Пәнді оқу үшін әдістемелік ұсыныстарға арналған титул парағы

2.1 Дәріс сабақтарының мазмұны

Әдебиет: [1, б. 25-56; 2, б. 58-72; 3, б.98-112]

Коллектордың литологтық түрі. Коллектор құрамының пород тереңдігінің өзгерісі. Коллектр белгісінің басты классификациясы (таулы пород түрлері, бос кеңістік түрлері, фильтрация шарты және аккумуляция флюиді, мінезі және өтімділік өлшемі, кеуектің ашықөлшемі).

Әдебиет: [3, б. 45-89, 4, б. 96-110]

3-Тақырып. Флюидупортер. Флюидупор классификациясы - Э.А.Бакирова. Сазды тұқым классификациясы (А.А Ханин ) экрандық қабілетімен.

Әдебиет: [3, б. 58-69, 5, б. 46-75]

Әдебиет: [2, б. 58-69, 4, б. 35-68]

Көмірсутектердің миграциясының кезеңдері: бірінші миграция, екінші миграция, үшінші миграция. Бірінші миграция және оның механизмі.

Әдебиет: [1, б. 58-69, 3, б. 40-68]

6-Тақырып. Көмірсутектердің екінші миграциясы: оның жолдары, түрлері, формалары мен факторлары. Көмірсутектердің миграциясының масштабтары. Олардың бағыттарын анықтау.

Әдебиет: [1, б. 69-85, 2, б. 46-95]

Мұнай және газдың морфологиясы - генетикалық классификациясы -В.Б.Оленина (1974). Тұйық тор түрлері.

Табиғи резервуарлардағы қабатталған қысым және оның түрлері:таулы қысым (геостатикалық және геодинамикалық), гидростатикалық, гидродинамикалық, шартты гидростатикалық, келтірілген(пьезометрикалық), аномал жоғары және аномал төменгі. Аномал қсымдардың пайда болу себептері. Мұнай газ геологиясы мен геохимиясы үшін қабатталған қысым факторының мағынасы.

Табиғи резервуарлардағы температуралық шарттар және олардың көрсеткіштері: геотермиялық саты, геотермиялық градиент, жылулық тасқынның тығыздығы, жыныстардың жылуөткізгіштігі. Негізгі факторлардың қалыптасуы және стратисферадағы температуралардың қайта бөлінуі. Көмірсутектердің генерациясына қабатталған температураның әсер етуі. Олардың фазалық жағдайы және құрамы.

Әдебиет: [3, б. 56-79; 4, б. 6-35, 5, б.25-45]

8-Тақырып. Мұнай мен газдың қыртысының жасалуы мен бұзылуы.

Бакиров бойынша жергіліктіжәне региональдық мұнай мен газдың жиналуы туралы түсінік. Принциптік схема және мұнай газ элементтері.

Мұнай газ қыртысының жасалу процесі. Аккумуляцияның негізгі принципі және көмірсутектің диффференциялдық ұстау принципі.

Мұнай газ қыртысының жасалу уақытының анықтау әдәстеріне мінездеме: палеотектоникалық, палеогеологиялық, палинологиялық, литологиялық (минерологиялық), геохимиялық, гелий аргондық, тарихи-геологиялық-геохимиялық, диффузиялық-хроматографиялық, көлемдік және мұнай газбен шынықтыру қысымы әдісімен.

Мұнай газ ресурстары, запастары, категориялары туралы түсінік. Запас бойынша мұнай газдың шығу жерлерін бөлімдеу.

Көмірсутектердің фазалық жағдайы және мұнай,газ және конденсатқа сандық байланыс бойынша топтастыру мен номенклатура.

Жиналған мұнай мен газдың бұзылуы және оның факторлары.

Әдебиет: [1, б. 26-35, 2,б. 56-78, 3, б. 36-45,4, б. 115-119]

Әдебиет: [2, б. 45-56, 5, б. 35-46]

Мұнай газ геологиялық аудандырудың мақсаты, негізгі тапсырмалары мен принциптері. Мұнай газ провинцияларын облыс және аудандарына мінездеме.

Жер қабығында жиналған мұнай газды орналастырудың негізгі заңдылықтары. Тереңдікті (тігінен), геоструктуралық, мұнай газды литолого-стратиграфиялық зоналық орналастыру.

Мұнай газ геологиясы мен геохимиялық даму болашак.

Әдебиет: [3, б. 58-69, 5, б. 46-68]

11-Тақырып. Мұнай газды комплекстар.

Мұнай газды формациялар. Бакиров бойынша мұнай газды комплекстер.

Тарау жерлері және мұнайгазды жыныстарға қатысты. Бакировтың мұнайгазды комплекстердің классификациясы.

Қазақстаның, жақын және алыс шетелдің негізгі мұнайгазды хауаздары.

Әдебиет: [1, б. 26-35, 2,б. 56-78, 3, б. 36-45]
2.2 Тәжеребелік сабақтардың тізімі мен мазмұны.

1-сабақ. Каустобиолит коллекциясымен танысу, олардың классификацясының кестелерін оқу, ерекше қасиеттерін суреттеу.

2-сабақ. Резников пен Соболевтің мұнайды геохимиялық топтастыру кестелерін оқу.

3-сабақ. Флюидоупор. Коллектор түрлері коллекциясымен танысу, олардың класификациялық белгілерін оқу.

4-сабақ. Табиғи резервуарлардағы температураларды болжау.

5-сабақ. Қабатталған қысымды болжау әдістерін оқу.

6-сабақ. Бакировтың мұнай газ генетикалық классификациясын және олардың жоспардағы және кесіндідегі белгілерін,суреттерін оқу.

7-сабақ. Әр түрлі генетикалық және морфологиялық типті мұнай газ графикалық модельдерін құру.

8-сабақ. Мұнай газдың қалыптасуының уақытын анықтау.

2.3 СӨЖ мазмұны

(жалпы орта білім негізіндегі күндізгі оқыту формасы)

Мұнайдың физикалық құрамы: тығыздық, тұтқырлық, температураның қатаюы және салқындау және балқу, ісірт керілісі, оптикалық және электрикалық құрамы,қанған газ,қанған қысым, кері ергіштігі, жылу жануы, қайнау температурасы және фракция құрамы. Физикалық құрам мұнай құрамынан тәуелді.

Мұнайдың геохимиялық құрамы: термокатальдік қайта құру, гипергендік өзгеріс (химиялық тотығу,биодеградация). Мұнайдың түрлі классификациясы: технологиялық, химиялық, генетикалық, геохимиялық.

Мұнай және газдың қимылы.

Мұнай және газ қимылының практикалық мағынасының мәселесі. Мұнай және газ қимылының органикалықемес гипотезасы,олардың пайда болуы,дамуы және фактілік негізі. Даму кезеңі, басты жағдайы және факт теориясы органикалық (ұсыну-миграционды) мұнай және газ қимылы. Полигенді концепция және қазіргі мұнай газдың модификация органикалық теориясының қимылы.

Табу шарты, құрамы және табиғи газдың генетикалық түрі. Табиғи газдың басты құрамы: тығыздық, тұтқырлық, суда және мұнайда еруі, сорбиция, диффузия, фильтрация, қалқу, өлшемдік температура және қысым, гидрабілім. Табиғи газдың классификациясы - В.И.Вернадский (1934); В.А.Соколова (1966).

Каустобиолиттің түсінігі және оның генетикалық классификациясы-В.А. Успенский,О.А.Радченко.Карботен классификациясы- Н:Б:Вассоевичу, Н.Б.Муратов. Аумақ және мазмұн түсінігі «битум».

Тірі заттың элемент негізі. Геохимия көмірсутегі. Табиғатта көмірсутектің айналу мағынасы және оның энергетикалық жәдігер.

Биосфера өнімінің химия компонентінің құрамы: белок және аминқышқылы, липидтер, көмірсутек және лигнин, пигмент. Органикалық заттың пайда болу заттарының кезеңі седиментогенез және диагенез, катагенез. Түсу жолы, жинақтау шарты және бастапқы пайда болу ОЗ седиментогенез дәне диагенез сатысында.

ОЗ өзгеріс құрамы тұнба жыныстарды диагенез сатысында болады, олар: битумоидтар, фульвтар, гуминдер және сапропелев қышқылы. ОЗ ерімейтін генетикалық түрлері және оның мұнай-газ өндірісінің потенциал тұнбасы жыныстарды.

ОЗ өзгерісінің катогенетикалық сатысы және оның факторлары. Катагенез сатысы және басқыштаушылығы және кретерия мен белгіленуі. Мұнай газ маманының заңдылық процессінің тік геохимиясы: түсінік және даму тарихы. Басты фаза және мұнай газ маман-ң зонасы. Мұнайдың басты зонасына мінездеме және газ маман-ң құрамы және табиғи жанғыш газдың жер қойнауында пайда болу формалары. Газдың газда және мұнай қыртысының химиялық құрамының құрылуы. Газокондесаттық жүйе,оның құрамы және қасиеті. Газ гидраты.

8-Тақырып. Мұнай газ қыртысының жасалу уақытының анықтау әдәстеріне мінездеме: палеотектоникалық, палеогеологиялық, палинологиялық, литологиялық (минерологиялық), геохимиялық, гелий аргондық, тарихи-геологиялық-геохимиялық, диффузиялық-хроматографиялық, көлемдік және мұнай газбен шынықтыру қысымы әдісімен.

Мұнай газ ресурстары, запастары, категориялары туралы түсінік. Запас бойынша мұнай газдың шығу жерлерін бөлімдеу.

Көмірсутектердің фазалық жағдайы және мұнай,газ және конденсатқа сандық байланыс бойынша топтастыру мен номенклатура.

Жиналған мұнай мен газдың бұзылуы және оның факторлары.

Мұнай газ геологиясы мен геохимиялық даму болашак.

1. 
   Ғ.М.Нурсултанов, Қ.Н. Абайылданов. Мұнай және газды өндіріп, өндеу. Оқу қуралы – Алматы: ҚазҰТУ, 2003
   
2. 
   Н.Сейітов, М. Кунаев. Мұнай және газ геологиясы танылуық және кәсіптік. Технологиялық терминдерінің түсіндерме сөздігі. Анықтамалық басылым. – Алматы, 2003
   

3. 
   С.Б. Бакиров. Геология негіздері – Алматы: «Санат», 1995
   
4. 
   Б.Ш. Демегенов, К.К.Елеусинов, А.Е.Елеусинов, К.Мухамбеталиев. Қазақстан мұнайының қайнары. – Гурьев, 1991
   
5. 
   Ғ.М.Нурсултанов. Скважинаны және мұнай өндіру негіздері – Алматы: ҚазҰТУ, 1994