«Педагогикалық мамандыққа кіріспе» пәнінің ОҚу- әдістемелік кешені оқУ-Әдістемелік материалдар
Әлемдік білім беру кеңістігінде қажетті көпмәдени жеке тұлғаны қалыптастыру мәселелері
жүктеу/скачать 0,8 Mb.
|
| Әлемдік білім беру кеңістігінде қажетті көпмәдени жеке тұлғаны қалыптастыру мәселелері. Әлемдік білім беру кеңістігін не құрайды? Оның құрмына мақсаттары, міндеттері, мәдени салт-дәстүрлері, философиялық негіздері бойынша ерекшелінетін ұлттық білім беру жүйелері кіреді. Осындай әр түрлі білім беру жүйелерінің өзара байланыстар, әркеттестіктері әр адамның дүние танымының кеңеюіне, рухани тұрғыдан баюына, мәдениетінің қалыптасуына септігін тигізіп, өздерін әлемдік білім беру кеңістігінің бір бөлігі ретінде сезіне алуларына мүмкіндік тудырады.
Бірақ осы жағандану процесінде әр ұлттың өзіндік ерекшелігі, салт дәстүрлері, тілі мен дінінің сақталып қалуы басқа мәдениеттер тоғысында өз орның жоғалтып алмауы өзекті. Қазақстанның да осы бағытта дамуындағы, өзіндік бет-бейнесін сақтап қалудағы басты жолдардың бірі- ғасырлар бойы қалыптасқан ұлттық құндылықтарымызды сақтап және білімді де саналы жас ұрпақ тәрбиелеу. Осыған орай ұлы жазушы Мұхтар Әуезов айтқандай: «Қытайлықтар ұлы қытай қорғанымен, египеттіктер пирамидаларымен, итальяндықтар сазды әуенімен таң қалдырса, қазақ халқы ұлттық құндылықтары мен бай тілін мақтан етеді». Тек осындай құндылықтарды тәрбие жұмысының жүйелі ұйымдастырылған түрлерінде, сан алуан әдіс-тәсілдері арқылы жас ұрпақ санасына ұлттық мәдениетті ұялатуға болатыны рас. Бұл ойды жас өрендердің ұлттық тәрбиесіне қатысты Міржақып Дулатовтың: «...Мұндай балалар мектепті бітіргенен кейін қай жұрттың арасында жүрсе де, сүйегіне сінген ұл рухы жасымайды... қайда болса да, тіршілігінде қандай ауырлық өзгерістер көрсе де ұл ұлы болып қалады »,- деген сөздерімен негіздеп кетуге болады. Ұлттық құндылықтарды сақтап, сол құндылықтар негізінде жастарды тәрбиелеу арқылы ғана болашақ ұрпақтың парасатты, білімді, мәдениетті, дүние танымдары жалпы адамзаттық деңгейде дамыған азаматтар ретінде қалыптастыруға болады. Әр елде өзінің ұлттық мәдениеті негізінде, қазіргі дүние жүзілік мәдениетке деген көзқарасы қалыптасады. Жеке тұлғаның іс-әректінің табысты және жемісті болуы олардың мәдениетіне тікелей байланысты, себебі мәдени білімдер оның құндылық бағдарының негізі. Адам тұлғасының қалыптасуы, оның мәдениеті бала кезіне, білім алуы, тәрбие алу мекемелерінен басталады. Ұлттық тәрбие дегеніміз әр адамның тек өзінің ұлттық ерекшеліктерімен, ұлттық мәдениетімен ғана шектелуі емес. Әрине алдымен әр адам өз ұлтының салт дәстүрлерін, тілін, тарихын білуге міндетті. Бірақ басқа тілді үйреніп, басқа мәдениеттермен танысуына шектеу жоқ. Себебі қазіргі таңда адамдардың көп мәдени тұлға ретінде қалыптасуы өте маңызды. Көпмәдени тұлғаны қалыптастыру ретінде әр елдің ұлттық ерекшеліктерін ескере отырып: - адамның салт-дәстүрлерге бай түрлі мәдениеттер, құндылықтар жағдайына бейімделуін, икемделуін; - адамдардың түрлі мәдениеттер арасындағы ынтымақтастықта өмір сүруге ұмтылушылықтарын нығайту қарастырылады. Әр халықтың мәдени өзгешеліктерін сақтай отырып халықтар арасындағы достықты, түсіністікті нығайту көп мәдениеттілікке тәрбиелеудің маңызды бағыттарының бірі. Бірақ сол көпмәдени тұлғаны қалыптастыру білім беру процесінде іске асырылып, оның нәтижелерінің бірі болып табылады. Білім беру процесі арқылы адам мәдениет әлемімен терең таныса алады, мәдени құндылықтарды меңгереді. Білім беру мазмұны әр түрлі халықтардың мәдени мұралары арқылы, үнемі даму үстіндегі ғылым салалары мен адамның өмірлік тәжірибесі негізінде байып, өзгеріп, толықтырылып отырады. Қазіргі кезде әрбір тұлға тек бір ұлттың азаматы емес, ол әлем азаматы болынуына бет бұрыс алу қажет. Сондықтанда «дүниежүзілік білім беру кеңістігі» деген көп көніл бөлінуде. Адами қасиеттерін сақтап, мәдениетті болуы оның ұлттық ерекшеліктеріне байланысты емес. Қандай ұлт өкілі болсада адам жалпы адамзаттық мәдениетке сай болуы керек. Көпмәдени тұлғаның қалыптасуына барлық білім беру мекемелері, тәрбие жүйелері, әлеуметтік институттар әсер етеді. Бұл үздіксіз жүретін процес. Ол тек бір мекеме көлемінде емес, адамның өзіндік білім алу барысында, оның өмірлік тәжірибесі негізінде қалыптасады. Көпмәдени тұлғаның қалыптасуына бұқаралық ақпараттық құралдардың, өнердің, саясаттың әсері зор. Ал жас ұрпақ бойында көп мәдениттілікті қалыптастыру үшін болашақ педагогтарды даярлау барысында осы мәселе бойынша бағыт-бағдар берілуі керек. Жас мамандардың табысты кәсіби іс-әрекетпен айналысуы олардың мәдениеттілік деңгейіне тікелей байланысты болады. Кәсіби білім беру студенттерді бір кәсіпке үйретумен айналыспайды, ол болашақ мамандарды қазіргі заман мәдениетіне сай азаматты тәрбиелеумен де айналысады. Қазіргі жастар ұлттық мәдениетті жақсы меңгеріп, басқа халықтар мәдениетін, әлемдік мәдениетті зерттеп таныса ғана олар өздерінің ілгері жылжуына, дамуына көп мүмкіндік ала алады. Көпмәдени тұлға болу әсіресе болашақ мұғалімдер үшін маңызды, себебі олардың іс-әрекеттері балалар мінез-құлқын үнемі адамгершілік, эстетикалық, азаматтық тұрғыдан бағалауға бағытталған. Ұстаздардың көпмәдени тұлға болуының қажеттілігі олардың мұғалімдік жұмыстарында түрлі ұлт балаларымен, ата-аналарымен қарым-қатынасқа түскенде көп байқалады. Сондықтан болашақ ұстаздар ұлттық мәдениет пен қатар жалпы адамзаттық мәдениет әлеміне сай тәрбиеленулеріне маңызды. Тұлға мәдениеті қазіргі зерттеуші- ғалымдардың пікірінше мынандай бағыттарды қамтиды: ғылымның жаңа жетістіктерін пайдалана білу; материалдық құндылықтарға қарағанда рухани құндылықтарды бағалай білу; жана-жақты дамыған, қызығушылықтары кең, рухани қажеттіліктеріне сай ұстанымдарын қалыптастыру; өз Отанының, туған өлкенің даму тарихын, халық салт дәстүрлерін, ауыз әдебиетің, халық өнерін біліп бағалау; мәдениеттің барлық саласынан хабардар болып, ондағы шығармашылықты бағалай білуі керек (музыка, театр, дизайн, би т.б.); әр маман өзін-өзі ұйымдастыру, өздігінен даму мәдениетін меңгеруі қажет. жүктеу/скачать 0,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|