ПӘнінің ОҚУ-Әдістемелік кешені «Органикалық заттар технологиясының теориялық негіздері» 5В072100 – Органикалық заттардың химиялық технологиясы мамандығы үшін ОҚУ-Әдістемелік материалдары

«Органикалық заттар технологиясының теориялық негіздері»

мамандығы үшін

Семей

Адсорбция – фаза көлемінде жүретін бір компоненттің екінші компонентке сіңуі.

Индуктивті эффект – атомдардың әр түрлі электротерістігі нәтижесінде түзілген, сигма байланыстар тізбегі бойымен орынбасардың электрондық әсерінің берілуі.

Гетеролитикалық реакциялар – байланыс үзілуі симметриялы емес жүретін реакциялар, оларда байланыс электрондарының жұбы түзілген фрагменттердің біреунде қалады.

Гидрокрекинг – жарқын түсті мұнай өнімдерін алу үшін мұнай шикізатын сутегінен өңдеуде қысым арқылы алу үшін қолданылатын катализдік процесс.

Гидроөңдеу – жоғарғы температурада және қысымда әртүрлі катализатордың қатынасымен сутегімен жүргізілетін реакция.

Гомолитикалық реакциялар – байланыс үзілуі симметриялы жүретін реакциялар, оларда әрбір түзілген фрагменттерде бір электроннан қалады.

Еріткіштермен парафинсіздендіру – парафиндерді жою әдісі, олар майдың қату температурасын ұлғайтады.

Каталитикалық гидрогендеу – мұнай өнімдерін каталитикалық жолмен сутектендіру құбылысы.

Каталитикалық риформинг – көмірсутектердің каталитикалық жолмен ароматизациялану процесін айтады.

Кокстеу – ауасыз қыздыру арқылы жүретін термиялық деструкция процестері.

Конденсация – газды екі фазалы сұйық – газ жүйеге айналдырады.

Крекинг – мұнайдың ең үлкен молекулалы көмірсутектерін бензин фракциясын құрайтын кіші молекулаларға ыдырату.

Қосарлану эффектісі немесе мезомерлі эффект (М) – қосарланған π-баланыс жүйесі бойымен орынбасардың электрондық әсерінің берілуі.

Мұнай эмульсиялары – су мұнайдың көлемінде тамшылар түрінде таралған системалар.

Органикалық синтез – өнеркәсіпті және лабораториялық масштабта органикалық қосылыстарды жасанды құрастырудың әдістері мен жолдарын қарастыратын органикалық химияның бөлігі.

Платформинг – платина немесе алюмоплатина катализаторында жүргізілетін каталитикалық риформинг.

Пиролиз – жоғары бағалы олефинді көмірсутектерді алуға негізделген жоғары температуралық процесс.

Ректификация – мұнайдан қайнау температуралары өзара біршама жақын жататын фракцияларды алу үшін қолданылады.

Селективті тазарту – қажетсіз қосындыларды жою әдісі, мұнда қоспалар ерітуші және таза май екі қабатқа бөлінеді, экстракт қабатын бөліп шы,арғаннан кейін, таза май пайда болады.

Серіктес газдар – мұнайдың құрамында еріген және мұнай өндірген кезде бөлініп шығатын ілеспе табиғи газдар

Тура эмульсиялар – мұнай тамшылары сулы ортада біркелкі таралған системалар.

Эмульсия – өзара ерімейтін сұйықтарды немесе ерітінділерді араластырғанда түзілетін системалар

Микромодуль 1 - Органикалық қосылыстардың реакцияға түсу қабілеті. Мұнай, газ, көмір мен олардың өңдеу өнімдірінің даярлау және бөлудің физикалық әдістерінің теориялық негіздері
Дәріс 1 - Кіріспе. Органикалық қосылыстардың реакцияға түсу қабілеті

Дәріс жоспары:

1. Органикалық қосылыстардың электронды эффектілер

2. Органикалық реакциялардың жіктелуі

Индуктивті эффект – атомдардың әр түрлі электротерістігі нәтижесінде түзілген, сигма байланыстар тізбегі бойымен орынбасардың электрондық әсерінің берілуі. Орынбасарлардың электрондық әсері бағыты бойынша оң +I және теріс –I эффект ажыратады. Теріс индуктивті эффекті сигма байланыстың электрондарын тартып алатын орынбысарлар білдіреді, мысалы, –NO₂, - CN, - COOH, -Hal, -OH. Оң индуктивті эффектін сигма байланыстың электрондарын өзінен итеретін орынбасарлар білдіреді. Алкилдік орынбасарларда электронодонорлық қасиеттер көмірсутекті тізбек өсуімен және біріншілік радикалдардан үшіншіліктерге жоғарлайды.

Қайта бүркенделген орбитал түріне байланысты қосарланудың бірнеше түрлерін ажыратады: π, π – қосарлану, р,π-қосарлану.