Программа развития Жамбылской области
-2014 жылдардағы сауда динамикасы, млн. теңге
жүктеу/скачать 4,56 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Бәсекелестікті дамыту
| 2009-2014 жылдардағы сауда динамикасы, млн. теңге
1-кесте
Сауда кәсіпорындарының бөлшек тауар айналымының көлемі 2011 жылы 43866,3 млн. теңгені (42,4%), жеке кәсіпкерлікпен айналысатын жеке тұлғалар мен базар айналымы – 59575,1 млн. теңгені (57,6%), 2012 жылы – тиісінше 52269,1 млн. теңгені (43,7%) және 67403,1 млн.теңгені (56,3%), 2013 жылы – 45432,5 млн. теңгені (31,1%) және 100749,0 млн. теңгені (68,9%), 2014 жылдың қаңтар-желтоқсанында тиісінше 62113,3 млн. теңгені (34,8%) және 116322,9 млн. теңгені (65,2%) құрады (2-кесте). 2-кесте
2013 жылы бөлшек сауданың көлемі 2009 жылдың деңгейіне қарағанда 2,3 есеге өсті, оның ішінде жеке кәсіпкерлердің тауарларын сатуы 3,3 есеге артқан. Бұған 2012 жылы Тараз қаласында жаңа, үлкендеу базарлардың ашылуы (Тараз қаласында 21562 сауда орынды 12 базар бар, көшіргенге дейін – 6238 орындық 16 базар болған) ықпал етті. Базарларды көшіру біздің кәсіпкерлерімізді бизнестің өркениетті түріне өтуге ынталандырды. 2012 жылдан бері Тараз қаласында 89 жаңа дүкен ашылды, оның 59-ы – 2013 жылы. Халықты жұмыспен қамтудағы сауданың үлес салмағы 3-кесте
Қоғамдық тамақтандыру қызметі, млн. теңге 4-кесте
2014 жылы Тараз қаласында алаңы 2000 шаршы метрден асатын 3 сауда үйі пайдалануға берілді («Дав-Мир» - алаңы 4029 шар.м; «Гранд» - алаңы 3369 шар. м; «Дос-Нар» - алаңы 13800 шар.м). Өңірдің сауда саласының мәселелері - бөлшек сауда кәсіпорындар, тұтыну кооперативтері, ірі тәуелсіз супермаркеттер мен гипермаркеттер қауымдастығында сатып алу орталықтары жоқ; Өңіраралық ынтымақтастық Экономикалық қарым қатынастардың негізгі факторларының бірі өңіраралық байланыстар болып отыр, бұның негізін өнеркәсіптің әртүрлі салаларында қалыптасқан өндірістік кооперация тізбелері құрайды. Жамбыл облысы негізінен барлық өңірлермен сауда-экономикалық қарым қатынас орнатқан. Өңіраралық қарым-қатынастың негізгі белсенді қатысушылары болып Алматы және Оңтүстік Қазақстан облыстары, Астана, Алматы, Қарағанды, Қызылорда қалалары болып табылады. Жұмысшылар саны 50 адамнан асатын өнеркәсіп кәсіпорындарымен өндірілген өнімнің басқа өңірлерге тасымалданған көлемі 2013 жылы 133982,7 млн. теңгені, 2014 жылы – 82141,1 млн. теңгені құрады. Өңіраралық ынтымақтастық жүргізетін, облыс кәсіпорындарының тізімі 1 кесте
Өңіраралық ынтымақтастықтағы өңірдегі мәселелер- белгілі бір тауар түріне дистрибьюторлардың болуы (жосықсыз бәсеке). Тауар нарығында үлкен өндірістік компаниялардың, көбінесе шет елдің дистрибьюторлары (өкілдері) болуына байланысты жергілікті тауар өндірушілер олармен бәсекеге түсе алмайды, өйткені, сұранысқа ие кейбір тауарлардың бағасын олар демпингілейді. Бәсекелестікті дамытуОблыста бәсекелестікті дамыту үшін кәсіпкерлік қызметті дамытумен жалпы бәсекелес ортаны жақсарту үшін қажетті инфрақұрылымды қалыптастыру бойынша шаралар іске асырылуда. Шағын және орта бизнес жоғары қарқынмен дамуда, белсенді шағын кәсіпкерлік субъектілерінің саны 2010 жылы – 31938 бірлікті, 2011 жылы – 39916 бірлікті, 2012 жылы – 38582 бірлікті, 2013 жылы – 43658 бірлікті, 2014 жылы – 45713 бірлікті құрады. 2011 жылы 950 орынға мейрамханалар, 1055 орынға кафе, 100 орынға асхана, 300 сауда орнына жабылған нарықтар мен павильондар, 44 сауда орнына ашық нарықтар, 308 кв. метрге супермаркеттер және 5979 кв. метрге сауда алаңдары ашылды. 2012 жылы облыста 18899 орындық 38 базар тіркелді, оның ішінде қалалық жерде – 14 базар, ауылдық жерде – 24. Түрлері бойынша базарлар: жабылған – 11 бірлік; шағын базарлар – 11 бірлік; құрама – 16 бірлік; тауар түрі бойынша: азық-түлік базарлары – 2 бірлік; азық-түлік емес – 2 бірлік; арнайы мамандандырылған – 8 бірлік; 26 – әмбебап болып бөлінген. 184 дүңгіршек, 4295 шатырлар мен контейнерлер пайдалануға берілген және қайта жөнделген. 2013 жылы – 18842 сауда орындық 42 базар (қалалық жерде 16 базар, ауылдық – 26) тіркелген. Түрлері бойынша базарлар: жабылған – 13 бірлік; тауар түрі бойынша: азық-түлік базарлары – 4 бірлік; азық-түлік емес – 3; арнайы мамандандырылған – 10; 25 – әмбебап болып бөлінген. 1356 дүңгіршек, 5238 шатырлар мен контейнерлер пайдалануға берілген және қайта жөнделген. 2014 жылы облыста 18008 сауда орындық 40 базар тіркелген. Қалалық жерде тіркелгені 24, ауылдық жерде – 16. Облыста жабық түрдегі базар 12 бірлік, құрама – 14 бірлік, шағын – 14 бірлік, тауарлық мамандандыру бойынша азық-түлік - 4 бірлік, азық-түлік емес – 5 бірлік, арнаулы – 11 бірлік, әмбебап – 20 бірлік. 2014 жылы 1370 павильон, 6326 дүңгіршек, шатыр мен и контейнер енгізіліп, қайта құрылды. Облыста негізгі азық-түлік тауарларының түрлеріне бағаның өсуіне жол бермеу бойынша тиісті шаралар қолдануда. Қазақстан Республикасы Үкіметінің қаулысымен бекітілген әлеуметтік-маңызы бар азық-түлік тауарларының 33 түрі бойынша тұрақты түрде мониторинг жүргізіледі. Азық-түлік тауарлары мен олардың қоймаларда қалған қалдықтарының қорының апталық мониторингін жүргізу іске асырылуда. Көтерме және бөлшек сауда жасайтын кәсіпорындармен азық-түлік және азық-түлікке жатпайтын тауарлардың бағаларын негізсіз көтеруді болдырмау жөніндегі жұмыстар жүргізілуде. Азық-түлік нарығы мен жанар-жағар май нарығындағы жағдайды реттеу жөнінде облыстық штаб құрылды және ол жұмыс істеуде. Осындай штабтар Тараз қаласы мен облыстың аудандарында да құрылған. Облыстың ішкі нарығын жеміс-көкөніс өнімдерімен толтыру мақсатында облысқа Ресейден, Қырғызстаннан, Өзбекстаннан, Қытайдан және көршілес Оңтүстік Қазақстан облысынан жеміс-көкөніс өнімдері (картоп, пияз, қырыққабат, сәбіз, қызылша, қызанақ, қияр, жемістер, цитрустық өнімдер) әкелінуде. Жергілікті ауыл шаруашылығы тауарын өндірушілерге базар аумағынан тегін және жеңілдікпен сауда орындары беріледі, дөңгелекте және жол бойында сауда жасау ұйымдастырылуда, ауыл шаруашылығы өнімдерінің жәрмеңкесі тұрақты түрде өткізіліп тұрады, арнайы белгіленген орындарда өз өнімдерін сатуға рұқсат берілген. Қала мен аудан әкімдіктерімен апта сайын төмен бағамен бойынша ауылшаруашылығы өнімдерінің жәрмеңкелері өткізіледі. Бұқаралық ақпарат құралдары арқылы бәсекелестікті дамыту мәселелерін түсіндіру, әкімшілік кедергілерді қысқарту мақсатында бизнес және «Атамекен» қоғамы өкілдерінің қатысуымен дөңгелек үстелдер өткізілуде. Облыстық және аудандық газет беттерінде осы тақырыптағы материалдар жарық көруде. Шағын және орта бизнес субъектілерінің қызметіндегі әкімшілік кедергілерді төмендету мақсатында облыста Жамбыл облысы әкімдігінің жанында рұқсат беру жүйесін оңтайландыру жөніндегі Сараптау кеңесі (консультациялық-кеңесші орган) жұмыс істейді. Бәсекелестік жағдайды бағалау мақсатында 2011 жылы тиісті тауар нарықтарында отын – энергетика кешені, сауда және өнеркәсіп саласында 35 талдау жүргізілді. Талдау нәтижесінде 24 нарық жоғары шоғырланған, 4 – орташа, 2 төмен, 5 шоғырланбаған болып анықталды. 2012 жылы 24 талдау нәтижесінде 21 нарық жоғары шоғырланған, 2 нарық – аз шоғырланған, 1- шоғырланбаған деп анықталды. 2013 жылы 21 талдау жүргізілген, нәтижесінде 9 нарық жоғары шоғырланған, 2 нарық- орташа шоғырланған, 1 нарық – аз шоғырланған, 1- шоғырланбаған деп анықталды. 2014 жылы 19 талдау нәтижесінде – 10 нарық жоғары шоғырланған, 1 – нарық - орташа шоғырланған, 1 нарық – аз шоғырланған, 7 – шоғырланбаған деп анықталды. Талдау нәтижелері экономиканың бірқатар сегменттерінде бәсекелестіктің жеткіліксіз дамығанын көрсетеді. Сонымен, Жамбыл облысындағы дәрі - дәрмекті көтерме сату, интернетке қол жеткізу қызметі нарықтарының шоғырланудың жоғарылығымен және бәсекелестіктің дамымағандығымен сипатталады. Инновациялар мен инвестицияларИнвестицияларҚР көптеген өңірлері халықтың жан басына шаққанда инвестиция тарту көрсеткіштері бойынша біздің облыстан анағұрлым алда келеді. Жамбыл облысындағы халықтың жан басына шаққанда инвестиция тарту көлемі 2014 жылы 204,9 мың теңгені құрады, бұл ретте орташа қазақстандық көрсеткіш 1,8 есе жоғары және ол халықтың жан басына шаққанда 372,5 мың теңгені құрады. Инвестиция көлемі бойынша бастапқы шарттары ұқсас облыстармен (Алматы, Павлодар және Оңтүстік Қазақстан облыстары) инвестиция тарту көлемінің 2003 жылғы динамикасын талдау көрсеткендей, 2003 жылдан 2009 жылға дейін ҚР өзге өңірлерінде инвестициялар көлемі үнемі артып отырған, ал біздің облысымызда оның төмендеуі де тіркелген. Нәтижесінде Жамбыл облысындағы инвестиция тарту көлемі 6,8 есеге артса, салыстырмалы өңірлерде 4,9 – 10 есеге артқан. 2008 жылы Жамбыл облысында инвестициялар көлемі Қытайға магистралды газ құбыры құрылысына тартылған 66 млрд. теңге (53%) шетел инвестициялары, сондай-ақ құрылыс материалдары, аграрлық-өнеркәсіптік өнімдер мен металлургия өндіріс салаларындағы жаңа жобаларға жұмсалған инвестициялар есебінен күрт өскен. 2008 жылғы инвестициялардың 10%-ы республикалық бюджеттен, 5%-ы – жергілікті бюджеттен, 32%-ы - өз және қарызға алынған, 53%-ы шетел қаржыларының есебінен қаржыландырылды. 2009 жылы негізгі капиталға салынған инвестициялар көлемі 222,8 млрд. теңгені құрады, бұл 2008 жылғы деңгейден 71,5%-ға артық. Бюджет қаржыларының есебінен 7,7% инвестициялар (республикалық - 5,4%, жергілікті – 2,3%), өз қаржылары мен заемдық капиталдар – 15,6%, шетелдік капиталдарды тарту – 76,7%. 2010 жылғы негізгі капиталға салынған инвестициялар 146,8 млрд. теңгені құрады, бұл 2009 жылмен салыстырғанда облыс аумағында салынған Қытайға магистралды транзит газ құбыры құрылысына тартылған шетелдік инвестициялардың 4 еседен көп азайғаны есебінен 36,5% төмен. Бюджеттік қаражат есебінен 15,1% инвестициялар қаржыландырылған, өз және қарызға алынған қаражаттардан – 47,8% және шетелдік капиталдан – 37,1%. 2011 жылы негізгі капиталға салынған инвестициялар көлемі 2010 жылмен салыстырғанда 30,9% (106,6 млрд. теңге) төмендеген. Бұл жалпы салынған капитал көлемінде үлесі 7%-дан артық құрайтын облыстағы тау кен шығаратын саладағы геология барлау жұмыстарына және газ тасымалдауды дамытуға бағытталған тікелей шетелдік инвестициялардың 7,3 есеге қысқаруынан болды. Сонымен, 2011 жылы халық санына шаққандағы тартылған инвестициялар көлемі 104-ке жуық мың теңгені құрады (халық санына шаққандағы орташа қазақстандық деңгейі - 299 мың теңге) немесе 2009 жылдан 2 есе аз. 2012 жылы инвестициялардың жалпы көлемі 152,4 млрд. теңгені құрады, бұл 2011 жылмен салыстырғанда 34,8%-ға артық. Инвестициялар білім, денсаулық сақтау, спорт, инженерлік-коммуникациялықинфрақұрылым, тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық нысандар құрылысына тартылған бюджеттік қаражаттар есебінен өскен (өткен жылғы денгейден 29,6%-ға артық). «Батыс Еуропа - Батыс Қытай» автомобиль жолының құрылысын қаржыландыруға тартылған қаржы көлемінің (45,2 млрд. теңге) өсуіне байланысты қарызға алынған инвестиялар көлемі 61,3%-ға өсіп, 55 млрд. теңгені және инвестицияның жалпы көлеміндегі үлесі 36,1%-ды құрады. 2011 жылмен салыстырғанда шаруашылық субъектілерінің өз және халықтың қаражаттары 1,5 есеге өсіп, 48 млрд. теңгені құрады. 2013 жылы негізгі капиталға салынған инвестициялардың жалпы көлемі 248,8 млрд. теңгені құрады, бұл 2012 жылмен салыстырғанда 55,9%-ға артық. Бюджеттік инвестициялар көлемі 44,5 млрд. теңгені құрады, немесе өткен жылдың тиісті кезеңінен 10,0%-ға кем. Инвестицияның жалпы көлеміндегі бюджеттік салымдардың үлесі 17,9%-ды құрады. Қарызға алынған инвестиция көлемі 2,8 млрд. теңгені құрады, инвестициялар жалпы көлеміндегі үлесі 1,1%. Шаруашылық субъектілерінің өз қаражаттары және халықтың қаражаты инвестициялардың жалпы көлемінде 15,1%-ды құрайды. 2012 жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда бұл көрсеткіш 21,7%-ға төмендеп, 37,6 млрд. теңгені құрады. 2014 жылы негізгі капиталға салынған инвестициялардың жалпы көлемі 206,8 млрд. теңгені құрап, 2013 жылдың деңгейіне жетпей отыр (НКИ – 80,6%). Бұл «Қазақстан – Қытай» магистралды газ құбырының және «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» автобанының құрылысына салынған инвестиция көлемінің қысқаруына байланысты болып отыр. Бюджеттік инвестициялар 47,4 млрд. теңгені құрап, 15,9%-ға артты. Инвестициялардың жалпы көлеміндегі бюджеттік инвестициялардың үлесі 23,8%-ды құрады. Өзіндік қаражаттар көлемі 55,6 млрд. теңгені құрап, 42,2%-ға артты. Инвестициялардың жалпы көлеміндегі үлесі 26,7% құрайды. Банктерден несиелер және басқа да қарызға алынған қаражаттар жалпы инвестициялар көлемінде 50,6%-ды немесе 105,5 млрд. теңгені құрайды. 2014 жылдың қорытындысы «Жалпы өңірлік өнімдегі негізгі капиталға инвестиция үлесі» бойынша нысаналы индикаторға қол жетпеді, бұл «Қазақстан – Қытай» және «Батыс Еуропа – Батыс Қытай» магистралды газқұбыры құрылысына салымдардың қысқаруынан инвестиция көлемінің қысқаруына байланысты (НКИ 2013 жылғы деңгейге – 80,6%). Мәселелер: - жеке инвестициялар үшін жобалардың тартымсыздығы Инновациялық белсенділік Облыстың ғылыми-технологиялық саясаты инновациялық процестерді белсендендіруге, жаңа технологиялық тәртіп енгізуге, өңдеу өнеркәсібінде жаңа белестерді игеруге, ғылыми ізденістер жүргізу үшін материалдық базаны нығайтуға, ғылыми-технологиялық әлеуетті дамытуға, ғылым мен өндіріс арасындағы алшақтықты жақындатуға, инновациялық қызметті ынталандыруға, халықаралық стандарттарды енгізуге бағытталған. 2009 жылдың қорытындысы бойынша кәсіпорындардың инновациялық белсенділігі 4,4% құрады (2008 жылы – 6,0%). Инновациялық өнімнің көлемі 2008 жылмен салыстырғанда 3,5 есеге төмендеген және 2190,4 млн.теңгені құрған, 382,5 млн.теңге сомасында инновациялық қызмет көрсетілген. 2009 жылы статистика бойынша облыста 13 инновациялық-белсенді кәсіпорындар бар. Жаңа технологияларды, құрал-жабдықтарды, материалдарды, ғылыми-зерттеу қызметті енгізу, ғылыми-зерттеу бағдарламаларына қатысу олардың қызметінің негізгі түрлері болып саналады. 2010 жылы кәсіпорындардың инновациялық белсенділігі 7,8%-ды құрайды және республика өңірлері арасында ең жоғарғы көрсеткіш болып табылады, 2011 жылы – 10,2%. 2012 жылы инновациялық өнімнің көлемі 2011 жылмен салыстырғанда 70,5%-ға өсіп, 19181,2 млн.теңгені құрады, 841,3 млн.теңгеге инновациялық қызметті көрсетілді. Кәсіпорындардың инновациялық қызметінің аяқталған инновацияның технологиясы бар негізгі түрлері жаңа технологияларды енгізу, жабдықтауды, материалдарды - 68%, ғылыми-зерттеу қызметін - 12%, инновациянын басқа түрлерін - 14% енгізу болып табылады. Инновациялық өнім көлемі 2013 жылы 2012 жылмен салыстырғанда 12,1 %-ға артып, 21495,7 млн теңгені құрады, инновациялық сипаттағы қызметтер 1188,5 млн. теңге көлемінде сақталды. Талдау кезеңі бойынша өнімдік және үдерістік инновацияларға жұмсалған жалпы шығындар 16901 млн. теңгені құрады. Сонымен қатар, кәсіпорындардың өзіндік қаражатынан жұмсалған шығындар көлемі 9962,2 млн. теңгені құрады, яғни инновациялық қызметті жүзеге асыруға жұмсалған шығындардың 59% құрайды. Инновацияның барлық түрі бойынша инновация саласындағы белсенділік деңгейінің ең жоғарғы көрсеткіші ірі кәсіпорындар арасында байқалып, 14,9% құрады. Азық-түлік, үдерістік, ұйымдық және маркетингтік инновациялар бойынша кәсіпорындардың инновациялық белсенділігі 10,2%-ды, азық-түлік және үдерістік инновациялар бойынша - 4,3% құрайды. 2014 жылдың қорытындысы бойынша облыстың 808 кәсіпорындарының инновациялық қызметіне статистикалық байқау жүргізілді, онын ішінде 98 кәсіпорын (2013 жылы – 75 кәсіпорын) инновацияларға ие болды. Инновациялық белсенділік 12,2% құрады. Инновациялық өнім көлемі 2013 жылмен салыстырғанда 17,4 %-ға артып, 25250,3 млн. теңгені құрады. Экспортқа шығарылған инновациялық өнім 5995,1 млн. теңгені құрады. Өнімге, үдеріске, ұйымдастырушылық және маркетингтік инновацияларға жұмсалған жалпы шығын 15007,5 млн. теңгені құрады. Кәсіпорындардың жеке қаражаты есебінен жұмсалған шығындар көлемі 4861,2 млн. теңгені құрады. жүктеу/скачать 4,56 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||