Минерал-қышқылдар. Минерал қышқылдарға темір мен алюминий кендерінің дерлік барлығы және су жатады. Кремний тотығы SiO2 тау су тасы кристалы мен желісін түзетін кварц және жаппай таралған құм мен құм тас формасында кездеседі. Кварц граyит кұрамына енеді.
Күкіртті минералдар — түсті металдардың негізгі рудасs. Мысты колчедан немесе халькоприт СuFеS2, қорғасын жылтыры — галенит — РbS, қалайы алдамшысы — сфалерит ZnS, сынап рудасы — киноварь (сыр) НgS, күміс рудасы — аргенит Аg2S тап осындай.
Минерал-галоидтар. Химиялық құрылысы бойынша бұлар НСІ, НҒ қышқылдарының тұздары. Адам және жануарлар тіршілігі үшін маңызды минералдар — ас тұзы немесе тас тұз, NаСІ түзы. Жер тыңайтатын калий тыңайткыштарының бірі калий тұзы КСІ болып табылады. Домна процесі кезінде рудадағы бөгде қоспаларды жою үшін темір рудасына балқыма шпат СаҒ2 қо-сады.
Минералдар— оттекті қышқылдардың тұздары, оларды мына таблицадан көруге болады:
1-ші кесте
Қышқылдар (аттары және формулалары)
Қышқылдар тұзы—минералдар
формуласы
аталуы
Көмір қышқылы Н2СО3
СаСО3
СаСОз-МgСОз Nа2СОз
СuСО3-Сu(ОН)2
Кальцит (таза немесе ізбес тас құрамындағы)
Доломит
Сода (табиғи)
Малахит
Азот қышқылы НNО3
NaNO3 KNO3
Натрий селитрасы
Калий селитрасы
Күкірт қышқылы Н2SО4
СаSО4-2H2O2 СаSО4 Nа2SО4 Мg2SО4 КАІ(SО4)2-І2Н2О
Гипс
Ангидрит
Глаубер тұзы
Ашы тұз
Ашутас
Фосфор қышқылы Н3РО4
Са3(РО4)2 Са5(РО4)3С1
Са65РО4)3
Фосфорит
Апатит
Минерал-силикаттар — бұл Н2Si0з, H4SiO4 және басқа да кремний қышқылдарының тұздары. Тау жыныстары Жер қыртысын құраушы біртектес заттар тау жыныстары деп, ал оларды зерттеуші ғылым петрография деп аталады.
Тау жыныстары өздерінің жаратылыс жағдайларына қарай үш топқа бөлінеді:
1.Магмалық тау жыныстары.
2.Шөгінді тау жыныстары
3.Метаморфты тау жыныстары.
Магмалық тау жыныстары жер қабатында магманың немесе вулкандық атқылаулардан жер бетіне төгілген лаваның суып қатаюынан пайда болады.
Магмалық тау жыныстары құрамындағы кремний тотығының мөлшеріне қарай 5 топқа бөлінеді:
1.Ультрақышқыл жыныстар, SiO2 -75%
2.Қышқыл жыныстар, SiO2 75-65 %
3.Орташа жыныстар, SiO2 65-52 %
4.Негізгі жыныстар, SiO2 52-45 %
5.Өте негізді жыныстар, SiO2 45 %