыз көңіл-күйлерінің әсерлерінен ми қыртысының 
сыртқы орта жағдайларына бейімделу қабілетінің төмендеуі 
жергілікті өзгерістерден ерте байқалады. Бұл кезде 
«реттелу аурулары» дамиды. Жүйке жүйесі ішкі ағзалар мен 
тіндерге үш түрлі жолмен реттеуші әсер етеді: 
♣ 
олардың 
атқаратын 
(қимылдық, 
сөлденістік) 
қызметтеріне арнайы әсер ету; 
♣ 
қан 
тамырларының 
межеқуатына 
ықпал 
етіп, 
қанайналымына әсер ету;
♣ олардың нәрленісін (трофикасын) қамтамасыз ету.
Сондықтан жүйкелік реттелулер бұзылғанда көрсетілген 
үрдістердің бәрінде де өзгерістер байқалады. Сол себептен 
ағзалар мен тіндердің жүйкелік реттелулерінің бұзылыстары 
аурудың даму жолдарында біршама өзгерістерге әкелуі 

89
мүмкін. Адамның ішкі жан-дүниесінің өзгерістері денеде 
әртүрлі дерттердің дамуына ықпал ететіні көптен белгілі. 
Осыдан медицинада психосоматикалық бағыт қалыптасқан. 
Қорыта 
келгенде, 
кез-келген 
аурудың 
көріністері 
жергілікті 
және 
жалпы 
организмнің 
өзгерістерімен 
сипатталады. Олар өзара бірімен-бірі тығыз байланысты. 
Сол себептен жергілікті ауру немесе жалпы организмнің 
ауруы деп ажырату қате болады. Дегенмен, олардың 
арақатынасын, басым жағын ажырату қажет. Кейде ушықпаған 
аурудың жергілікті бүліністерін аластау арқылы науқасты 
емдеуге болады. Мәселен, өспені дер кезінде сылып тастау 
науқастың сауығуына әкеледі. Ал, бүлінген ағзаның әсері 
жалпы денеге көп тараған болса, онда жалпы организмдегі 
өзгерістер емдеуді қажет етеді. Фурункулез кезінде 
сыздауықты 
емдеумен 
бірге 
жалпы 
организмдегі 
зат 
алмасудың, иммундық жүйенің т. б. бұзылыстарын емдеу 
қажет. 
Ал, жалпы организмнің жан-дүниесі өзгерістерінен 
пайда болған ағзалар мен тіндердегі өзгерістерді емдеу 
міндетті түрде алғашқыларды емдеумен қабаттасуы керек. 
Осы тұрғыдан психотерапияның маңызы өте зор. 

жүктеу/скачать 6,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: