Pisa халықаралық зерттеуін жүргізу аясында оқушылардың жаратылыстану-ғылыми функционалдық сауаттылығын дамыту

PISA халықаралық зерттеуін жүргізу аясында оқушылардың жаратылыстану-ғылыми функционалдық сауаттылығын дамыту

«...білім тек қана жастарға пәнді түсіну қабілеті ғана емес, ол алған білімдерін сыныптан тыс жерде, кез келген жағдайда тиімді пайдалана білуі…»

• «...білім тек қана жастарға пәнді түсіну қабілеті ғана емес, ол алған білімдерін сыныптан тыс жерде, кез келген жағдайда тиімді пайдалана білуі…»
• (Н. Назарбаев. Қазақстан халқына жолдауынан(27 қаңтар 2012 ж.)

Қай уақытта «функционалды сауаттылық» термині пайда болды?

• «Функционалдық сауаттылық» термині алғашқы рет 1957жылы пайда болды.

«Функционалды сауаттылық» термині қалай анықталады?

• Функционалды сауаттылық – бұл адамның алған оқу мен жазу дағдыларын әлеуметтік ортада қарым-қатынас арқылы пайдалану қабілеті( банкте есепшотын ашу, ережені оқу, кері байланысқа қатысты сауалнама толтыру және т.б.), яғни бұл сауаттылық деңгейі, адамға сыртқы ортаға қарым-қатынасқа түсуге мүмкіндік береді және тез ортаға ену әрекеті, сонымен бірге осы ортада әрекет етуі болып табылады.Қарым-қатынасқа түсу әрекетінде мәтіннен алған ақпаратты алып, оны басқаларға жеткізу және олармен араласып қарым-қатынасқа ену болады.

Функционалды сауаттылықтың формалары

• 1.Жалпы сауаттылық.
• 2. Компьютерлік сауаттылық.
• 3. Ақпараттық сауаттылық.
• 4. Коммуникативтік сауаттылық.
• 5. Шетел тілін білу сауаттылығы.
• 6. Тұрмыстық сауаттылық.
• 7. Жедел жағдаяттар кезіндегі сауаттылығы.
• 8. Саяси-қоғамдық сауаттылық.

Функционалды сауаттылықтың ерекшеліктері қандай?

• Тұлғаның қасиеттері тұрақты сауаттылығы функционалды сауаттылықтан ерекшелігі ол жағдаяттар кезінде тұлғаның мінезінен қалыптасады.
• Функционалды сауаттылық
• 1)Оқу мен жазу дағдыларын қалыптастыру базалық деңгейі болып табылады;
• 2) Тұрмыстық мәселелерді шешуге бағытталған;
• 3) Нақты жағдаяттарда кезінде адамның мінезін пысықтайды;
• 4) стандарттық, стереотиптік есептерді шығару дағдылары;

Функционалды сауаттылықтың жоқтығын қалай білеміз?

• Функционалды сауаттылықтың жоқтығын жиі кездесетін кез келген жағдаяттарға түскенде білеміз.
• Функционалды сауаттылықтың жоқтығын жағдаяттардың өзгерген кезінде, өмір сүру әрекеті және кәсіби іс-әрекеттер кезінде байқалады. Адамдар көбінесе жаңа технологияларды қолданысқа алған кезде көреді. Мысалы, кейбір адамдар банкоматтан ақша алу әрекеті, ұялы телефондардың инструкциялары, кейбір қондырғыларды қалай пайдалану керектігін білмейді және т.б.

Функционалды сауаттылықпен қандай құзіреттіліктер байланысты?

• 1. Әртүрлі технологияларды таңдау және қолдану қабілеті.
• 2. Мәселелерді көре білу және оны шешу жолдарын іздестіру қабілеті.
• 3. Өмір бойы оқу қабілеті.

PISA пен TIMSS айырмашылығы

• TIMSS: Қатысушы барлық елдердің жалпы қабылданған стандарт бойынша білім сапасын бағалайды
• PISA: Оқу барысында меңгерген білімдерін өмірлік жағдайларда қолдана білу ептіліктерін бағалауға бағытталған.

• Зерттеудің базалық сұрақтары

• 15 жасар оқушылардың мүмкіндіктерін бағалау, ата-аналардың, мұғалімдердің, министрліктегі қызметкерлердің білім берудің мемлекеттік жүйесі туралы сұрақтарына жауап беру:
• Мектеп жастарды ересек өмірдің қиындықтарына дұрыс дайындай ма?
• Оқытудың әдістері тиімді ме? Басқа оқу орындарымен салыстырғанда оқу орны жақсы ма?
• Иммигрант және қолайсыз отбасы балаларының болашағын дамытуда мектептің үлесі бар ма?

2000 жыл,«Оқу сауаттылығы», 32 ел қатысты

• 2000 жыл,«Оқу сауаттылығы», 32 ел қатысты
• 2003 жыл,«Математикалық сауаттылық», 41 ел қатысты
• 2006 жыл,«Жаратылыстану сауаттылығы», 57 ел қатысты
• 2009 жыл, «Оқу сауаттылығы», 68 ел қатысты
• 2012 жыл, «Математикалық сауаттылық», 67 ел қатысты
• 2015 жыл,«Жаратылыстану сауаттылығы»,70 ел қатысады деп жоспарлануда

• PISA-2012

• Примеры заданий

• PISA деген не?

• Оқушылардың оқу жетістіктерін бағалау бойынша халықаралық бағдарлама

• PISA- ның әр тапсырмаларының форматына жатады:
• Мәтін
• Таблица
• Жарнамалық диаграммалар
• Кестелер
• карта

• Примеры заданий

• PISA – халықаралық бақылау 3 жылда 1 болады
• Жауаптары: “иә”/”жоқ”, “дұрыс” / “дұрыс емес”
• Сұрақтары: “ашық”/ “жабық” болуы мүмкін

• 1.Оқу сауаттылығы
• 2.Математикалық сауаттылық
• 3. Жаратылыстану ғылыми сауаттылық

• PISA-ның зерттеу аймағы:

• Сұрақтары нақты пән бойынша емес, пән төңірегінде құрастырылады
• (логикалық сұрақтар)

• Примеры заданий

• PISA – бағдарламасын жасаушы фирма: PEORSON
• Бастығы – Польшанікі
• PISA – тарихы 1948 жылдан басталды
• PISA – бағдарламасы 1997 жылдан басталды

Кітап сөрелері Сандық жүйелер

• Кітап сөресін жинақтау үшін ағаш ұстасына келесі бөлшектер қажет:
• 4 ұзын ағаш тақтай,
• 6 қысқа ағаш тақтай,
• 12 кіші скобы,
• 2 үлкен скобы және 14 шуруп (бұрама).
• Ағаш ұстасында 26 ұзын тақтай бар, оның 33-і қысқа, 200 кішкентай скобасы бар.
• Сонымен бірге 20 үлкен скобасы мен 510 шурупы бар.
• Ағаш ұстасы ең көп дегенде осы бөлшектерден қанша сөре құрастыра алады?

Баспалдақ Кеңістік және көлем жүйелері

• Сұрақ: суретте 14 басқышты баспалдақ бейнеленген. Оның жалпы биіктігі 252 см. Әрбір 14 басқыштың ұзындық шамасы қандай?
• Баспалдақ биіктігі 252 см, ұзындығы 400 см.
• Биіктігі.......см.

Физикалық жүйелер

• Ыстық жұмыс:
• 3.1. Петр ескі үйін қайта жөндеуде. Ол өз машинасының жүк салғышына бір шөлмек сумен бірнеше шеге және ағаш кесіндісін қалдырды. 3 сағаттан соң күн астындағы машинаның ішкі температурасы 40◦С болды. Машина ішіндегі заттар қандай күйде қалды?

Кестенің ішінде “иә” неме “жоқ” деп белгілеңіз:

Жер мен ғаламдағы жүйелер

• Жұлдызды жарық:
• Саша жұлдыздарға қарап тамашалағанды ұнатады. Бірақ ол жұлдыздарды жақсылап бағдарлай алмайды, себебі ол қалада тұрады.
• Өткен жылы Саша ауылда тұрғанда қалада көрмеген жұлдыздардың үлкен шоғырын көрді.
• Сұрақ: Неге ауылдық жерде қала қарағанда жұлдыздардың көп шоғырын көруге болады?

• А. Ай қалада жарығырақ болады. Сондықтан ол жұлдыздардың сәулесін басып қалады.
• В. Ауылдық жерде қаламен салыстырғанда ауадағы шаң басым болады. Сондықтан жарық сәулесі көрінбейді.
• С. Көп жұлдыздардың қала жарығынан көзге көрінуі қиныдау болады.
• Д. Үйлер мен көлік қатынасынан қалада ауа ағыны жылы болады.

• Жауабы:

Технологиялық жүйелер

• Темекіні сигарет және шылым шегетін түтікше түрінде шегеді. Әлемде әр күнде 13500-ай адам темекі шегуден өлетінін зерттеулер көрсетті.
• Зерттеушілер 2020 жылы әлемде темекі шегушілердің 12% осы себептен ауырып өлетінін болжайды.
• Темекі түтінінде көптеген улы заттар бар, олардың ішінде қауіптісі смола, никотин және көміртекті газы.

Технологиялық жүйелер

• Адамдардың темекі шегуді қойдыру үшін бірнеше әдісі бар екен.
• Төмендегі келтірілген темекі шегуді қойдыру әдістері техника мен технология салаларындағы ғылыми жетістіктерді қолдануға негізделген ба?

«Печенье» тапсырмасы

• Орталық вокзалда қыз поезд күтіп тұрды. Уақыт оздыру үшін кітап сатып алмақ болды. Кітаппен бірге ол печенье сатып алды. Содан кейін күту залынан тыныш кітап оқып отыратын бос орын тапты.
• Печеньенің қорабы газет оқып отырған еркек пен өзінің арасындағы орындықта тұрды. Ол бір печенье алған кезде, еркек те бір печенье алады. Қыз таң қалды, бірақ ештеңе айта алмай, кітабын оқи берді. «Өзіме-өзім сенбеймін. Мен батыл болсам, міндетті түрде бірдеңе айтар едім»,- деп қыз ішінен ойға батты.
• Қыз печенье алған сайын еркек те қайталап отырды. Осы әрекет қорапта соңғы печенье қалғанша жалғасты. Қыз еркек не істер екен деп күтті. Ал ол болса, соңғы печеньені алып, ортасынан бөліп, қызға жартысын береді.
• Жеңілген қыз кітапты сөмкесіне атып ұрып, аулақ кетті. Өзін-өзі тыныштандыру үшін залдың басқа бұрышына отырды. Ашуы басылған соң, сөмкесінен кітабын алмақ болды. Сонда ғана сөмкесінің түбінен өзінің ашылмаған қораптағы печеньесін көрді.   «Печенье» әңгімесін пайдаланып, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіздер.
•  

• 1-сұрақ. Әңгіменің басында қыз не істеді?
• A. Ол вокзалда поезд күтті.
• B. Ол вокзалдан кетпек болды.
• C. Ол вокзалда еркекпен әңгімелесті.
• D. Ол вокзалда газет сатып алды.

• Оқу сауаттылығының мазмұны: Тұтас мәтін.
• Құзырлылығы: Мәтіннен ақпарат алу.
• Мәтін түрі: Баяндау.
• Контекст: Қоғамдық.
• Сұрақ үлгісі: Қысқа жауапты таңдау.
• Күрделілігі: 340 (1-деңгей)
• Қазақстан бойынша дұрыс жауап: 90 %

• Оқу сауаттылығының мазмұны: тұтас мәтін.
• Құзырлылықтар: мәтіннен ақпаратты алу.
• Мәтін түрі: Хабарлау.
• Контекст: Қоғамдық.
• Сұрақ үлгісі: еркін құрастырушы жауап
• Күрделілігі: 420 (2-деңгей)
• Қазақстан бойынша дұрыс жауап: 54 %

• 2-сұрақ.
• Әңгіменің ортасында қыз ойланады: «Өзіме-өзім сенбеймін!»
• Қыз неге сенбейді?

1-тапсырма. Әлем тілдері. Әлем тілдерінің әртүрлілігі

• Адамзат неше тілде сөйлейді? Картаға қарап, ойға салыңызшы, планетада шамамен 6800 тіл бар екен. 96%-ды құрайтын тілде 4 % халық сөйлейді. Әлемде халық сөйлейтін тілдерді анықтау мүмкін емес.
• Азияда жобамен халық 2200 тілде, Африкада -2060, Австралия мен Океанияда – 1300, Солтүстік және Оңтүстік Америкада – 1000, Еуропада – 230 тілде сөйлеседі екен.
• Пайызға шақсақ, төмендегідей көрсеткіште:
• Азия - 33 %
• Австралия мен Океания - 19 %
• Солтүстік және Оңтүстік Америка - 15 %
• Африка - 30 %
• Еуропа - 3 %

Қай елде тілдер қолданысы көп?

• Әлем тілдерінің жартысына жуығын 8 ел тұрғыны пайдаланады.

Тілдердің нақты санын анықтау неге қиын?   Біріншіден, көптеген тілдер туралы біз аз білеміз. Әлемнің көп бөлігінде тілдік зеттеу аяқталған жоқ. Кейбір тілдерді ашу мүмкіндігі енді туып жатыр. Көптеген тілдер толық зерттелмеген. Ол Азия, Африка, Австралия және екі Америка тілдерінеқатысты.   Екіншіден, ұлттық қатыстық және өзара түсінік критерийі тұрғысынан сәйкес келмейді Кейбір жағдайларда саяси критерийлер лингвистикалық ой-пікірден басымырақ. Мысалы, швед, дат және норвеж тілдері өзара түсінуде қиындық тудырмайды (бұл – лингвистикалық критерий), алайда бұл тілдерде әр ел сөйлейді (бұл – саяси критерий), сондықтан да үш тіл жеке тілдер болып есептеледі. Басқа жағынан алып қарасақ, қытай тілдерінің көптеген диалектілері қытайлықтарға жақын тұратындарға түсінбеушілік тудырады, бір тілдің нұсқалары болып есептеледі, себебі ол тілмен бір ел адамдары тілдеседі, бір жазба жүйесін пайдаланады.  

«Әлем тілдері» мақаласын пайдаланып, төмендегі сұрақтарға жауап беріңіздер

• 1-сұрақ: Қай аймақта тілдер аз?
• Солтүстік және Оңтүстік Америка.
• Африка.
• Еуропа.
• Азия.
• Австралия және Океания.

• 2-сұрақ: «Тоқсан алты пайыз тілдің тек 4 %-нда барлық жер шарының тұрғындары сөйлеседі» (1-азат жол).
• Бұл нені білдіреді?
• Адамдардың көпшілігі бір тілде сөйлеседі.
• Кейбір адамдар көп тілде сөйлеседі.
• Әлемнің көптеген елдерінде өте аз адам сөйлеседі.
• Әлемнің кейбір тілдерінде ешкім сөйлемейді.

3-сұрақ Әлем тілдері

• Оқырман 1-бет соңындағы кестеге, содан кейін 2-беттегі 1-азат жолға қарап, «Мақаланың осы 2 бөлігі бір-біріне қарама-қайшы»,- деді.
• Ол не айтқысы келді?

• Сұрақ мақсаты:
• Жалпылау және түсіндіру:
• Түсіндіру.
• Сипаттама мәтіннің екі бөлігі арасындағы әлеуетті сәйкессіздікті анықтау

• 2018 жыл – іс-әрекеттің басты саласы –
• оқу сауаттылығы

• Оқу сауаттылығы: Жеке тұлғаның қоғамдық өмірге қатысып, өзінің білімі мен мүмкіндігін дамыту үшін мақсатқа жетуде мәтінді түсіну, қолдану, ойлану, байланыстыру қабілеті

• Назарларыңызға рахмет!