Пәндерінің барлық мамандықтарға арналған дәрістер жинағы Психологиядағы ұлттық сананы қалыптастыру контекстіндегі тұлға
жүктеу/скачать 108,17 Kb.
|
Дәрістер жинағы
- Бұл бет үшін навигация:
- Әлеуметтік қақтығыс
- Әлеуметтік қақтығысты талдаудаоның негізгі типтерін ажыратудың
| Қақтығыс мәселесі социологияда макродеңгейде (қоғамдағы социомәдени өзгерістер контексінде) де, микродеңгейде де (қарсы жақтар қызығушылықтарының қақтығысы байқалған жағдайда қақтығысты шешудің қолданбалы міндетінде) қарастырылады.
Қақтығыс – қоғамдақ өмірдің табиғи құбылысы. Социологияда қақтығыс теориясын жасаушылар: Г. Спенсер, Г.Зиммел, П.Сорокин, Л.Козер, Р:Дорендорф, Н.Смелсер болды. Г.Зиммел «конфликт социологиясы» терминін ғылымға алғаш ендірді. Р.Дарендорф «Қоғамның конфликтілі моделін» жасады. Л,Козер – позитивті-функционалды конфликт концепциясын жасап, қоғамдық өмірдің негізінде – құрылымдық қақтығыс болатындығын айтты. Әлеуметтік қақтығыс – дегеніміз индивидтер, әлеуметтік топтар, кластар арасындағы қарама-қарсы мақсаттардың, көзқарастардың, иделогиялардың, қызығушылықтардың қарама-қайшылығы. Қақтығыс қарама-қарсы жақтардың арасындағы нақты қарама-қарсылықтан немесе мәнді айырмашылықтардан туындаған, бір-біріне қарама-қайшы және өзара пайданы теріске шығаратын әрекет. Әлеуметтік конфликт – индивидтер, әлеуметтік топтар, кластар арасындағы қарама-қарсы (қайшы) мақсаттардың, көзқарастардың, идеологиялардың, қызығушылықтардың қақтығысуы. Конфликт типологиясы: өмір ауқымы бойынша: экономика саласында, саяси конфликтілер, ұлттық қатынастар аумағында, әлеуметтік аумақта және т.б. 2) келіспеушілік аймағы мен субъектісі бойынша: - тұлғаішілік (внутриличностный) – жеке сана деңгейіндегі конфликт, яғни адамның ішкі көңіл күйіндегі түрлі қысымдықтармен күресі; -тұлғааралық – екі немесе одан да көп адамдар арасындағы көзқарастардың, құндылықтардың және т.б. келіспеушілігі; - тұлға мен топ арасындағы конфликт – тұлғаның позициясы топ позициясынан өте жақсы болса; - топаралық конфликт - әлеуметтік топ пен әлеуметтік қауымдастық адамдарының бір-біріне қайшы қызығушылықтары; - конфликтілік жақ – егер индивид конфликт болған екі жаққа бірдей қатысты болса (мысалы, ірі топтың ішінде конфликтіде болғандар кіші топ құрады немесе индивид бір мақсатқа негізделген конфликтіде болған екі топқа да кіреді); - сыртқы ортамен конфликт – топты құрайтын индивидтер әкімшілік тарапынан және экономикалық нормалардан қысым көрсе. 3) көлемі бойынша: - локальды; - глобальды (жаһандық). 4) көрініс беруіне байланысты: - айқын - анық көрінеді; - жасырын – ашық көрінбейді, конфликтінің барын конфликт болған жақтар толық сезбейді. 5) мақсаты бойынша: - өзіндік (мнимый) – объективті қайшылықты шешпей, өзіндік мақсатпен кем дегенде конфликт болған бір жақтың ғана эмоционалды қысымдығын жою; - реалды - өзіндік мақсатпен емес, арнайы белгілі-бір мақсатпен жетістікке жету. 6) өзара іс-әрекеттің бағыты бойынша: - тік – түрлі иерархиялық құрылым сатысындағы субъектілер арасындағы конфликт; - көлденең – бір иерархиялық құрылым сатысындағы субъектілер арасындағы конфликт. 7) қайшылық сипаты бойынша: - антогонистік; - антогонистік емес. 8) аяқталып шешілуі бойынша: - толық аяқталған – конфликтінің тоқтауы, түбегейлі қайта құрулар; -жартылай аяқталған – тек сыртқы формасы ғана өзгереді де, ал ішкі қайшылықтар жалғасын тауып, сақталып қалады. 9) ішкі мазмұны бойынша: - рационалды – іскерлік бақталастық, ресурстарды бөлу және басқаруды күшейту мен әлеуметтік құрылым сфераларын қамтиды; - эмоционалды – агрессиялық қақтығыстар жолында конфликтідегі адамдардың бір-біріне деген зауқы көтермеушіліктері (немесе бірін-бірі жек көрушілігі). 2.Әлеуметтік қақтығысты талдаудаоның негізгі типтерін ажыратудың маңызы зор. Әлеуметтік қақтығыстардың түрлерін былай бөліп қарастыруға болады: Құрылымдық - әлеуметтік жүйенің дамуы мен қызымет етуімен байланысты әлеуметтік объектілеріндің қайта құрылуында пайда болатын қайшылықтар, олар мынандай жағдайларда пайда болады: Қоғам өзінің дамуында бір деңгейден екіншісіне өтекенде (аграрлы – индустриальды - посиндустриальды) Бір әлеуметтік жүйе екіншісін жоққа шығарғанда (феодализм – капитализм - социализм) Бір саяси жүйе екіншісін жоққа шығарған кезде (олигархия – тоталитарлық – демократия ) жүктеу/скачать 108,17 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|