Тақырып 12. Хамза Есенжанов (1908-1974)
Көрнекті қазақ жазушысы Хамза Есенжановтың өмірі және шығармашылық жолы. Шығармашылық іске көңіл қоя араласып, алғашқы әңгімелері жарық көргеннен кейін, көп кешікпей 1937 жылы репрессияға ұшыраған. Он жеті жылдай қамауда болғаннан кейін де, біраз уақыт қуғында (жер аударуды) өткізеді. Саяси жүйе қытымырлығы мен туған жерден алыста жолсыз жаза көрген ақылды, білімді адам көкірегін кернеген ойлар мен сезімдер, қаламгердің рухани әлемінде қатпар-қатпар қыртысты қабаттардай қордаланады. Тұңғиық сырға айналады. Х.Есенжанов көңілінде жатталып, көкейінде тұрған сыр осылар болатын. Қаламгер шығармаларында соны жазды.
«Ақ Жайық» эпопеясы мен «Көп жыл өткен соң» романдар циклы, «Ағайынды Жүнісовтер» романы қаламгердің халқы алдындағы парызы, ерлігі. Романда Батыс Қазақстанның (1917 жылдан басталатын сансыз дүрбелеңдерге ерте араласқан қарулы шайқастар мен майдандар төріне айналған елдің) қилы тарихы мен тағдыры, тас-талқан болған адамдар тірлігінің алуан-алуан бейнесі бар. Шығарма өзегіндегі авторлық идея да өзгеріске ұшырады. Әсіресе, «Жүнісовтер трагедиясы» романында колхозға біріктіру науқаны мен соның салқыны, аштық жылдарының суреттері шынайы бейнеленеді. Романның оқырманға жетуінің (1970 жылы «Жұлдызда» журналдық нұсқасы жарық көрген) ұзаққа созылуы, толық нұсқасының 1987 жылы жарық көруі сондықтан. Х.Есенжановтың романдары уақыт пен кеңістік өлшемдеріндегі ұлан- ғайыр көркем образдарға негізделетін, айтары мол, астары бар, сырлы әлемдер. Эпикалық өлшемдегі уақиғаларды үндестіру, суреттеу барысындағы қаламгердің қазақ романистикасына қосқан үлесі де аз емес.
Х. Есенжанов шығармашылық қызметінің ірі саласы аударма. Тургенев пен Шолохов романдарының қазақша сөйлеуінде қалагер үлесі зор.
|
1
|
|
Достарыңызбен бөлісу: |
