Дәрісті өткеннең кейін студенттер білуге міндетті негізгі ұғымдар
Өзін-өзі тексеру сұрақтар:
1.Моллюскілер типіне сипаттама беріңіз?
2.Шаян тәрізділер, Өрмекші тәрізділер, Көп аяқтылар, Насекомдар кластары ерекшеліктерін атап көрсет?
Ұсылынған әдебиеттер (өтілетін тақырыптын беті көрсетілген)
Негізгі әдебиеттер
Дәуітбаева К.Ә.,т.б. Жануарлар алуан түрлілігі.1 және 2-бөлімдер.Жоғары оқу орындарына арналған оқулық.-Алматы.,2011.-712б.
Қосымша әдебиеттер
Естествознание и основы экологии. М., 2000.
15 Тақырып: Хордалылар. Омыртқалылыр типі.
Дәрістін жоспары:
1.Балықтар класы
2. Қос мекенділер класы;
3. Бауырымен жорғалаушылар;
Дәрістің қысқаша мәтіні.
Хордалылар типінің өкілдерін шартараптан кездестіруге болады. Бұл типтегі жануарлардың саны өте көп (40 000 түрден астам).
Хордалылар типіне жататын жануарларға тән нәрсе — осін бойлай созылатын скелеті болады. Төменгі сатыларда ол хорда болады да, жоғары сатылыларда оның орнына омыртқалар дамиды. Осьтік скелеттің үстін ала нерв системасы жалғасады. Жануарлардың көпшілігінің нерв түтігінің алдыңғы бөлімі жуандап, миға айналады. Ас қорыту түтігінің алдыңғы бөлімі сыртқы ортамен желбезек саңылаулары арқылы өз ара байланыста болады, ол тек судағы төменгі сатылы хордалыларда ғана сақталған. Басқа жануарларда желбезек саңылаулары тек ұрық түзілген кезде ғана пайда болады. Хордалылар типіне 3 тип тармақшалары бірігеді. Осы тип тармақшаларының бірі Омыртқалылар болып табылады. Біз үшін тек осы тип тармақшасы гана назар аударарлық.
Хордалылар, көбінесе омыртқалылар, түрінің саны жануарлар дүниесіндегі түрлердің жалпы санының 3%-дей ғана, бірақ планетамызда омыртқалыларға сансыз көп жануарлар жататын болғандықтан, олардың маңызы өте зор.
Омыртқалы жануарлар тип тармагы 6 класты біріктіреді. Олар: Дөңгелек ауыздылар, Балықтар, Қос мекенділер, Бауырымен жорғалаушылар, Құстар, Сүт қоректілер.
Достарыңызбен бөлісу: |
