Л.В. Занковтың пікірінше, бастауыш мектепте оқыту бағдарламасы мен қолданыстағы әдістемесі есте сақтау үшін есептелген, білім мен біліктіліктің төмен деңгейін береді, оқушылардың барынша жалпы дамуын қамтамасыз етпейді. Мұның себебі теориялық деңгейі төмен оқу материалының жеңілдетілген қарапайым сипаты болып табылады, бұл ретте балалардың даралығы мен қызығушылығы ескерілмейді, ал оқу қарқыны өте баяу. Осыны негізге ала отырып, Л.В. Занков, бастауыш сынып балаларын оқытудың тиімді жүйесін құру жұмыстары басталды. Л.С. Выготский – оқыту дамуды бастауы керек – деп Занков өз жүйесінің негізіне қойды. Занковтың тәжірибелік-эксперименттік жұмыстарының аясында бастауыш сынып оқушыларының жалпы дамуы – қабілеттерін дамыту – бақылауды дамыту, абстрактілі ойлауды дамыту, практикалық іс-әрекеттерді дамыту ретінде қарастырылды. Салдары даму болып табылатын тәрбие жүйесі ғалымдар әзірлеген дидактикалық принциптерге негізделген. Олардың дәстүрлі дидактикалық принциптерден айырмашылығы – оқушының жан-жақты дамуына қол жеткізуге бағытталған.
Занковтың оқыту жүйесінің принциптері:
- теориялық білімнің жетекші рөлі;
- қиындықтың жоғары деңгейі;
- оқудың жылдам қарқыны;
- балалардың оқу процесі туралы хабардар болуы;
-оқушылардың, әсіресе әлсіздердің жан-жақты дамуы бойынша мақсатты және жүйелі жұмыс.
Барлық принциптердің ішінде қиындықтың жоғары деңгейінде оқыту принципі ерекше көзге түседі. Осы принципке сүйене отырып, оқытудың әдістемесі де, мазмұны да оқу материалын меңгеруде белсенді танымдық әрекетті тудыруы керек. Занков қиындықты кедергі ретінде анықтады және оның жоғары деңгейі оқудың жылдам қарқыны принципімен байланысты. Жылдам қарқынмен оқытудың мәні бала санасын жан-жақты мазмұнмен үнемі байытып отыруда және білім жүйесіне жаңа және ескі ақпаратты енгізуде жатыр. Оқытуды түсіну принципі мен сана принципі сәйкес келмейді, сондықтан оқушыны тек ақпараттан, білімнен, дағдыдан ғана емес, білімнің өзін меңгеру үдерісінен де хабардар болуға үйрету талап етіледі. Занков жүйесі мұғалімнен барлық оқушылардың, соның ішінде әлсіз балалардың жалпы дамуымен мұқият жұмыс істеуді талап етеді. Барлық оқушылар үшін жалпы дамуда ілгерілеуді қамтамасыз ету маңызды, бұл үшін интеллектуалдық өсудің танымдық қызығушылығын оятатын оқу мотивтерін қалыптастыруға үлкен көңіл бөлінуі керек.
Оқу қызметінің теориясы В.В. Давыдовтың «Дамыта оқыту теориясы» атты еңбектерінде толық сипатталған. Оқу қызметі - жалпы білімнен нақты білімге дейінгі таным жолы, оның негізгі мазмұны оқушылардың теориялық сана мен ойлау негіздерін дамытатын теориялық білім болып табылады. В.В. Давыдов оқушылардың ілімі мен зерттеуші ғалымның қызметін салыстырады және негізгі ерекшеліктер туралы айтады. Оқушы ғылыми зерттеудің арнайы ұсынылған нәтижелерін игереді, ал білімді көрсету тәсілі зерттеудің өзінен ерекшеленеді. Зерттеулер әмбебап ішкі негізді ашады. Оқу іс-әрекеті, ол да бұрыннан табылған әмбебап негізден басталады, бірақ ішкі бірлікті сақтай отырып, оның нақты көріністерін ойша жаңғырту бағытында жүреді.
Достарыңызбен бөлісу: |