Пән: Саясаттану Қабылдаған:ҚылышбаевАрман
БИЛІК ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ
жүктеу/скачать 24,41 Kb.
|
1402 11 11 Сейтбеков Диас эссе саясаттану
| 1.БИЛІК ҰҒЫМЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ
Билікадамзатбаласыныңтіршілігіменқосапайдаболып, ғасырларбойы қоғамдамуыныңағымынасайөзгеріп, жан-жақтыжетілдіріліпотырылған құбылыс. Бүгіндебилікұғымыадамзатөміріндекөптегенмағынлардаайтылып, әртүрліәдістерарқылыкүнделіктітіршіліктеқолданылып, іскеасырылып жатады. Билік-еріктінемесемәжбүрлібағыну, бой ұсынудегенсөз. Басқаружәне бағынубұлекеуібиліктіңекіжағы. Олардыбір-біріненбөліпқарауға болмайды. Екеуі де қоғамғақажет. Бұларірісаясиқұрылымформасында да көрінеді. Олармемлекет пен қоғамүкіметжәнебұқаражұртшылықарасында болады. Биліктіңөзібасқарутүріндекөрінеді, ал басқарубиліктүріндс болады. Ал бұлекіүғымныңарақатынасынталдарболсақ. Ондабасқарудыңөзі биліктіңжүргізілуіемес. Басқаруұғымыбиліккеқарағандакеңірек. Ал билік дегенімізбасқарудыңэлементі, басқарупроцесініңкөзі. Кейдебасқару, Билікжүргізушініңмақсатынажетуіүшін, өзініңбиліктікеркініскеасыру процесіболыптабыладыдспбілуорындысияқты. Сонымен, басқарудегеніміз Биліктіңмақсаттыбағытталғанәсерін, мүмкіндікжағдайынаншындықжағдайға айналдыратын процесс болыптабылады. “Билік” дегенімізбіреулердіңбасқаларғаөміржүргізуге, бұйрық Беруіне, басқаруғадегенқүқығы мен еркі, біреулердіңбасқаларжөнінде дегенініскеасыружәнеолардыңтәртібі мен қызметінебелгілібірықпалету қабілеті мен мүмкіндігі. Бұлжердеықпалету мен билікетудіңайырмашылығын ескеруқажет. Билікдегенімізтұтасалыпқарағандабұлерік, бедел, құқық, күшқолдану, қорқытып-үркіту, иландыру, алдау, сияқтықұралдардың көмегімен, адамдардыңқызметі мен тәртібінебелгілібірәсереудегіқабілет пен мүмкіндік. Билікмазмұныжағынанәртүрлібелгілерібойыншаинституционалануы жағынан – үкіметтік, қалалық, мектептікжәне т. Б. болады. Биліктіңсубъектісібойынша – таптық, партиялық, халықтық, Президенттік, парламенттікжәнебасқа саны жағынан – дара билік (монократиялық), олигариялық (біріккен топ), полиархиялықинституттардың адамдардыңбірігуі. Басқарудыңәлеуметтіктипібойынша – монархиялық, Республикалық; басқарутәртібібойынша – демократиялық; авторитарлық, деспоттық, тоталитарлық, бюрократиялықжәне т. Б. Құрылымдық-формальдықбелгілерібойынша – институттық, институттық емес, жекебилік, екіжақтынемесекөпжақтыбилік (олигархиялық, Полиархиялық); Жүзегеасырутәсілібойынша – үстемдік, күштеу, мәжбүрету, (заңшеңберінде) иландыру, сендірут.б. Билікжүргізушініңбилікетушеңберібойынша – жекебилікжүргізу, Коллегиялық топ болыпбасқару; Басқарутәртібібойынша – деспоттық, Авторитарлық, конституциялық, либералдық, демократиялық, бюрократтықт.б. жүктеу/скачать 24,41 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|