Пікір жазғандар: педагогика ғылымдарының кандидаты, доцент В. А. Жақсыбаева

314 
лім әлемі» (
Курелла)
болып қалыптасады. Бұл әлем объективтен-
дірілген адами мәнді күштердің жиынтығын қамтиды: ол 
адамзаттың бүкіл тарихи үдерісінің нәтижесі адамның қоршаған 
ортамен материалданған, объектіленген қатынасының тарихы 
болып табылады. Жасанды қоршаған әлемде «жинақталған» осы 
тарихи тәжірибені меңгеру үдерісінде осы тәжірибені субъек-
тивті, әлеуметтік мәндегі үдерісте қарау және осыдан өзінің 
тәжірибесін алу барысында индивидуумның 
қоғамдық тіршілік 
иесі, 
тұлға болып қалыптасуы жүріп отырады. 
Білім – бұл индивидуумның меңгеруі үдерісінде жалпылан-
ғанды, объективтендірілгендерді, қоғамдық тәжірибені, маңызды 
қоғамдық тәжірибені, нормаларды, құндылықтарды тағы басқа-
ларды қалыптасушы тұлғаның субъективті әлеміне тасымалдау 
үдерісінің ішкі әсермен шақырылған меңгеру үдерісі. Қоғамдық 
маңыздылық нені көрсетсе, тұлға үшін маңызды сол болады. Бұл 
тарихи мәні бар, адамзат мәдениетінің әлеуметтік-психология-
лық «мұрагерлік» үдерісі, адамзат мәдениетінің жаңа «өкілдері-
нің» жаңа кейіпкерлерінің рухани өндірісі болып табылады. 
Адам дүниеге келген соң алғашқыда биологиялық жан иесі 
ретінде тарих аренасына шығады. Онтогенездің ерте кезеңінде 
болатын білім үдерісінде, педагогиканың әсері мен тәрбие 
үдерістері арқылы әлеуметтік, қоғамдық тіршілік иесі, тұлға 
болып оның «екінші туылуы» (
Г. Нойнер
) іске асады. Бұл 
объективтендірілген адами мәнді күштер мен субъективті күштер 
мен мүмкіндіктердің (нақтылық, объективтілік) нақты жағдай-
лары субъективтік меңгеру үдерісінде, жалпылану мен жеке-
дараланудың коррелятивті үдерісінде жасайды. Адами мәнді 
күштерді меңгеру адамның «қоғамдық табиғатының» қалыпта-
суын, адамның туыстық қасиеттерінің қалыптасуын», «барлық 
қоғамдық қатынастардың бірлігі» ретінде адам табиғатының 
қалыптасуын білдіреді. Объективтендірілген адамдық мүмкін-
діктерді меңгерумен қатар индивидуумның шығармашылық 
күштерінің дамуы, оның адамдық мәнді күштерінің кенеюі, оның 
субъективтілік бірегейлігін дамыту жасалады. 
Бұл үдерістің ғылыми бейнесі өз кезегінде дидактикалық 
мәселеге жол ашатын оқытудың теориясы мәселесінің қойы-
луына әкеледі. Ол мәселелер: 
адамның білімдік мүмкіндіктері
(қоғамдық және жеке-дара қажеттілік, жан-жақты, үйлесімді 

315 
білімнің шегаралары мен мүмкіндіктері туралы жекелеген 
сұрақтар). 
– адам дәуірінің, тобының 
бейнесі
; 
– осымен байланысты: тұлға қалыптасуының 
мақсаты
; 
– «білім әлемінің» транспозициясы; 
– онда берілген білім мазмұнын көрсетілген 
оқу материалы
категориясына көшіру; 
– сонымен байланысты: білім мазмұнын таңдау мәселесі 
(осындай таңдаудың критерийлері туралы жекелеген 
сұрақтар); 
– білім мазмұнының 
құрылымы
мәселесі; 
– білім үдерісін
ұйымдастыру
мәселесі, мектептегі білім 
шектері мен мүмкіндіктері туралы сұрақ; 
– білім үдерісін
басқару 
мәселесі (білім берудің «үлкен» 
қоғамдық үдерістерін, сондай-ақ білім берудің арнайы 
институтционалды үдерістерін); 
–
білім беру үдерісіндегі 

жүктеу/скачать 2,91 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: