Химиялық реакция тендеулері бойынша жүргізілетің есептеулердің жалпы әдістемесі.
Эквиваленттік мөлшерде реакцияға түсетін заттардың біреуінің мөлшері (массасы,көлемі)бойынша реакция өнімдерінің мөлшерлерін (массаларын,көлемдерін)есептеу және керісінше есептеу
Реагенттердің бірі артық мөлшерде алынған жағдайда олардың белгілі массалары бойынша өнімдердің массасын (көлемін) есептеудің әдістемесі.
Реагенттердің бірінің құрамында бөтен қоспа болған жағдайда олардың белгілі массалары бойынша өнімдердің массасын (көлемін) есептеудің әдістемесі. Реакция өнімінің шығымын есептеу.
Параллель және тізбектес жүретін реакция теңдеулері бойынша есептеулер жүргізу өдістемесі.
Төмендегі кестеде кейбір гомологтық қатарлар үшін жану процесінің жалпы теңдеуі мен оттектің алдындағы коэффициентті есептеуге арналған формулалар келтірілген.
Кесте – 1. Гомологтардың жану реакцияларының жалпы теңдеулері.
Гомологтар
|
Жану реакциясының жалпы теңдеуі
|
х мәні
|
Метан
|
CnH2n+2+xO2=nCO2+(n+1)H2O
|
x=(3n+1)/2
|
Этен
|
CnH2n+xO2=nCO2+nH2O
|
x=3n/2
|
Ацетилен
|
CnH2n-2+xO2=nCO2+(n-1)H2O
|
x=(3n-1)/2
|
Бензол
|
CnH2n-6+xO2=nCO2+(n-3)H2O
|
x=(3n-3)/2
|
Спирттер
|
CnH2n+2O+xO2=nCO2+(n+1)H2O
|
x=3n/2
|
Фенолдар
|
CnH2n-6O+xO2=nCO2+(n-3)H2O
|
x=(3n-4)/2
|
Альдегидтер
|
CnH2nO+xO2=nCO2+nH2O
|
x=(3n-1)/2
|
Кетондар
|
CnH2nO+xO2=nCO2+nH2O
|
x=(3n-1)/2
|
Карбон қышқылдары
|
CnH2nO2+xO2=nCO2+nH2O
|
x=(3n-2)/2
|
Күрделі эфирлер
|
CnH2nO2+xO2=nCO2+nH2O
|
x=(3n-2)/2
|
Тапсырма1: Химиялық реакциялар тендеулері бойынша есептердің типтерінде қолданылатын формулаларды келесі кестеде толтыр:
Есептердің типтері
|
Формулалары
|
Қолданылатын шамалардың атауы
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Тапсырма2: Келесі есептерді шығар:
Массасы 37 г кальций гидросидін алу үшін канша грамм кальций оксиді керек?(Жауабы: 28 г)
Массасы 192 г алюминий нитриті айрылғанда кан-ша көлем (к.ж) азот түзіледі?(Жауабы: 67,2 л)
Массалық үлесі 5% 10 г мыс сульфатын натрий гидроксидімен әрекеттестіргенде қанша грамм мыс (II) гидроксиді түзіледі?(Жауабы: 0,306 г)
Массасы 0,5 г темір (III) гидроксидін алу үшін 10%-дык натрий гидроксидіне канша грамм темір (Ш) хлоридін кұю керек?(Жауабы: 5,64 г)
Массасы 56 кг кальций оксиді мен 44 кг көміркышкыл газын алу үшін канша кг кальций карбо-натын ыдырату керек?(Жауабы: 100 г)
Массалық үлесі 49% 20 г күкірт кышқылын нейт-ралдау үшін қанша 10%-дык натрий гидроксиді кажет?(Жауабы: 8 г)
Массасы 19,7 г барий карбонатьт алу үшін барий гидроксиді ерітіндісінен қанша көлем (қ.ж) көміртегі (IV) оксидін өткізу керек? (Жауабы: 224 л)
Реакцияның жүру барысында 8 г күкірт пен 14 г темір кдлдықсыз әрекеттесетін болса канша темір сульфиді түзіледі? (Жауабы,: 22 г)
Массасы 92 г этанолды тотықтырғанда канша келем 70%-дык. (р=1,07 г/мл) сірке кышқылы алынады?(Жауабы: 160 мл)
Массасы 140 г азот қышқылына 32 г мыс үнтак-тарын салганда түзілген мыс нитратының массасы кандай?(Жауабы: 94 г)
Массасы 87 г пропаналь алу үшін н-пропил с.пиртінен канша грамм керек, егер оның шығымы 90% болса? (Жауабы: 400 г)
Көлемі 6,72 л (к.ж.) этан мен пропан коспасының толык жану өнімдерін өк суының артық мөлшерімен өндел-генде 80 г түнба түзіледі. Қоспаның кұрамы қандай?
(Жауабы: 2,24 л, 46,8 л)
Этилен мен диметилацетиленнің коспасын броммен ерекеттестіргенде 96 г бром кеткен, ал осыншама көмірсутектердің коспасы толык жанғанда 18 г су түзілген. Қоспаның көлемдік күрамы кандай?{Жауабы: 4,48 л, 4,48 л)
Массасы 113,5 г тринитротолуолды алу үшін қан-ша грамм толуол керек, егер өнімнің шығымы 20% болса?{Жауабы: 23 г)
Массасы 46 г толуол жану үшін ауаның (к.ж.) қанша мөлшері керек, егер аудағы оттегі 50% болса?(Жауабы: 504 л)
Массасы 49 г метилициклогександы каталитика-лық дегидрлегенде қанша литр сутегі (қ.ж.) бөлінеді, егер оның шығымы 75% болса? (Жауабы: 25,2 л)
Көлемі 8 л этан алу үшін карбон қышкылы түзының канша грамы кажет? (Жауабы: 34,28 л)
Массасы 1 т аммиактан альшгаи 55% азот қыш-кылының массасы кандай, егер контакт ашіаратындағы тотығу өнімінің шығымы 98%, ал сіңіру мұнарасындағы қышкылдың шығымы 94% болса?(Жауабы: 6 т)
Бақылау сұрақтарының тапсырмалары
Массасы 5 г темір сульфидін (II) жакканда алын-ған газды оттегінің артык мөлшерімен косып, контакт аппаратында кыздырылған катализатордан өткізгенде өнімнің шығымы 80% болады. Алынған енімді 300 мл 18%-дық (р=1,4 г/мл) күкірт кышкылында ерітті. Алынған ерітіндіге 150 г барий хлоридінің артык мөлшерін косып, түзілген түнбаны сүзіп алып кептірген, оның массасы кандай?
Массасы 42,8 г күрамында 18,4% коспасы бар кальций карбидінен канша ацетилен алуға болады, егер оның шығымы 40% болса?(Жауабы: 0,054 г)
Массасы 100 т техникалық кяльций карбидінің күрамында 4% қоспасы болса, осы кальций карбидінен неше тонна концентрлі сірке кышқылын алуга болады?(Жауабы: 39 т)
Массасы 1 кг 28% коспасы бар кальций карбидіиен канша нитробензол алуға болады, егер шығы-мы 55%і болса?(Жауабы: 761 г)
Қүрамында 10% коспасы бар 200 г ацетиленнен шыгымы 60% болғанда массалық үлесі 50% (р=1,02 г/мл) кашпп көлем анилин түзіледі?(Жауабы: 439,6 мл)
Массасы 400 г 15% коспасы бар этаннан шығы-мі,і 70% болғанда ңанша альдегид алуға болады?(Жауабы: 349,07 г)
Тығыздығы 0,79 г/мл көлемі 126,6 мл этанол-даи неше грамм әтилацетат алуға болады, егер шығымы 75% болса?(Жауабы: 123,9 г)
Массасы 0,08 кг таза пропаннан шығымы 65% болса қанша альдегид алуға болады?(Жауабы: 68 г)
№17,18,19 Зертханалық-практикалықсабақ(3сағ)
ХИМИЯЛЫҚ ТЕРМОДИНАМИКА МЕН ХИМИЯЛЫҚ КИНЕТИКА
Мақсаты :
Жоспары:
Термохимиялық теңдеулер бойынша есептеулер
Химиялық термодинамика бойынша есептеулер
Химиялық реакциялардың жылдамдығы
Химиялық тепе-теңдік . Ле-Шателье принципі
Тапсырма1 Химиялық термодинамика мен химиялық кинетика
Бойынша есептердің типтерінде қолданылатын формулаларды келесі кестеде толтыр:
Есептердің типтері
|
Қолданылатын шамалардың атауы
|
Формулалары
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Тапсырма2 Келесі есептерді шығар
3,5 моль этиленнің жануы кезінде 4900кДж жылу бөлінді.Этиленнің жану жылуын есепте.
Ацетиленнің жану жылуы 1305кДж/моль ацетиленнің жану жылуын есепте
Массасы2,1г темір күкіртпен әрекеттескенде 3,77кДжжылу бөлінетінін ескеріп ,реакцияның термохимиялық теңдеуінқұрастыр.
Ν2+3Н2 ↔ 2 ΝН3 жүйесінде тура реакцияның жылдамдығы 100 есе өсу үшін сутектің концентрациясын қанша есе көбейту керек
Егер оттектің концентрациясын 3есе көбейтсе ,онда С+О2=СО2 реакциясының жылдамдығы неше есе өсереді?.
4,2г темір мен күкірт қосылғанда 7,15кДж жылу бөлінді. Осы реакцияның термохимиялық теңдеуін құрастырыңдар;
6,5г мырышты жағу кезінде 34,8кДж жылу бөлінді. Осы реакцияның термохимиялық теңдеуін құрыңдар;
Оқулықта келтірілген термохимиялық теңдеулерді пайдаланып 1 мольден этан С2H6, пропан C3H8 және бутан C4H10 бар газдар қоспасы толық жанғанда қанша жылу бөлінетінін есептеңдер;
Мына реакция теңдеуімен өрнектелетін: A3B2(c) → 3A(c) + 2B(c) реакцияға алынған A3B2 затының бастапқы концентрациясы 2,5 моль/л болса, оның 20 %–і жұмсалғаннан кейінгі заттар концентрациясын және реакцияның бастапқы және есеп шартында көрсетілген жылдамдығын есептеңіз.
Бақылау сұрақтарының тапсырмалары
Химиялық реакциялар жүруінің термодинамикалық және кинетикалық заңдылықтарының негізгі ұғымдарына глосарий құрастыр.
№20,21 Зертханалық-практикалықсабақ (2сағ)
«ЭЛЕКТРОЛИТТІК ДИССОЦИАЦИЯ ТЕОРИЯСЫ» БОЙЫНША ШЫҒАРЫЛАТЫН ТИПТК ЕСЕПТЕР МЕН ЖАТТЫҒУЛАРДЫ ОРЫНДАУ ӘДІСТЕМЕСІ
«Ертіндідегі иондық тепе-теңдіктер» тақырыбына есептер шығару әдістемесі
Тұздар гидролизіне есептер шығару
Мақсаты :
Тапсырма1: «Электролиттік диссоциация » тарауына байланысты қолданылатын формулаларды келесі кестеде толтыр:
Қолданылатын шамалардың атауы
|
Формулалары
|
Өлшем бірліктері
|
диссоциациялану дәрежесі
|
|
|
Диссоциацияланған молекула саны
|
|
|
диссоциациялану константасы
|
|
|
Ертіндідегі сутегі ионының концентрациясы
|
|
|
Тапсырма2:
Құмырсқа қышқылының 0,1М ертіндісіндегі диссоциациялану дәрежесі α=0,042 (немесе 4,2%) Құмырсқа қышқылының диссоциациялану дәрежесін анықта
Хлорсірке қышқылының 0,05М ертіндісіндегі диссоциациялану дәрежесін табыңыз (Кд(СН2СlСООН ) =1,4*10-7)
Концентрациясы 0,2моль/л бір негізді қышқылдың диссоциациялану дәрежесі 0,15-кетең. 2л көлемедегі ертіндісіндегі сутегі ионының массасын есепте
ІІ.Келесі бақылау сұрақтарын дәптерде жазбаша орындау
№22,23 Зертханалық-практикалықсабақ (2сағ)
ТОТЫҒУ-ТОТЫҚСЫЗДАНДЫРУ РЕАКЦИЯЛАРЫ
Достарыңызбен бөлісу: |