Пс№5 Фармация орта ғасырда. Батыс Европада фармацияның дамуы
Багдадта бірінщі регламенттенген дәріхананың ашылуы. Рецеппен дәрілерді дайындау
жүктеу/скачать 36,39 Kb.
|
5 пз фарм тарих
- Бұл бет үшін навигация:
- 9.Ғалым, ойшыл, дәрігер Ибн Сина еңбектерінің Орта Азия фармациясы дамуына әсері.
| 8.Багдадта бірінщі регламенттенген дәріхананың ашылуы. Рецеппен дәрілерді дайындау.
Химиялық білімнің айтарлықтай гүлденуі 800 жылдан бастап, араб медицинасы фармацияны кеңінен пайдалана бастаған кезде байқалды. Араб халифаты елдерінде ауруханаларды ұйымдастырғаннан кейін алғаш рет дәріханалар пайда болды. Дәрілік заттардың көбеюімен және оларды дайындау технологияларының күрделенуімен дәрігер мен дәріханашы мамандықтарын бөлу қажеттілігі туындады. Патшалық жарлықтармен (XII-XIII ғғ.) дәрігерлерге дәрі-дәрмек дайындауға және оларды сатуға, ал дәріханашыларға (фармацевтерге) науқастарды емдеумен айналысуға тыйым салынды. Корольдік жарлықтар дәріханалардың қызметін реттеді. Алайда, ешбір жаңа дәрілік зат дәрігерлердің фармакологиялық зерттеуінсіз өмірге жолдама ала алмады, сондай-ақ дәрігерлер оларға жаңа дәрі-дәрмек ұсынған дәріханаларсыз да істей алмады. Әсіресе, XI ғасырда дәрігерлер мен фармацевттер оқыған университетке қайта құрылған Неапольдің оңтүстігіндегі Салнер медицина мектебінің (IX-Х ғасырлар) түлектерінің бірлескен жұмысы жемісті болды. Дәл осы мектепте 1140ж. бірінші еуропалық фармакопея «Антидотарий» жасалды - 60-қа жуық дәрі-дәрмек рецептісін қамтитын антидодиялар жинағы, бірақ мұнда алғаш рет орташа көлемдегі бір бидай дәнінің салмағына тең салмақ бірлігі - гран, сондай-ақ басқа да бірліктер (топтама, драхма, унция) енгізілді. Бұл бірліктерді енгізу дәрігерлерге фармакологиялық әсерін зерттеу үшін дәрілердің бір реттік, тәуліктік және апталық дозасын нақты анықтауға, ал дәріханашыларға дәріге мемлекеттік такса енгізуге мүмкіндік берді. Алғашқы регламенттелген дәріхана 754 жылы Бағдадта ашылды (Еуропада алғашқы дәріханалар ХШ-Х ғасырда пайда болды). Бұл дәріханаларда арабтар дәрі-дәрмек дайындау ережесін енгізді. Олар бұл ережелерді «карабадини» диспенсаториясы деп аталатын өзіндік фармакопея түрінде шығарды. Арабтар күшті әсер ететін заттарды қолданудан аулақ болды және оларға лимон шырынын, фиалк тамырын және басқа да заттарды қосуды ұсынды. Науқастарды емдеу үшін олар шөп, тамаринд сияқты жеңіл әлсіз заттарды кеңінен пайдаланды. Арабтардың фармациясында улар мен антиденелер туралы ілім ерекше орын алды. Сөз-терминдер: алкоголь, юлеп (парсы тілінде «қызғылт су»), бұлан, нафта, камфара, безоар және т.б. - араб тектес. Арабтар фармацевтикалық практикаға қант (бал орнына) және дәрілік шәрбат енгізді. Емдік мақсатта олар мускус, тамыр, мускат жаңғағын, шегені және т.б. қолданды. Арабтардың рецептілері күрделілігімен ерекшеленеді және 60-қа дейін ингредиентті қамтиды. Арабтар пилюль, кашка, шәрбат, пластырь, себезгі майларын дайындады. Дамаскіде хош иісті суларды айдау, себезгі майларын және басқа да фармацевтикалық өнімдерді алу бойынша арнайы өндіріс ұйымдастырылды. [4] Эфир және өзге де майларды дайындауда және «шайыр майларын», мысалы, арша майларын ыдыратып айдауда фармацевттер ерекше өнерге қол жеткізді. Дәріхана техникасы да одан әрі дамыды. Ортағасырлық араб-тілдік Шығыстың алхимиктері су моншасы мен айдау текшесін ойлап тапты, сүзгілеуді қолданды, азот және тұз қышқылдарын, хлор әктасын және спиртті алды (оған алко-холь атауы берілді). Пирей түбегін жаулап алып, олар бұл білімді Батыс Еуропаға әкелді 9.Ғалым, ойшыл, дәрігер Ибн Сина еңбектерінің Орта Азия фармациясы дамуына әсері. 10.Ибн Сина «Канонында» жазбалар қолдана тұрып дәрілік заттарды дайындау, күрделі дәрі түрлерінің сипаттамалары және олардың қолданылуы. жүктеу/скачать 36,39 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|