В080700-Орман ресурстары және орман шаруашылықтары мамандығының күндізгі және сырттай оқу нысанындағы студенттеріне арналған

5В080700-Орман ресурстары және орман шаруашылықтары мамандығының күндізгі және сырттай оқу нысанындағы студенттеріне арналған

Бағдарлама «___» _________2010 ж. бекітілген жұмыс оқу бағдарламасының негізінде әзірленген

Химиялық технология және жаратылыстану факультет оқу-әдістемелік кеңесімен құпталған 2010ж. «__»______ №_ хаттама

ОӘК төрайымы ________________________ У.Д. Буркитбаева

1.Оқытушы туралы мәліметтер:

Аға оқытушы, б.ғ.к. Мадиева Қарлығаш Мұратқызы

Осы пәнді меңгеру нәтижесінде студенттерде:

өсімдіктің әртүрлі формаларын айыру; өсімдікке, оның жетілген мүшелеріне морфологиялық және метаморфозасына талдау жасауды оны табиғатта тануды; экологияға сәйкес ағаш және бұталы өсімдіктер түрлерінің жағдайына баға беруді.

Негізгі орман түзуші өсімдіктердің тұқым өнімділігін болжауды үйрені тиіс. Өсімдіктерді анықтайтын оқу құралдарын пайдалануды; әртүрлі орман экожүйесіндегі өсімдіктердің негізгі тұқымдастары, туыс және түрлерінің белгілерін айыра білуді, орман фитоценозын сипаттауда геоботаникалық әдістерді қолдануды; Қазақстанның Қызыл кітабына енген бағалы ағаш өсімдіктер түрлерін сақтау бойынша әдістер қолдануды№ Қазақстанда және ТМД территориясында өсетін, орман түзуші ағаш өсімдіктердіғң түрлерін; Қазақстанда жерсіндірілген орман түзуші ағаш өсімдіктердің түрлерін; фенологиялық бақылаудың әдістемесін; оқылған материалды талдауды, салыстыруды, дұрыс қорытынды шығаруды; ғылыми және оқулық әдебиеттермен жұмыс істеуді.

Осы пәнді меңгеру үшін төмендегі пәндерді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және машықтар қажет: мектеп курсынан биология, т.б.

Пәнді меңгеру кезінде алынған білім, икемділік және машықтар келесі пәндерді меңгеру үшін қажет: өсімдіктер биотехнологиясын, экологиялық биотехнологияны, азық түлік биотехнологиясын, генетикалық инженерияны.

Орман ботаникасы тірі табиғатты тану үшін қажет іргелі ғылымдардың бірі болып табылады. Орман ботанрикасы – орман өсімдіктері ағзасының қызметтері туралы ғылым. Пәннің объектілері — фототрофтық организмдері. Орман өсімдіктері – бұл бекіп өсетін фототрофты ағзaлар. Мұнымен оның көміртегі ғана емес басқа минералды элементтер қатысындағы автотрофтылығы, өсу және даму сипаты сияқты тіршілік ерекшеліктері шартталады.

Жоғары сатыдағы өсімдіктердің органикалық дүние жүйелеріндегі орны, Прокариоттар және эукариоттар, олардың негізгі ерекшеліктері. Өсімдіктер және жануарлардың үқсастығы және айырмашылығы. Өсімдіктер және саңыраукүлақтар, олардың үқсастығы және айырмашылығы. Балдырлармен жоғарғы сатыдағы өсімдіктердің структуралық үйымдасу типтері. Жоғарғы сатыдағы өсімдіктердің шығу тегі туралы ғылыми болжамдар. Құрғақшылыққа шығуына байланысты жоғарғы сатыдағы өсімдіктердің морфо - анатомиялық жіктелуі. Өсімдіктердің сыртқы құрылысьшың күрделіленуі. Жоғарғы сатыдағы өсімдіктер денесінің ішкі құрылысының жіктелуі. Өсімдіктердің сыртқы құрылысының күрделіленуі. Жоғарғы сатыдағы өсімдіктер денесінің ішкі құрылысының жіктелуі.

Жоғары сатыдағы өсімдіктердің алғашқы даму этаптары. Ұрықтың құрылысы. Тұқымның қоректік заттардың орналасуына қарай типтері және құрылысы. Тұқымның өнуі. Өскіндер құрылысы. Өскіндер типтері.

Вегетативтік мүшелердің түрлене өзгерулері. Түрлене езгеру (метоморфоз) туралы жалпы түсінік. Өркендердің түрлене өзгеруі. Каудекс және партикула туралы түсінік, өркеннің жерасты түрленуі және өркеннің жер бетіндегі түрленуі. Жапырақтардың түрлене езгеруі. Тамырлардың түрлене езгеруі. Гомология және аналогия, редукция, конвергенция және параллелизм туралы түсінік.

Өсімдіктер морфогенезінің жалпы заңдылықтары. Полярлық, симметрия, корреляция, регенерация және басқада үғымдар туралы түсінік.

Тақырып 4 ЖОҒАРЫ САТЫДАҒЫ ӨСІМДІКТЕРДІҢ РЕПРОДУКТИВТІК БИОЛОГИЯСЫНЫҢ МОРФОЛОГИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ

Өсімдіктердің репродуктивтік мүшелерінің жалпы сипаттамасы және олардың көбеюі.

Өсімдіктердің көбею типтері. Вегетативтік көбею. Генеративтік көбею.

Архегониальды өсімдіктердің репродуктивтік құрылысыньің морфологиялық өртүрлілігі. Даму циклында гаметофиті басым өсімдіктер. Мүктер (Bryophyta).

Даму циклында спорофиті басым өсімдіктер. Плаундар (Lycopodiophyta), қырықбуындар (Equisetophyta), Папоротниктер (Рtericiophytа), Ашықтұқымдылар (Gymnospermae немесе Рynophyta), Жабықтұқымдылар (Angiospermae немесе Маgnoliophyta), Жабықтұқымдылардың ашықтұқымдылардан айырмашылығы. Гүлдің шығу тегі туралы болжамдар. Псевдант (Веттштейн), Эвант (Арбер және Паркин) және телом (Циммерман) теориялары.

Тозаңқаптың құрылысы мен дамуы. Микроспорогенез, микрос пораның жене аталық гаметофиттің (Тозаң, дән) дамуы, оның тұқымды өсімдіктер тозаң дәнінен айырмашылығы. Тозаң дәндердің морфологиялық әртүрлілігі. Тозаң дәндердің құрылымдық ерекшелігіпіц өсімдіктер систематикасы үшін маңызы.

Гүл диаграммасын және формуласын құрастырудың негізі.

Эколгиялық топтар және тіршілік формалары. Өсімдіктердің субстратқа, жарықка қатысты экологиялық топтарға бөлінуі.

Жоғары сатыдағы өсімдіктердің гетеротрофты қоректенуге бейімделуінің мысалдары. Өсімдіктердің тіршілік формаларының Раункиер ұсынған классификациясы. Өсімдіктер тіршілік формаларының эколого морфологиялық классифакациясы (Серебряков). Ағаш, жартылай ағаш және шөптесін өсімдіктер классификациясы.

Өсімдіктердегі жастық және маусымдық өзгерістер. Монокарпті және поликарпті өсімдіктер. Үлкен тіршілік айналымы және көпжылдық поликарпты өсімдіктердің жастық топтары. Өсімдіктердегі маусымдық құбылыстар. Вегетацияның ұзақтығы. Өсімдіктердің гүлденуінің кезеңдері.

Өсімдік жасушасының құрылысын пияздың шырынды қабығының және пеларгонияның эпидерма клеткалары мысалында зерттеу. Қабығын, цитоплазманың қабырғалық қабатын, ядро мен ядрошықты, клетка шырыны мен вакуольды байқап көру.

Зертханалық жұмыс №3. Жабындық ұлпалар.

Алғашқы жабын ұлпасын құртқашаш, пеларгония, хлорофитум жапырағы эпидермасын зерттеу, осы өсімдіктердің устицалық аппарат құрылымының ерекшеліктерімен танысу.

Картоп түйінінің, бузина сабағының анатомиялық кесіндісін микроскоп арқылы зерттеу және олардың өлі және доформацияланған эпидермасы мен перидермасын табу.

Зертханалық жұмыс №4. Механикалық ұлпалар.

Қызылшаның жапырағы тілшесінің көлденең кесіндісінде механикалық ұлпа-колленхиманы және қазтамақ сабағының ұзына бойы және көлденең кесіндісінде – механикалық ұлпа- склеренхиманы зерттеу. Алмұрттың піспеген жемісінің жұмсағынан жасалған препаратта склереидтер құрылысымен танысу.

Зертханалық жұмыс №5. Өткізгіш ұлпалар.

Өткізгіш ұлпалар – ксилема мен флоэманы асқабақ сабағы, папоротник-орляк тамырсабағы, қарағай сүрегі, жүгері мен қарабидай сабақтарының радиальды кесіндісінен жасалған тұрақты препараттарда зерттеу. Өткізгіш шоқтарды талдау: биколлатеральды, коллатеральды, концентрлі.

3) 4 тақырып. Тамыр және тамырлар жүйесі. Зертханалық жұмыс №6. Дара жарнақты өсімдіктердің алғашқы анатомиялық құрылысы.

Дара жарнақты өсімдіктердің алғашқы анатомиялық құрылысымен құртқашаш тамырының тамыр түктерінің аймағының мысалында танысу. Орталық цилиндрді, алғашқы қыртысты, эпиблеманы табу.

Зертханалық жұмыс №7. Қос жарнақты өсімдіктердің соңғы анатомиялық құрылысы.

Асқабақтың жас тамырының көлденең кесіндісінен жасалған тұрақты препаратта камбий қабатының әрекетінің басталуымен танысу, жетілген тамырдың клденең кесіндісі препаратында оның соңғы құрылысымен танысу.

4) 5 тақырып. Өсімдіктің вегетативті мүшелері. Өркен және өркендер жүйесі. Жапырақ пен сабақтың морфологиясы және анатомиясы.

Зертханалық жұмыс №8. Қарағай мен жабықтұқымды сүректі өсімдіктердің сабағының анатомиялық құрылысы.

Зертханалық жұмыс №9. Шөптесін қос жарнақты (зығыр, кирказон) және дара жарнақты (жүгері, қарабидай) өсімдіктердің сабағының анатомиялық құрылысы.

Зертханалық жұмыс №10. Жапырақтың морфологиялық құрылысы.

Зертханалық жұмыс №11. Жапырақтың анатомиялық (микроскопиялық) құрылысы.

Зертханалық жұмыс №12. Гүлдердің әртүрлілігі мен құрылымы.

Әртүрлі өсімдіктердің: магнолия, сарғалдақ, аскөк, алма ағашы, қырыққабат, сексеуіл, картоп, жалбыз, лалагүл, бидай гүлінің құрылымын зерттеу. Зерттелген гүлдердің формуласы мен диаграммасын құрастыру.

Зертханалық жұмыс №13. Гүлшоғырының құрылыс мен жіктелуі.

Гүлшоғырын морфологиялық талдау принциптерін және графикалық суретінің ережелерін білу. Гүлшоғырдың негізгі түрлерін зерттеу. Жолжелкен, мойыл, жоңышқа, сәбіз, бидай, сүттіген, күнбағыс, алма ағашы гүлшоғырларын талдау. Гүлшоғыры сызбасын құрып, оны суреттеу.

Зертханалық жұмыс №14. Жемістер, олардың құрылысы және жіктелуі.

Жемістердің ең басты типтерін талдау, келесі өсімдіктердің: бұршақ, жұмыршақ, көкнәр, меңдуана, мақта, қарақұмық, сарғалдақ, магнолия, бүлдірген, бидай, үйеңкі, шомыр, картоп, шие, таңқурай, алма ағашы, қиярдың жемістерінің құрғақ және ылғалды материалдарын қолданып, оларды зерттеу.

Зертханалық жұмыс №15. Қос және дара жарнақты өсімдіктердің тұқымдарының құрылысы.

Үрмебұршақ, бұршақ, бидай, жүгері, тары тұқымдарына морфологиялық талдау жүргізу. Олардың пішінін, ішкі құрылысы мен ұрығының құрылысын зерттеу.

6) 7 тақырып. Өсімдіктердің көбеюі: жынысты, жыныссыз және вегетативті. Гаметофит пен спорофит. Өсімдіктердің даму циклі.

Зертханалық жұмыс №16. Көкек зығыры мүгі мен қылқан жапырақты ағаш Кәдімгі қарағайдың даму циклдері.

2.Онтогенез пластидтердің өзара айналымы.

3. Меристемалардың цитологиялық сипаттамасы.

4.Трахеальды элементтер эволюциясы мен елек тәрізді түтіктердің гистогенезі.

5. Өскіндердің құрылысы мен дамуы.

6.Тамырдың метаморфоздары.

7. Жапырақтың орналасу диаграммасы.

8.Сабақтың алғашқы құрылымын эволюциялық күрделілендіру.

9. Өркендер метаморфоздары.

10.Апокарпты және ценокарпты гинецейлердің шығу тегі мен и эволюциясы.

11. Тұқымдар мен жемістердің таралуы.
Семестрлік тапсырмалардың мазмұны (үй тапсырмасы)

1 Тірінің ұйымдасу деңгейі.

Бұл тақырыпқа семестрлік тапсырманы орындау мақсаты әдебиет көздерінен тірінің ең басты құрылымдық деңгейлерін зерттеу болып табылады.

Тапсырмалар тірінің ұйымдасуының 8 деңгейін: молекулярлы, клеткалық, ұлпалық, мүшелік, онтогенетикалық, популяциялық, түрлік, биоценотикалық ашып көрсетуі қажет. Бұл тапсырманы орындау үшін келесі тақырыптарды қайталау қажет: Клетка, Ұлпалар, Өсімдіктер мүшелері, Биоценологияның кейбір сұрақтары.

Ұсынылатын әдебиет: [7]-С. 659-660, [23]-С. 19-20.

2 Павлодар облысының Қызыл кітапқа енген ағаш және бұталы өсімдіктері.

Бұл тақырыпқа семестрлік тапсырманы орындау мақсаты Қызыл кітапқа енген өсімдіктерді зерттеу болып табылады.

Тапсырмалар Павлодар облысының Қызыл кітапқа енген өсімдіктерінің түр құрамын, биологиялық-морфологиялық ерекшеліктері мен өсу орындарын ашып көрсетуі қажет.

Бұл тапсырманы орындау үшін берілген тақырып бойынша әдебиет көздерін оқып, қызыл кітап өсімдіктері гербарийін зерттеу қажет.

Ұсынылатын әдебиет: [14], [15].

Рефераттар тақырыптары:

1. 
   Орман өсімдіктері.
   
2. 
   Павлодар облысының ағаш және бұталы өсімдіктерінің түр құрамы.
   
3. 
   Жеміс ағаштары, олардың шаруашылықтық маңызы.
   
4. 
   Павлодар қаласын көгалдандыруға қолданылатын сәндік ағаш және бұталы өсімдіктер.
   

№	Нәтижелік бақылау түрі	Бақылау түрі	Үлестері
1	Емтихан	Емтихан	0,4
		Ағымдағы үлгерімді бақылау	0,6

5В080700 Орман ресурстары және орман шаруашылығы мамандығы бойынша күндізгі оқу түрінің студенттеріне арналған «Орман ботаникасы» пәнінің СӨЖ сабақтарының тапсырмаларын орындау мен тапсыру және аудиториялық сабақтарындағы

Кафедра отырысында ұсынылған 2010 ж. «___»________№_____ хаттама.

Кафедра меңгерушісі __________ Исимбеков Ж.М. 20__ж. «___» ____________

СӨЖ тапсырмаларын орындау және тапсыру жөніндегі және «Орман ботаникасы» пәні бойынша 5В080700 – Орман ресурстары және орман шаруашылығы мамандығы бойынша сырттай оқу нысанындағы студенттерге арналған

Кафедра отырысында ұсынылған 2010 ж. «___»________№_____ хаттама.

11 Курс саясаты

Студенттер сабақты босатпай, мұқият әрбір сабаққа дайындалып, бағдарлама бойынша барлық тәжірибелік және зертханалық тапсырмалар мен өзіндік жұмыс жоспарын дер кезінде орындап, мұғалімнің берген тапсырмаларын тиянақты, сапалы жасап, оқу бағдарламасына сәйкес көрсетілген барлық бақылау түрлерін толық тапсыру қажет.

Сабақ босатқан, үлгерімі нашар студенттер өз тәртібіне жауапты болулары қажет. Себебсіз сабақ босатқандары үшін, студент қатаң тәртіпке шақырылады да, олардың бағалау рейтингтеріне зардабы тиеді. Олардың оқу көрсеткіштерінің балдары қысқартылады:

- дәріс, тәжрибелік және зертханалық сабақттарды босатқаны үшін – 1,0 балл (1 сабаққа) кесіледі.

- әрбір босатылған және соңынан тапсырылмаған тәжрибелік және зертханалық сабақ үшін 1,5 балл, ал студент келесі сабаққа дейін босатқан сабағын дайындалып, тапсырса, рейтинг бойынша қарастырылған баллдан 1 балл төмендейді.

Семестрде 2 аралық бақылау қарастырылған. Тест әдісімен бақылау бағдарлама бойынша пәннің бір бөлігін өткеннен соң жүргізіледі және әр бөлік 20 сұрақтан құралады.

Қорытынды бақылау – емтихан, тест арқылы жүргізіледі.

Көрсетілген талаптар тек қана студенттердің алған білімінің сапасын жоғарлатуға бағытталған.

Курстың саясатына сәйкес студенттердің оқуға деген ынтасы мен қатнасы университет тәртібімен саясатына сәйкес болу керек.

Соңғы қорытынды баға төмендегідей негіздер бойынша қойылады:

1. 
   сабаққа қатысу және дәріс конспектісін тексеру.
   
2. 
   дәріс, тәжрибелік, зертханалық, өздік жұмыстарға белсенді қатысып, жауап беру.
   
3. 
   білімді тесттік бақылау бойынша тексеру.
   
4. 
   емтиханда алынған балл
   

Білімді бағалау баллдық-реитингті жүйемен жүргізіледі, күнтізбелік шаралар бойынша студент өз бағасын өзі шығарып алады. Өзіңе керекті балл жинау үшін тәжрибелік және зертханалық сабақтарға белсенді қатысу. Егер осы айтылған жағдайлар жасалмаса студен семестрдың соңында, өткен тақырыптардың барлығын айтуғы тиіс, сонда ғана барып сынаққа жіберіледі.

Семестр бойы білімді бақалау жүргізіледі.

Кез келген ереже бұзушылық аудиториядан шығару мен баллды төмендетуге дейін әкеледі. Жұмыстарды тапсыру күнтізбелік шаралар бойынша уақытында тапсырылуы тиіс.

12 Әдебиеттер тізімі

Негізгі:

1. 
   Андреева И.И., Родман А.С. Ботаника. - М: Колос, 2003.
   
2. 
   Бавтуто Г.А., Ерей Л.М. Практикум по анатомии и морфологии растений. - Минск: Мот.издания, 2002.
   
3. 
   Серебрякова Т.И., Воронин Н.С., Еленевский А.Г., Батыгина Т,Б., Шорина Н.И., Сави­ных Н.П. Ботаника с основами фитоценологии: Анатомия и морфология растений.-М.:ИКЦ «Академкнига», 2006г
   
4. 
   Коровкин, О. А. Анатомия и морфология высших растений:[словарь терминов].-М.:Дрофа,2007.-268 с.
   
5. 
   Дүрмекбаева, Ш. Н. Өсiмдiктер морфологиясы мен анатомиясының практикумы: оқу құралы.-Көкшетау:Келешек-2030,2008.-100 б.
   
6. 
   Каденова А.Б. Лабораторный практикум по морфологии и анатомии растений. - Павлодар: ПГУ, 2004.
   

Қосымша:

7. 
   Билич Г.Л., Крыжановский В.А. Биология. Т.2. Ботаника.: Оникс 21 век. 2004.
   
8. 
   Бекмуратова С. Т. и др. Тесты для контроля знаний студентов по ботанике.-Алматы: Қазақ университетi,2003.-134с.
   
9. 
   Каденова А.В., Камкин В.А. Тесты по ботанике.- Павлодар, Павлодарский Государствен­ный университет им С. Торайгырова: Кереку,2007.
   
10. 
    Красная книга Павлодарской области (под ред. К.У. Базарбекова).-Павлодар: ПГУ, 2003.
    
11. 
    Г.П.Яковлев, В.А.Челомбитько Ботаника Санкт-Петербург: СпецЛит. СПХФА, 2003.
    
12. 
    Разживин А. А., Базарбеков К.У. Нематоды растений Казахстана.Отряд Афеленхида.-Павлодар,2002.-84с.-(Фауна Казахстана;Т.24.Вып.1.Круглые черви
    

жүктеу/скачать 0,57 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: