ПОƏК 042-14-4-02-01-20-02. 03- 2009 Басылым №1
жүктеу/скачать 0,73 Mb. Pdf көрінісі
|
Новый документ
| –
дем алудың күшеюі мен ұзаруы салдарынан қиындауы. Ол жоғарғы тыныс алу жолдарының тарылуы нәтижесінде пайда болады. Мұрын кілегей ПОƏК 042-14-4-02-01-20-02.03- 2009 Басылым № 1 107 –шы беттің 56-сі қабығының қабынуында, сақау кезінде, жоғарғы тыныс алу жолдарының жұқпалы катарінде және т.б. ауруларда болады. Экспираторлық ентігу. Дем шығарудың қиындауы, шап соғуын түзеді. өкпенің альбеолалық эмфиземасында байқалады. Аралас ентігу дем алу мен дем шығарудың қиындауымен сипатталады. Пневмония, пневмоторакс, плеврит, жүрек жетіспеушілігі, лейкоз, энцефалит, анемия ауруларымен ауыратын жануарларда кездеседі. Көкірек қуысын сипалау арқылы оның сезімталдығын, температурасының өзгеруін, терісінің зақымдалуының бар-жоғын, ісіктер, эмфизема және т.б. өзгерістерді анықтайды. Ірі қара малға құрал арқылы нұқу, ал ұсақ малдарға дигитальді нұқу жүргізеді. Көкірек қуысын нұқуды қабырға аралықтарын жоғарыдан төмен қарай жүргізеді. Сау жануарлардың перкуссиялық дыбысы анық, ұзақ, атимпаникалық болу керек. Оны өкпенің анық перкуссиялық дыбысы деп атайды. Нұқу арқылы өкпе шекарасын анық өкпелік дыбыстың топас немесе тимпаникалық дыбысқа ауысуынан анықтайды. Өкпенің артқы перкуссиялық шекарасынның маңызды клиникалық мәні бар. Ол ұш горизонтальді сызықпен анықталады: а) мықын сызығы: б) шонданай төмпегінің сызығы; в) иық буынының сызығы. Сау малдарда перкуссиялық дыбыс анық өкпелік, атимпаникалық болу керек. Бірақ, перкуссиялық дыбыстардың өзгерістері де болуы мүмкін. 1. Топастау (тері асты ісіктер, фиброзды плеврит, пневмония). ПОƏК 042-14-4-02-01-20-02.03- 2009 Басылым № 1 107 –шы беттің 57-сі 2. Топас дыбыс (экссудатты плеврит, крупозды пневмония, контагиозды плевропневмония). 3. Тимпаникалық дыбыс (беткі орналасқан ауалық қуыстар- каверна, бронхоэктази, пневмоторкас). 4. Металлдық дыбыс (каверна) диафрагма жарығы). 5. Шытынаған құмыра дыбысы (каверна, ашық пневмотораксте). Күйіс қайыратын жануарларда мықын сызығы мен шонданай төмпешігінің сызығы сәйкес келеді, сондықтан нұқуды екі сызық бойынша жүргізеді: 1) мықын сызығы: 2) иық буынының сызығы. Төменде жануарлар өкпесінің артқы шекарасының мәліметтері көрсетілген: Жануа р түрі Мықын сызығы бойынша қабырға аралықт ары Шонданай төмпегі сызығы бойынша қабырға аралықта ры Иық буыны сызығы бойын ша қабырғ а аралық тары Жылқы 16, 17 14, 15 10, 11 Ірі қара мал, қой, ешкі 11 - 8 Шошқа 11 9 7 Түйе 10 Сегіз көз төмпегіні ң сызығы бойынша 12-ші қабырға 8 ПОƏК 042-14-4-02-01-20-02.03- 2009 Басылым № 1 107 –шы беттің 58-сі аралығын да Өкпенің артқы шекарасының үлкеюі эмфизема, пневмония, өкпе эхинококкозы кезінде болады, ал кішіреюі мес қарын типманиясы, ішектердің метеоризмі, бауыр церрозы кезінде байқалады. Негізгі тыныс алу шулары. 1. Везикулярлық тыныс алу-дем алу және дем шығару кезінде альвеола қабырғаларының тербелуі нәтижесінде түзіледі. Везикулярлық тыныс алудың күшеюі және әлсізденуі мүмкін. Везикулярлық тыныс алудың күшеюі ентігу, постгеморрагиялық анемия, интоксикация, инфекция кезінде пайда болады. Катаральді немесе іріңді пневмония, гангрена, өкпе ісінуі, өкпе туберкулезі кезінде везикулярлық тыныс алудың жергілікті күшеюі болуы мүмкін. Везикулярлық тыныс алудың әлсіреуі өкпенің альвеолалық эмфиземасында, обтурациялық ателектазда, ошақтық пневмонияда, экссудаттық плевритте, гидротораксте, өңештің ісінуінде болады. 2. Қалыпты бронхтық тыныс алу. Альвеолалардың қызметі кезінде пайда болған дыбыстар мен шулардың тыныс алу жолдарынан өтуі кезінде түзіледі. 3. Қосалқы тыныс алу шулары: бронхиалдық және амфорикалық болады. Патологиялық бронхиалдық тыныс алу өкпенң инфильтрациясы кезінде түзіледі, өйтені, тығыздалған өкпе ұлпасы ларинготрахеялық шуларды жақсы өткізеді. Патологиялық бронхиальды ПОƏК 042-14-4-02-01-20-02.03- 2009 Басылым № 1 107 –шы беттің 59-сі тыныс алуды қалыптыдан ажырату үшін, басқа өкпенің дәл сол бөлігіне салыстырмалы тыңдау жүргізу қажет. Амфорикалық тыныс алу. Өкпе сырылдары құрғақ және ылғалды (ұсақ көпіршікті, орташа көпіршікті, ірі көпіршекті) болады. Сонымен қатар плевраның үйкелу шуын, плеврадағы плеск шуын және өкпелік фистула шуын анықтайды. Ол өкпе кавернасының плевра қуысына ашылған кезде, дем алумен сәйкес келетін шу. ТАМЫРЛАР, МИ, ЖҮЙКЕ АУРУЛАРЫ. ІСІКТЕР. 1. Артериттер мен флебиттер. 2. Мидің зақымдануы, невриттер, жүйке жүйесінің салдануы. 3. Ісіктер Артерит - қан жолдарының қабынуы -дербес науқас ретінде сирек кездеседі, флегмонамен, сүйек мойынның қабынуы, жаралы процесстер, сепсистер, гематоген жолымен тарайтын жұқпалы аурулармен қатар дамиды. Өтуі бойынша: күрт, қатты, созылмалы. Түрі бойынша: іріңді, жансызданған, өнімді және аралас. Таратпаушылығы бойынша: тамыр ішінде эндрмеза және периартриттер, тамырдьщ бәрі қабынған кезде — понартриттер. Тамырдың ішкі жағы зақымданғанда күре тамырда ұйыған қан түйіршіктері пайда болады. Аурудың дамуы: іріңді артриттер кезінде ұйыған қан түйіршіктері еріген кезде жүқпалы аурудың зардабы ағзаның басқа жерлеріне тарап, сепсистің дамуы өрби түседі. Өнімді қабыну кезінде тамырдың ішкі қабығы өседі де, саңлауы азаяды, бұл шет жақ тамырларына қан жеткізуді нашарлатады, ал саңлау мүлде бітеліп қалған кезде ПОƏК 042-14-4-02-01-20-02.03- 2009 Басылым № 1 107 –шы беттің 60-сі қорексіз қалған ұлпалар жансызданады немесе шіри бастайды. Кез келген артрит тамырлардың қатаюына, олардың икемділігінің жоғалуына, күре тамырдың бүлінуіне, жыртылуына және эррозиялық қан кетуіне әкеледі. Диагноз: артриалдық түйірлі нышандары негізінде — клиникалық. Емдеу: негізгі ауруларын 500 мл 5% глюкозаның ерітіндісін, 250 мл 0,25% промедол ерітіндісін, 4 мл 5% аскорбин қышқылын, 2 мл В витамин, 2 мл В 6 витаминнен және 2 мл В 12 витаминнен күре тамырдың ішіне тамшылатып құю. В.С.Савельевтің антикоагулянтты терапиясын қолдану керек: 10-15 мың гепарин бірлігін күре тамыр ішіне құю, содан кейін натрий хлоридінің ерітідісін немесе 5% глюкозаның 5000 бірлігін. Фибринолитикалық дәрі-дәрмектер: 15-20 мың фибринолизин бірлігін натрий хлоридінің ерітіңцісі мен 15-20 мың гепарин бірлігіне қосып тамшылатып құю. Босаңсытқыш дәрі-дәрмектер: карбохолин, поповарин, редерганды ішкі периартриалды түрінде салынады. Күре тамыр ішіне новокаин — антибиотик егулер ұсынылады. Савельев бойышпа оперативті ем. Алдын алу: санациялау, жарақаттық жүқпалы аурулардың алдын алу. Флебиттер мен тромбофлебитгер - тамырлардың қабынуы, тамыр қасындағы клетчатканың қабынуы мен тамыр адвентициясы — перифлибит, интимы — эндофлебит, жұмсақ клетчатканың айналасының қабынуы — парафлебит, күре тамыр қабынғанда ұйыған қан түйіршіктері пайда болған жағдайлар — тромбофлебит, ал тамыр айналасындағы барлық ұлпалардың қабынуы — паратромбофлебит. ПОƏК 042-14-4-02-01-20-02.03- 2009 Басылым № 1 107 –шы беттің 61-сі Этиологиясы: қан айналғаңда, дәрі-дәрмек еккеңде күре тамыр функциясының бұзылуы, (өтпейтін ине, дерілердің перивазкултті енуі, тез егілуі). Тамырдағы ірінді жаралар, сепсис, инфекциялық аурулар. Жүйелеу: жарақатты операциядан кейінгі тамырлардың улы және инфекциялы қабынуы. Барысы бойынша: күрт және созылмалы. Қабыну процесінің сипаттамасы бойынша — асептикалық және іріңді. Патогенезі: тамыр қабығы ісіп — кебуі, ісінеді, тегістігінен айырылады, тамырдың саңлауы тарылады, тамыр өткізгіштігі көтеріледі, одан арғы процестің алдын алса, флебит жайылады. Қатты зақымдалса, процесс одан әрі дамиды, тромбоз және қабыну пайда болады. Тромбо — флебит дамығанда тамыр кенересіне торша элементтері шоғырланып жиналады, рефлекторлық түйілу пайда болады, ол күре тамырлармен артериаларға жайылады, капилляр ішіңдегі қан қысымы және капилляр өткізгіштігі, қабынған тамырды қанмен қамтамасыз етілуі және заттар алмасуы төмендейді, бұл некрозбен инфекцияның дамуына себепкер болады. Себептері жойылса, ұйыған қан түйіршіктері сорылып, тамыр босап, қатайып, толығымен қан айналымынан шығып қалады. Іріңді тромбофлебит ірінді микрофлораның саддарынан пайда болады да, өте ауыр өтеді. Ірің шоғырланған жерлерде іріңдіктер, терең жаралар, ұлпалардың өліеттенуі пайда болады. Клиникалык белгілері: қабыну процесі, ауру реакциясы айқын білінбейді, пальпация кезінде тері астында ісік, бау іспеттес тығыздану іріңді тромбофлебит ПОƏК 042-14-4-02-01-20-02.03- 2009 Басылым № 1 107 –шы беттің 62-сі кезінде ағзаның жалпы жабырқауы байқалады. Болжау: асептикалық кезінде жайлы, ірінді де сақтықпен. Емдеу: тыныштық, себепттерін жою. Ем кешенді, алдында суық дымдаулар, 2-ші тәуліктен бастап қорғасынды, спиртті, ихтиолды компрестер, озокериті, парафинді аплликациялар, воноризация, соллекс, антикоагулянтар, тромбин төмендегенде гепарин антоганитін, протамин сульфат, геррудотеромия қолдану керек. Ұйыған қан түйіршіктерін Фогерти бойынша сорып алу, ірінді процесстер кезіңце тамырдың бөлігін кесіп алу. № 10-11- ші дәріс Тақырыбы: Уланғанда көрсетілетін алғашқы ветеринарлық жәрдем. 1. Дәрі және у туралы ұғым. 2. Азықтармен улану. 3. Антидоттар. Жануарға қолданылатын дәрілік заттардың қолайлы формасын (ұнтақтар, ертінділер, микстуралар, таблеткалар, сүртпе майлар, т.б.) дәрі деп атайды. Аурудан сақтайтын, оны өзгертетін, оны асқындыратын немесе ауру процесін тоқтататын барлық заттар дәрі бола алады. Бұған өсімдіктерден, жануарлардан алынатын минерал және синтезбен шығарылатын химиялық заттар жатады. Белгілі жағдайларда және организмнің белгілі қалпында оның қалыпты тіршілік әрекетін бұза алатын, яғни оны улай алатын (токсикалық), немесе өлтіре алатын химиялық заттар у деп аталады. ПОƏК 042-14-4-02-01-20-02.03- 2009 Басылым № 1 107 –шы беттің 63-сі Дәрілік заттардың оганизмге тигізетін әсерін фармакология, ал улардың тигізетін әсерін – токсикология зерттейді. Дәрі мен удың арасында дәл шек болмайды. Мысалы: наперстянка белгілі мөлшерде жүрек қызметін жақсартады, ал бұл заттың дозасын көбейтсе, осы органның қызметін нашарлатады. 2. Дәрілік заттардың мәні және олардың әсер ету сыйпаты. Дәрілік заттардың тканьдермен, органдармен, системалармен, өзара әсерлес болуы өте күрделі процесс; оның өзі мынадай: 1) химиялық реакциялар, мысалы: қалпына келтіру, тотығу, ажырау, тұндыру, қос қабат алмасу реакциялары т.с. жолмен; 2) физикалық – химиялық процесстер, мысалы, осмостық қысым, диффузия, беткі кіріс т.с.жолмен. 3) биохимиялық процесс, мысалы: клеткадағы биохимиялық реакцияның өзгеруі (энзимдердің, ферменттердің, катализаторлардың тыныс алудағы, алмасудағы әрекеттері т.с.) жолмен жүреді. Клеткаларға, тканьдерге, органдарға және системаларға фармакологиялық заттардың тигізетін әсерінен: қозу, меңдеу және функция параличтері пайда болады. Бұл реакцияларды бірінен бірін бөліп алып, оқшау қарауға болмайды, оларды органдар нервтік және гуморалдық өзара қатынаста болғандықтан бүкіл организмнің жауап реакцияларының күрделі комплексі деп қарау керек. ПОƏК 042-14-4-02-01-20-02.03- 2009 Басылым № 1 107 –шы беттің 64-сі Орган функциясының күшеюін қозу, ал оның әлсіреуін меңдеу деп түсіну керек. Мысалы, карбохолин ішектердің перистальтикасын, сілекей, қарын, ішек және тер бездерінің серекциясын күшейтеді, антропин ішек перистальтикасын баяулатып, бұл бездердің серекциясын әлсіретеді. Тіршілік әрекетінің мүлдем, ал кейде тіпті қайтпастай болып әлсіреуін паралич деп атау әдет болып кеткен. Тітіркену – міндетті түрде жалпы ткань реакциясы гипермия (қан толып қызару) мен трансуданцияның (қан сары суының сыртқы тканьдерге шығуы) пайда болуымен өзгерілген функция. Тітіркендіру әсері бір жерге әсер етумен тынбайды, ол организмнің әрқашанда біліне бермейтін реакциясынан да туады. № 12-13- ші дәріс Тақырыбы: Инфекциялық аурулар кезіндегі алғашқы ветеринариялық көмек Жоспары: 1. Ауруды дұрыс анықтау үшін көптеген диагностикалық зерттеулер жүргізіледі: оны білу әр бір маманның міндетті. Індетті ауруларды анықтау барынында сол аймақта кездесетін індетті ауруларды білген жөн. Бруцеллезді аллергиялық жолмен анықтау спецификалық аллергенді енгізу кезіндегі ауру мал организмінің оған жауап беруіне негізделген. Бруцеллинді енгізгеннен кейін нәтіжесін 42-48 сағат соң анықтайды. Аллергенді қолдану арқылы туберкулездің кез келген формасын, клиникалық белгілерінің бар- жоқтығына ПОƏК 042-14-4-02-01-20-02.03- 2009 Басылым № 1 107 –шы беттің 65-сі қарамастан анықтауға болады. Ауыл шаруашылық малдарына аллерген ретінде туберкулинді қолданады. Туберкулиндеуге 2 айлық жастағы барлық малдардың төлдерін жібереді Індетті ауруларды анықтауда зертханалық әдістемелердің, атап айтқанда бактериалогиялық, серологиялық, биологиялық зертеулердің маңызы өте зор. Ауру қоздырғышын анықтау үшін зертханаға патологиялық материал- қан, әр түрлі ақпалар, мүшелер, өлексе жіберіледі. Бактериалогиялық әдіс дайындалған препаратты микроскоп арқылы тексеру және қөректік ортаға материалды себу арқылы жүргізіледі. Серологиялық әдіс қан сары суындағы спецификалық қарсы денелерді немесе спецификалық қан сары суы арқылы антигенді анықтауға негізделген. Биологиялық әдіспен зерттеу кезінде зерттелетін материалды сезімтал жануарға енгізеді. № 14-15- ші дәріс Тақырыбы: Инвазиялық аурулар кезіндегі алғашқы ветеринариялық көмек Жоспары: 1. Зоопаразитология 2. Мал гельминтоздары (трематодоздар, фасциолездер) 3. Цестодоздар (мониезиоздар) Трематоздар- жалпақ құрттардан пайда болатын гельминтозды аурулар. Трематодтардың көбі қос жынысы келеді, денесі жапырақ тәрізді және 2 сорғышы болады. ПОƏК 042-14-4-02-01-20-02.03- 2009 Басылым № 1 107 –шы беттің 66-сі Цестодоздар - таспа құрттардан пайда болатын аурулар. Паразиттердің денесі таспа тәрізді буындардан тұрады, басының сорғыштары бар. Олардың бәріде қос жыңысты келеді. ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ЖАТТЫҒУ САБАҚТАРЫНА ӘДІСТЕМЕЛІК НҰСҚАУЛАР Тақырыбы: Алғашқы ветеринариялық көмек көрсетілетін жануарларды бекемдеу тәсілдері және техника қауіпсіздігі. Керекті құрал-жабдықтар: бурау, жіп, мурын қысқышы мен шығыршығы. Жануарлар : Жылқы, сиыр, қой, шошқа, ит, қоян, мысық. Сабақтың мақсаты: Малға дұрыс оң жағынан келуді және оларды ұстау әдістерін үйрету. Ауру малға жақындау және оны ұстау ережелері. Ауру малға өте қарапайым кішіпейілділікпен жайлап сипап, ұрмай-соқпай, үркітпей және айқай – шусыз жақындап ұстау керек. Малға жақындау үшін әр малдың ерекшеліктерін білу қажет. Жылқыға жүктеу/скачать 0,73 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|