ЖАСУШАНЫҢ ХИМИЯЛЫҚ ҚҰРАМЫ

• Нәруыздар
• Көмірсулар
• Майлар
• Нуклеин қышқылдары

• Су
• Минералды тұз

Нәруыздар – көміртегі, сутегі, оттегі, азот, күкірт және т.б. элементтерден тұратын күрделі ағзалық заттар. Нәруыздар 45-80 ұйиды. Олардың құрамы 20 аминқышқылынан тұрады. Нәруыз жасуша құрамына кіретін тірі құрылымдар – ядро, митохондрия, рибосома, цитоплазма негіздерін құрайды. Сондықтан ол ағза құрамында үлкен орын алады. Мысалы, адам мен жануарлар денесінің құрғақ заттарында 45%, жасыл өсімдіктерде 9-16%, дақыл тұқымында 10-20%, бұршақ тұқымдастар дәнінде 24-35%, бактерия жасушаларында 50-93% ақуыздық заттар бар. Белок барлық ағзаға ортақ зат болғанымен, әр түрлі ағза ақуыздарының құрылымы түрліше болады. Сондай-ақ, ағза түрлерінің бір-біріне ұқсамауы, олардың эволюция жолымен үздіксіз өзгеріп дамуы да ақуыз қасиеттерінің үнемі өзгеріп отыруына байланысты.

• Нәруыз – бүкіл тірі ағзаның негізгі қорегі. Ол жасуша протоплазмасын құрумен қатар, ағзадағы көптеген тіршілік құбылыстарына – тамақтану, өсу, көбею, тітіркену, қозғалу, тыныс алу процестеріне тікелей қатысады. Химиялық табиғаты жағынан ақуыз биополимерлер тобына жатады.
• Нәруыз түзілу бұл өте күрделі процесс жасушадағы ұсақ бөлшектер рибосомаларда жүреді. Қашан, қанша және қандай нәруыз түзілуі керектігі жайлы мағлұмат жасуша ядросындағы ДНҚ, РНҚ арқылы жеткізіледі. Нәруыз – бүкіл тірі ағзаның негізгі қорегі болып табылады.