Пән бойынша оқыту бағдарламасының титулдік парағы (Syllabus) Нысан пму ұс н 18. 3/37

Пән бойынша оқыту бағдарламасының титулдік парағы (Syllabus)

Нысан ПМУ ҰС Н 7.18.3/37

Қазақстан Республикасының білім және ғылым Министрлігі

«Алюминийдің электролиздік өндірісі» пәні бойынша

Павлодар

Пән бойынша оқыту бағдарламасын (Syllabus) бекіту парағы

Нысан МПУ ҰС Н 7.18.3/38

БЕКІТЕМІН

Декан ММЖжКФ

0. 
   _________Т.Т. Тоқтағанов
   

Құрастырушылар:____________ аға оқытушы Каршигина З.Б.,

«Алюминийдің электролиздік өндірісі»

Пәні бойынша

050709 «Металлургия» мамандығының студенттеріне арналған

Бағдарлама 200_ж. «____» _________бекітілген жұмыс бабындағы оқу бағдарламасының негізінде әзірленген.
200_ж. «___»____________кафедра отырысында ұсынылған.

Хаттама №_____.

(қолы)
Металлургия, машина жасау және көлік факультетінің оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған

200_ж. «_____»______________хаттама №____.

ОӘК төрағасы ____________ Ж.Е. Ахметов

(қолы)

1 Оқытушы тұралы мағлұмат
Металлургия, машина жасау және көлік факультеті

Металлургия кафедрасы

Аға оқытушы, Каршигина Зауре Байтасовна, дәрістер.

Оқытушы, Таскарина Айжан Жумажановна, тәжірибелік сабақтар.

Тел. (8-7182) 673623

Қабылдау уақыты: жұма сайын 10⁰⁰ – 12⁰⁰, Б-224

– электролизді өндіріс ерекшеліктерімен танысады , негізгі мәлімдеулердің алу және практикалық дағдылардың технология туралы алюминий өндірістері , тұздардың фторичтых және көмір электродтардың , процестердің аспаптық дайындауы туралы

– физикалық - химиялық негіздер және облыстың алюминий қолданулары және оның қорытпалардың ;

– теориялық негіздер және технологияны криолит өндірістері және басқа фторлы тұздардың ;

– теориялық негіздер және технологияны алғашқы алюминий өндірістері ;

– теорияны және көмір электродтардың өндіріс тәжірибелісіне ;

– теориялық негіздер және технологияны алюминий тазартулары ;

– негізгі жабдықтау , қолданылатын электролизді өндірісте .

Білу :

– электролиз конструктивті есеп-қисабы жасау , алюминий электролизының балансымен заттық , электрлік және жылы есептеу ;

– электролиз жанында нақтылы процестер бейнелеп түсіндіру және процес экономикалық пайдалы параметрлері таңдауға білу ;

– өндіріс технологиясын ықшамдау .

9 Пәннің қысқаша сипатталуы

« Алюминий электролизді өндірісі » пәні – дис кескіндеуші ­ циплина , қосылған өзінді негізгі мәлімдеудің : балқытылған орталардың электролиз , алюминий қасиеттері және облыстың оның қолданудың , көмір электродтардың өндіріс , фторлы тұздардың өндіріс , электролиз процес технология , электролизерлердің контрукциялары , электролизді цех , алюминий тазартулары , алюминий алу және оның қорытпалардың термиялық тәсілдермен .

Балқытылған құралдар электролизі – алюминий өндірісі технологиясындағы негізгі үрдіс. Қазақстандағы алюминий металлургиясының даму перспективалары.

Алюминий физикалық және химиялық қасиеттері . Алюминий және оның қорытпаларын қолдану.

Көмір электродтарын өндіруге қажетті шикізат. Көмір электродтарын өндірудің технологиялық сызбасы. Қатты көмірсутек материалдарын күйдіру. Қатты көмірсутек материалдарын ұнтақтау және топтастыру. Көмірсутек материалдарының байланыстырушымен ығысуы. Электродтарды баспалау. Жасыл электродтарды күйдіру. Электродтарды графиттеу.

Криолит және фторлы тұздар . фторлы тұздарға қойылатын талаптар. Фтортұздарды өндіруге қажет материал. Шикізат. Криолитті қышқылдық әдіспен өндіру. Технологиялық сызба. Фторлы алюминий мен фторлы натрий өндірісі. Фторлы алюминийді құрғақ әдіспен алу.

Алюминийлік былауының электролитінің қасиеттері . Балқытылған құралдар электролизінің теориясы. Жүйелердің балқу диаграммалары: натрий фториді – Алюминий фториді, криолит – глинозем, Криолит – фторид, алюминий – глинозем. Булардың тығыздығы, тұтқырлығы, электрөткізгіштігі, серпімділігі. Электролиттегі тұздар мен қоспалардың электролиз үрдісіне әсері. Криолит – глиноземды балқытпалар таралуының кернеуі. Электролиз механизмі. Электролиз кезіндегі анодты және катодты процестер. Кері урдістер.

Анодты әсер: оның пайда болу себептері, жағымды және жағымсыз жақтары. Анодты ұшқынотты жою тәсілдері. Электролиз үрдісініңпараметрлері. Ток пен энергияға қарай металлың шығуы. Алюминийдің токпен шығуына түрлі факторлардың әсері. Алюминийді былаулардан алу және оны кұю. Анодтарға қызмет көрсету. Былауларды глиноземмен қоректендіру. Электролитті фтортұздармен түзету. Алюминий былауының энергетикалық балансы.

Күйдірілген анодтары бар электролдегіштер. Өздігінен күйетін анодтары бар электролиздегіштер.

Алюминий былауларын жинақтау және бөлшектеу. Былауларды жөндеуден соң күйдіру және жіберу.

Алюминий электролиздегіштердің құрудағы жаңа идеялар.

Электролизді серия және электролиздегіштердің токпен ұдайы қоректендіру. Электролиздегіш тұрқысы. Цехтағы былаулардың орналастуы. Газұстау және газтазарту жүйелері. Фторидтар мен басқа да анодқұраушы құралдардың жаңаруы. Цехшілік көлік . Еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы .

Алюминий – сырецтің құрамы, қоспалардың алюминийдің изикаөхимиялық қасиеттеріне әсері. Жоғары сапалы тазартылған алюминий қасиеттері және қолдануы.

Алюминийдің үшқабат тәсілмен электролиттік тазарту. Алюминийді тазартудың үшқабаттық тәсілінің тиімділігі. Былаудың құрылымы.

Алюминийді хлормен және қайта балқытумен тазарту.

Жоғары сапалы тазартылған алюминийді зонндық балқытумен, металлды субқосылыстар арқылы тазартумен алу.

10 тақырып. алюминий мен оның қорытпаларын термаялдық әдіспен алу.

Силикоалюминийді электротермальды әдіспен өндірудің қысқаша теориялық негіздері және технологиясы. Силикоалюминийді балқытуға арналған пештер.

Қазақстан Республикасында Алюминий өндірісінің даму перспективалары.

Жұмыс туралы кысқаша теориялық мәліметтермен танысу, жұмысты әдістемеге сәйкес орындау, графиктерді, таблицаларды құру, есептеулер, қорытындылар жасау.

Жұмыс туралы кысқаша теориялық мәліметтермен танысу, жұмысты әдістемеге сәйкес орындау, графиктерді, таблицаларды құру, есептеулер, қорытындылар жасау.

Алюминий өндірісі үшін қажет электролиздегіштің өнімділігін және шикізат шығынын есептеу.

электролиздегіштің токөткізгіш қималары мен ұзындықтарын анықтау және кернеудің электр балансын жасау.

Электролиз үрдісі кезіндегі энергияның кірісі шығынын анықтау және электролиздегіштің жылулық балансын жасау.

Электролиздегіштің негізгі өлшердерінесептеу.

Тапсырма 1. Анодтардың өндірісі .

Ұсынылатын әдебиет :[11],6-77 стр .

Тақырып 4. Фторды тұздардың өндірісі .

Тапсырма 2. криолитті сілтілі тәсілмен өндірісі.

Ұсынылатын әдебиет :[9],137-139 б.

Тақырып 8. электролиздік цех .

Тапсырма 3. электролиздегіштер жұмыстарын бақылау және автоматты турде реттеу.

Еңбекті қорғау және қауіпсіздік техникасы .

Ұсынылатын әдебиет :[10],230-231,318-322 б .

Тақырып 9. Алюминийді тазалау .

Тапсырма 4. Алюминийді хлормен және қайта балқытумен тазарту. Ерекше таза алюминийді алу.

Ұсынылатын әдебиет :[9],239-241,246-250 б.

Тақырып 10. алюминий мен және оның қорытпалардың термалды әдістермен алу.

Тапсырма 5. алюминий - кремнийлік қорытпалардың электротермалдық өндірісі .

Ұсынылатын әдебиет :[10],254-268 б .

Бақылау түрлері: Қ - қатысу, МБ – межелік бақылау, ТЖ – тәжірибелік жұмыстар, OЖ – оқытушымен бірге жұмыс, Б – СӨЖ тақырыптарын орындау бойынша баяндама.

Қорытынды рейтинг есептеу әдістемесі
Қорытынды баға жіберу рейтингісі (ЖР) мен қорытынды бақылаудың (ҚБ) қосындысымен есептелінеді, олардың үлес салмағын ескере отырып (ҮСЖР және ҮСҚБ).
Қ = ЖР·ҮСЖР + ҚБ·ҮСҚБ
Университеттің Ғылыми кеңесі бақылау түрлеріне және ағымдағы үлгерімге байланысты төмендегідей салмақтық үлес бекітілген.

Бақылаудың қорытындысының түрі	Бақылау түрі	Үлес салмағы
Емтихан	Емтихан (ҮСЖР)	0,4
	Ағымдағы үлгерімді бақылау (ҮСҚБ)	0,6

Студенттің семестр бойы пән бойынша жинаған жіберу рейтингісінің бағасы мынаған тең

ЖР = (Р1 + Р2)/2
Студенттің рейтингісі (Р1 және Р2) мына формула бойынша анықталады
Р1(2) = АҮ1(2) ·0,7 + МБ1(2) ·0,3
Ағымдағы үлгерім (АҮ) 100 балдық шкаламен анықталады(бақылау іс-шараларының күнтізбелік графигін қара).

Сонымен қатар межелік бақылаудың (МБ) бағасы да 100 балдық шкаламен анықталады.

Қорытынды бақылау (ҚБ) 100 балдық шкаламен анықталады.

Баллдық жүйе бойынша пәннен қорытынды рейтинг “Оқушылардың оқу жетістіктері” және “Рейтингтік ведомость” журналдарына балл түрінде кестелерге енгізіліп эквивалентті бағаға айналдырылады.

Ескерту:
– Пән бойынша межелік бақылауға (МБ) ағымдағы үлгерім (АҮ) балдарын жинаған студент қана жіберіледі.

– Егер студент межелік бақылаудан өтпеген болса, немесе МБ 50 балдан төмен бал жинаған болса, онда ол студенттің рейтингі анықталмайды. Мұндай жағдайда деканат МБ тапсырудың жеке мерзімін белгілейді.

– Пән бойынша қорытынды бақылауға (ҚБ) оқу бағдарламалық жұмыстардың барлық талаптарын орындағандар (барлық зертханалық және тәжірибелік жұмыстарды және СӨЖ және ОСӨЖ бойынша жұмыстар мен тапсырмалар орындаған және тапсырған), курстық жұмысты қорғағаны үшін жақсы баға алғандар (семестрлік жұмыстар) және жіберу рейтингісін жинағандар (50 балдан кем емес) студенттер жіберіледі.

– Егер студент алушы жіберу рейтингісі және қорытынды бақылауы бойынша жақсы бағаларға ие болса, онда пән бойынша қорытынды баға есептелінеді. Егер студент қорытынды бақылауды себепсіз жіберсе, онда оның бағасы “қанағаттанарлықсыз” деп есептелінеді.
11 Курс саясаты

Сабақтарда белсенді болыңыздар. Оқытушыға сұрақ қойыңыздар. Оқуда үлгеру үшін сабаққа қатысу жеткілікті емес, қарастарылып отырған тақырып пен талқыланып отырған мәселеге белсенді араласып, өз көзқарасыңыз бойынша жауап беруге тырысу керек.

Сабаққа қатысу міндетті болып табылады. Студенттерге дәріс сабақтарына қатысқаны үшін 2 балл қосылады.

Тәжірибелік сабаққа қатысып, берілген жұмысты уақытында тапсырғаны үшін, күнтізбелік графигіне сәйкес, тәлімгерге 8 немесе 10 балл қосылады.

Студенттер сабаққа дайындықпен келіп, ұсынылған әдебиеттер мен аталмыш сабаққа қажетті материалдарды қолдануы керек.

Зертханалық сабаққа қатысып, берілген жұмысты уақытында тапсырғаны үшін, күнтізбелік графигіне сәйкес, тәлімгерге 2, 6 немесе 8 балл қосылады.

Тәлімгердің оқытушымен бірге орындалатын өздік жұмысы, дәрістік сабақтардың тақырыптарын терең зерттеп, оларды бекітуге бағытталған. Сабаққа қатысу және жұмысты орындау 3 балмен бағаланады.

Өздік жұмыс, теориялық курсқа кірмеген немесе қысқаша түрде қарастырылған, дәрістік тақырыптарға қатысты сұрақтарды теориялық түрде зерттеу және оларды ұсынылған әдебиет бойынша тереңдетіп оқу болып табылады.

Өздік жұмысы келесі түрде бағаланады: әр тақырыптын теориялық қарастыру, өңдемен сұрақтар бойынша конспектпен аяқталады, конспект оқытушыға көрсетіліп бағаланады және әр тапсырма үшін 2 немесе 5 балл алады.

Бірінші және екінші межелік бақылау оқытылған тақырыптар бойыншаауызша сұрау түрінде, билеттер немесе тесттер бойынша 100 балдық жүйемен бағаланады.

Студентсеместр ағымында пән бағдарламасына сәйкес тапсырмаларды толық көлемде орындауға міндетті.

Емтихан үш сұрақтан туратын билет бойынша немесе 50 сұрақтан тұратын нұсқаға салынған тесттер бойынша алынады. Емтихан 100 балдық жүие бойынша бағаланады.

Аудиториялық сабаққа 5 минутқа дейін кешігуге рұқсат етіледi, басқа жағдайда тәлімгер 1 балл кем алады.

Дауыстап сөйлесуге болмайды. Екінші ескертуден кейін тәлімгер аудиториядан шығарылады.

Сабақ босатқан үшін қолданылатын айып санкциялары:

– тәжірибе және дәрiс сабағын себепсіз босатқаныңыз үшін –0 балл аласыз;

– тәжірибе есептерiн немесе өздік жұмыстарды сабақтан тыс уақытта қорғағаныңыз үшiн белгіленген баллдың жартысын аласыз.

Дәлелді себеппен уақытында тапсырылмаған зертханалық және өздік жұмыстарға баллдар кемiтiлмейдi.

Егер сіз себепті жағдайлармен бақылау шараларын өткізу кезінде қатыспаған болсаңыз, онда оқытушы тағайындаған уақытта қосымша өтуіңізге мүмкіндік беріледі (МБ және ҚБ деканның рұқсатымен өткізіледі), кері жағдайда сіз «0» балл аласыз.
12 Әдебиеттер тізімі
Негізгі әдебиет
1 Худайбергенов Т.Е. Металлургия легких металлов. Учебник – Алматы, 2001.

2 Троицкий И.А. Металлургия алюминия / И.А. Троицкий, В.А. Железнов. – М.: Металлургия, 1977. – 392с.

3 Ветюков М.М. Электрометаллургия алюминия и магния. – М.: Металлургия, 1987.

4 Уткин Н. И. Производство цветных металлов. – 2-е изд. – М. : Интермет Инжиниринг, 2004. – 442 с.

5 Журавин Ю.Д. Электроснабжение цехов электролиза алюминия: Учеб.пособие /Ю.Д.Журавин, М.Я. Минцис, И.И. Музыченко. – Сиб ГИУ; Новокузнецк, 2000. – 60 с.

6 Васюнина И.П. Электролиты в алюминиевой промышленности: Справоч. пособие / И.П. Васюнина, П.В. Поляков. – Красноярск, 2001. – 60 с.

7 Лайнер А. И. производство глинозема. – М., Алматы, 2001.
Қосымша әдебиет
Баймаков Ю.В. Электролиз расплавленных солей / Ю.В. Баймаков, М.М. Ветюков. – М.: Металлургия, 1996. – 560 с.

9 Беляев А. И. Металлургия легких металлов. – М.: Металлургия, 1970.

10 Николаев И.В. Металлургия легких металлов / И.В. Николаев, В.И. Москвитин, Б.А. Фомин. – М.: Металлургия, 1997. – 432 с.

11 Колодин Э.А. Производство обожженных анодов алюминиевых электролизеров / Э.А. Колодин, В.А. Свердлин, Р.В. Свобода. – М.: Металлургия, 1980. – 84 с.

12 Гордон Г.М. Пылеулавливание и очистка газов / Г.М. Гордон, и.Л. Пейсахов. – М.: металлургия, 1968. – 499 с.
Ұсынылатын мерзімдік басылымдар

«Известия вузов. Черная металлургия» журналы

«Известия вузов. Цветная металлургия» журналы

«Цветные металлы» журналы