ОТБАСЫНДА БАЛАНЫ МЕКТЕПКЕ

ты аныктамалар берьлмегенш байкауга болады. Шванцар «м ектегтк 
ж етту» 
T y c i H i r i H
«баланьщ мектетчк бипм беруге катыеа алу, бипм 
беру удерюше аралаеа алу кабшетшщ болуы» деп, ягни мектептеп 
бЫ м беруге тжелей жан-жакты кабшетп болу керекппн айтады.
А. Анаетази «мектеппк жетшу» немесе «даярлык» TyciHiriH мек­
теп багдарламасын тиiмдi дэрежеде мецгерудеп юкерлж, биик, ка­
бинет, мотивация жэне баска да касиеттершщ бала бойында болуын 
сипаттайды.
Белгип орыс психологтары мектепке даярлау угымына баланыц 
оку тапсырмаларын 
T y c iH y iH , 
эрекеттерд1 орындау тэсшдерш мец- 
r e p y i H , e p iK
касиеттершщ дамуын, 
0 3 iH -0 3 i 
бакылау жэне езш-ез1 
багалау дагдыларын, мугал1мд1 тыцдау, материалды еске сактау 
6 i -
л1ктиппн жаткызады. Олар мектепте окуга даярлыкты уш непзп 
багытка беледг
-
Б1ршшщен, жалпы дамуы. Бала мектеп окушысы болганга 
дешн оныц анатомиялык-физиологиялык, психологиялык жагынан 
дамуы белгш 6ip децгейге жету1 кажет. Ец алдымен оныц есте 
сактау кабшетк зешш, интеллект^ дамуы кажет. Бул жерде оныц 
бипм коры мен 6miicrepi, ойша эрекет ете 6myi соз болып отыр;
-
Екшшщен, 03iH-o3i баскару 6miri. Мектепке дейш п бала­
ныц кабылдауы, зешш, есте сактау кабшет1 жаксы болуы мумюн, 
алайда оны оз ерюмен баскара алмайды. Ол ез еркшен тыс езш 
кызыктырган нэрселерд1 есшде жаксы сактауы мумюн, 6ipaK узак 
уакыт оз1н кызыктырмайтын нэрсеге назарын аудара алмайды. Бул 
оган киын. Ал мектепте оку ymiH назарды ез ерюмен эдеш беле б ш
бiлiгiн калыптастыру кажет. Ягни бала ез1 унаткан, e3i жасагысы 
келетш затты гана емес, ©3i жасагысы келмейтш, 6ipaK жасау кажет 
нэрселерд1 аткаруга дайын болуы керек;
-
Уинншщен, окуга деген кызыгушылыгын, мудцесш туды- 
ратын мотивтерш калыптастыру керек. Бунда бипм алуга деген 
шынайы, терец мотивтерш тудыру туралы сез болып отыр. Бул уш 
багыттыц yLijeyi де мацызды. Олардыц ешкайсысын назардан тыс 
калдыруга болмайды.
Ал JT. И. Божович баланыц м ектегтк окуга даярлыгы ойлау 
ic- 
эрекетшщ, танымдык кызыгушылыктарыныц, езш-ез1 тануыныц 
дамуы дэрежесшщ калыптасуынан, ягни бала езш ересек сезшш, 
мектептж оку удерюшщ каншалыкты мацызды екенш 
Tyciriyi 
деп 
белгшеген.
147

Р. В. Овчарова тужырымдамасында, мектептеп окуга дайын бала 
езш щ эрекеттерш жоспарлап жэне бакылай алады, коршаган дуние- 
нщ зандылыктарын, заттардьщ жасырын касиетш багдарлайды, 
оларды ез эрекеттершде колдана алады, баска адамды тындай 6i- 
лед1 жэне логикалык ойлау тэсшдерш орындай алу бийктиппн 
жаткызады.
Баланын мектепке даярлык мэселесш сез еткен Д. Б. Эльконин 
окыту ic-эрекетше кажетп алдын-ала дайындыкты талдай отырып, 
келеЫ елшемдерд1 аныктаган: калыптаскан ic-эрекет тэсшдерше ба­
ла ез ic-эрекетш саналы турде багындыра алу кабшетц белгшеген 
жуйе талаптарына багыттала алу кабшетц мугал!мд1 мукият тындап 
жэне ауызша турде усынылган тапсырманы накты орындауы; талап 
етшген тапсырманы керу, кабылдау бейнесшде ез ерюмен орындай 
алу кабшетг
Сонымен катар Д. Б. Элькониннщ айтуы бойынша, «эр жас 
ке-зецшщ езше арналган, психикалык дамуын тексеретш ерекше 
магыналы жуйел1 диагностикалык эдютеме болуы тшс».
Швейцар психологы Ж. Пиаже«Баланыц мектептеп окуга даяр- 
лыгыныц ец жогары децгеш бул баланыц кещст1кте жэне уакытта 
багдарлай алып, езш баска адамныц позициясында сез1ну бшж- 
т ш гш щ калыптасуы», - деген. Ягни, мектепке дейш п баланыц ке- 
HicTiKTi жэне уакытты кабылдай алуы, оныц оку материалын мец- 
герудщ жолын жецшдетедг
Н. 
И. Гуткина «Психологическая готовность к школе» атты ец- 
бегшде «Мектепке даярлык» угымына физиологиялык (не функ- 
циональдык) психологиялык жэне элеуметтж (не тулгалык) да­
йындыкты жаткызады.
Функционалдык, даярлык, -
баланыц физиологиялык 
жагынан жетшгещцгш (баланыц салмагы, бойы ез жасына сай да­
муы) жэне оныц денсаулык жагдайын аныктайды. Оны балалар 
дэриер1 аныктайды.
Психологиялык, даярлык, -
баланыц есте сактау кабшет1 
мен зешн, ойлау, сейлеу, окуга деген кызыгушылыгы мен мотивш 
камтиды.

жүктеу/скачать 8,02 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: