Мектепке дейінгі кезеңнің психологиялық ерекшеліктері.
Мектепке дейінгі кезеңде балалрда рөлдік немесе шығармашылық ойын негізгі әрекет болып табылады. Ол баланың дамуына елеулі үлес қосады. Ойын кезінде балалар қарым-қатынас жасауға үйренеді.
Сондықтан, ойын процесі кезінде еңбек етудің нормалары мен тәсілдері қалыптасады. Бұл баланың жеке тұлғасының қалыптасуына үлкен мән береді.
Мектепке дейінгі балалар ойыны бірнеше сипаттаулардан тұрады:
Ойын сюжеті шексіз болады. Бірақта жалпы дамуы- ойыннан-тұрмыстық әрекеттерді көруге болады. Бала қоғамдағы әртүрлі мамандықтардың іс-әрекеттерімен танысады (дәрігер, мұғалім, сатушы, комонавт және т.б.).
Белгілі ережелерді сақтау.
Бір затты екінші затпен алмастыру. Алғашында ойыншық пен шынайы заттың сыртқы ұқсастықтары талап етіледі, соңынан ұқсастық біртіндер өзінің маңыздылығын жояды.
Баланың әрекеттері біртіндеп қысқарып, белгілерге айналады.
К. Оталора ойынның бірнеше түрін атап көрсетті:
- алданыш-ойындар- оның мақсатықатысушыларды алдандыру;
- ойын-жаттығулар- сюжет болмайды, қимылдық әрекеттер басым болады, олар бірнеше рет қайталанады;
- сюжеттік ойындар- белгілі бір жағдайдағы ойын әрекеттері;
- еліктеу ойындары- бала шынайы өмірде байқаған әрекеттерін немесе жағдайын қайталауы;
- дәстүрлік ойындар- ұрпақтан ұрпаққа берілетін ойындар.
Балалар ойыны тарихи және әлеуметтік табиғатқа ие. Әртүрлі мәдениет пен қоғамдарда ойын өз мазмұны мен формасына ие.
Мектепке дейінгі кезеңдегі 3-4 жас аралығы - өзін танумен ерекшеленеді. Мүмкін болатын реакциялар: тіл алмаушылық, қырсықтық, негативизм, қайсарлық, нарциссизм-өзін мақтау. 3-4 жасар балалар ойынды жалғыз ойнай береді (заттық, конструкторлық, сюжетті-рөлдік).
жаста:
ересектермен қарым-қатынасы үйлесімді, ата-аналар тарапынан еркелету, жақсы көруді талап ету, басқа адамды жақсы көру сезімі дамиды;
балалрмен қатынасы дамиды, бірлескен ойындар ойнайды, лидерлік, бағынушылық қабілеттері қалыптасады;
конструкторлық ойындары дамиды, практикалық ойлау қалыптасады;
ертегілерді қабылдауы баланың жеке тұлғасының қалыптасуына эмоционалдық және ақпараттық әсер етеді;
білуге құмарлық;
басқа адамдармен диалогтық әңгімеге араласа алуы (6 жасқа таман баланың сөздік қоры 14000 сөзді құрайды, тілдің грамматикалық ережелерін толық меңгереді);
жыныстық ерекшеліктерге назар аударады, балалардың дүниеге қалай келетініне қызығушылық тудырады, іштей ұялу, бақылаушылық сезімдері дамиды.
