Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі
С. Торайғыров атындағы Павлодар мемлекеттік университеті
Филология, журналистика және өнер факультеті
Психолоия және педагогика кафедрасы
050503 Психология және педагогика мамандық студенттеріне арналған
«Мінез-құлық ауытқу психолгиясы»
ПӘНІ БОЙЫНША ОҚЫТУ БАҒДАРЛАМАСЫ (Syllabus)
Павлодар
Ұстаз туралы мәлімет
Жуманкулова Еркын Нурсагатовна – психология және педагогика кафедрасының доценты.
СҰӨЖ қабылдау күндері – жұма күні, 248 ауд., 15.00-18.00 сағ.
Пән туралы мәлімет
1 Пәннің мақсаты мен міндеттері
1.1 Кіріспе
Ауытқу мінез-құлық қазіргі кездегі қоғамның ең манызды проблема болып табылады. Осы проблема пәңаралық мінез болып және психолог, дәрігер, педагогтар ғалымдарының нысаны болады.
050503 «Психология» мамандығының оқу жоспарында «Мінез-құлық ауытқу психологияның» курсы студенттер профилактика және реабилитация жұмыстарынын, белсенді қарым-қатынас ұйымдастыруын үйретеді. Мінез-құлық ауытқу балалармен жұмыс ұйымдастыруы кәсіби дайарлығы олардың теоретикалық білімдерің қалыптастыруымен байланысты және студенттердің психодиагностика және психокоррекция тәжірибелігімен байланысты.
«Мінез-құлық психологиясы» курсын оқыған стаденттер келесі сұрақтарды зерттейды: ауытқу психологиясы деген не; ауытқу мінез-құлықтын себептері неде; адамды өз-өзіне және басқаларға әсер тиетің себеп неде; осы адамдарға қандай және қандай көмек көрсетуге болады.
1.2 Курс мақсаты:
- болашақ психологтардың ауытқу мінез-құлықтын диагностика, түзету және алдын алу туралы білімің қалыптастыруы.
1.3 Пән міндеттері:
- мінез-құлық ауытқу туралы проблемаларының негізгі психологиялық білімдері және әр түрлі ауытқу мінез-құлық классификациялармен таныстыру;
- мінез-құлық ауытқудын қалыптасуының детерминантары мен психологиялық механизмдерді, оның негізгі түрлерің, диагностика әдістерің және түзету мен алдынан алу бағыттарын зерттеу;
- студенттерде диагностика, алдынан алу және психологиялық түзету тәжірибелік білімдерің қалыптастыру.
2 Пререквизиттер: Психодиагностика негіздері; Дифференциалды психология; Медициналық психология.
Постреквезиттер: Психотерапия технологиялары; Еңбек психологиясы
Сабақ түрлері ұжымдық, топтық және жеке дара.
Курс аяқталған соң, меңгерілген білім бойынша студенттер емтихан тапсырады.
Ұсынылатын әдебиеттер тізімі
Негізгі әдебиеттер тізімі:
Девиантное поведение /И.А.Рудакова, О.С.Ситникова, Н.Ю.Фаль-чевская. – Ростов-на-Дону: «Феникс», 2005. – 156 с.
Профилактика алкогольной и наркотической зависимости у подростков в школе: Практическое пособие. – М.: Айрис-пресс, 2004. – 96 с.
Гоголева, А.В. Аддиктивное поведение и его профилактика. – М: Московский психолого-социальный институт; Воронеж: Изд-во НПО «МОДЭК», 2004. – 240 с.
Кравцова, Т.М. Диагностика и коррекция девиантного поведения в работе психолога спецшколы: теория и практика: Учебно-методическое пособие. – Павлодар: ИнЕУ, 2007. – 112 с.
Бойко, И.Н. Социально-психологические проблемы детей девиантного поведения [текст] /И.Н.Бойко, Т.Н.Сидорова: учебное пособие. - Электросталь: Филиал РГСУ, 2006. – 220 с.
Отклоняющееся (девиантное) поведение как причина преступности несовершеннолетних. Учебно-методическое пособие /Сост. Л.П.Атикова, А.Ф.Лыков, В.В.Шулепов. – Алматы: «Данекер», 2007. – 90 с.
Цзен, Н.В., Пахомов, Ю.В. Психотренинг: игры и упражнения — Изд. 2-е, доп. – М.: Независимая фирма “Класс”, 2004. – 272 с. – (Библиотека психологии и психотерапии, вып. 67).
Ильин Е.П. Мотивация и мотивы. – СПб.: Питер, 2005. – 512 с.: ил. – (Серия «Мастера психологии»)
Непомнящая Н.И. Психодиагностика личности: Теория и практика: Учебное пособие для вузов. - М.: Владос, 2004
Основы психодиагностики: Учебное пособие для вузов / Под общ. ред. Шмелева А.Г. – Ростов-на-Дону: Феникс, 2005
Березин, С. В. Наркомания глазами семейного психолога: учеб. пособие для вузов /С.В.Березин, К.С.Лисецкий. - СПб.: Речь, 2005. – 239 с.
Клейберг, Ю.А. Социальная психология девиантного поведения: учеб. пособие для вузов /Ю.А. Клейберг. - М.: ТЦ Сфера, 2004. – 192 с.
Менделевич, В.Д. Психология девиантного поведения: учеб. пособие для вузов /В.Д.Менделевич. – СПб.: Речь, 2005. – 444 с. – (Современный учебник)
Каменская, Е.Н. Социальная психология: конспект лекций /Е. Н.Каменская. - Ростов н/Д: Феникс, 2005. – 187с.
Шевандрин, Н.И. Основы психологической диагностики: в 3 ч. учебник для вузов /Н.И. Шевандрин. – М.: Владос. – 2006 – 297 с.
Платонов, Ю. П. Социальная психология поведения: учебное пособие для студ. вузов /Ю. П. Платонов. – СПб: Питер, 2006. – 459 с. – (Учеб. пособие)
Овчарова Р.В. Справочная книга школьного психолога. - 2-е изд., дораб. - М.: Просвещение, Учебная литература, 2005. – 352с.
Ромек, В.Г. Поведенческая психотерапия: учебное пособие для
вузов /В. Г. Ромек. – М.: Академия, 2004. – 192 с. – (Высшее образование)
Қосымша әдебиет:
Асмолов А.Г. Психология личности. – М., 2004№
Демина, Л.Д., Ральникова, И.А. Психическое здоровье и защитные механизмы личности: Учебное пособие. – Барнаул: Изд-во Алтайского государственного университета, 2005. – 123 с.
Петровский, А.В. Личность, деятельность, коллектив –М., 1982.
Рубинштейн, С.Л. Основы общей психологии: СПб: Питер, 1998.
Столяренко, Л.Д. Основы психологии. Р-на-Дону: «Феникс», 2006.
Хьелл Л., Зиглер Д. Теории личности.- СПб: Питер. 2004.
Андреева Г. М. Социальная психология: Учеб. для высш. шк. – М.: Аспект Пресс, 2005. – 376 с.
Битянова М.Р. Социальная психология. - М.: Междунар. пед. академия, 2004. – 106 с.
Дружинин В. Н. Психология семьи.- М.: КСП, 2004. – 160 с.
Сорокин, В. М. Практикум по специальной психологии: учеб.-метод. пособие/В. М. Сорокин, В. Л. Кокоренко : под научн. ред. Л.М. Шипицыной.-СПб.: Речь,2005.-120 с.-(Психологический практикум)
Кильмашкина, Т.Н. Конфликтология: Социальные конфликты: учебное пособие /Т. Н. Кильмашкина. – М.: ЮНИТИ, 2004. – 287 с.
Бодалев А.А. Личность и общение. – М., 1981.
Интернет
http://www.portalus.ru
http://www.bestreferat.ru
http://www.auditoriumru/books
http://www.libcsu.ru/news
Мамандықтың және пәннің оқу-әдістемелік кешеніне қойылатын талаптар
|
|
Ұйым стандарты
ПМУ ҰС 7.18.3-10
|
3. Пәннің тақырыптық жоспары
3.1 Пәннің тақырыптық жоспары
|
№ п/п
|
Тақырыптардың атауы
|
Сабақ түрлері бойынша байланыс сағаттарының саны
|
Дәріс
|
Тәж
|
СӨЖ
|
1
|
2
|
3
|
4
|
5
|
1
| Мінез-құлық ауытқу проблемасына кіріспе |
1
|
1
|
5
|
2
|
Әлеуметтік норма және әлеуметтік ауытқу
|
1
|
1
|
5
|
3
|
Ауытқу мінез-құлық сипаттамасы
|
1
|
1
|
5
|
4
|
Мінез-құлық ауытқуының детерминациясы
|
1
|
1
|
5
|
5
|
Мінез-құлықтын ауытқуының психологиялық механизмдері
|
1
|
1
|
5
|
6
|
Агрессивті мінез-құлық
|
1
|
1
|
5
|
7
|
Делинквентті мінез-құлық
|
1
|
1
|
5
|
8
|
Аддиктивті (байланыс) мінез-құлық
|
1
|
1
|
5
|
9
|
Суицидті мінез-құлық
|
1
|
1
|
5
|
10
|
Нарцистық, конформистік, аутистистік мінез-құлық және девиацияның басқа түрлері
|
2
|
2
|
5
|
11
|
Тұлғаның мінез-құлығы ауытқуына әлеуметтік-психологиялық әсер ету жолдары
|
2
|
2
|
5
|
12
|
Тұлғаның мінез-құлығының ауытқуының психологиялық коррекция
|
2
|
2
|
5
|
Барлығы: 90 сағат
|
15
|
15
|
60
|
3.2 Теоретикалық курстың мазмұны
1 тақырып. Мінез-құлық ауытқу проблемасына кіріспе. Мінез-құлық психологиялық категория және индивидтің сапасы ретінде. «Мінез-құлық ауытқу» ұғымының критериі. «Мінез-құлық ауытқу» ұғымы.
2 тақырып. Әлеуметтік норма және әлеуметтік ауытқу. «Әлеуметтік норма» ұғымы. Психологиядағы норма. Әлеуметтік нормалардың түрлері және оның механизмлерінің іс-әрекеті Әлеуметтік ауытқу.
3 тақырып. Ауытқу мінез-құлық сипаттамасы. Мінез-құлық ауытқу сипаттамалау проблемасы. Мінез-құлық ауытқу турлерінің психологиялық сипаттамасы. Мінез-құлық ауытқу турлерінің медициналық сипаттамасы. Мінез-құлық феномендерің салыстыру сипаттамасы.
4 тақырып. Мінез-құлық ауытқуының детерминациясы. Мінез-құлық ауытқудың сырттай физикалық және ішкі әлеуметтік жағдайлар. Ауытқу мінез-құлықтын әлеуметтік факторлары. Мінез-құлықтын девиациясының биологиялық себептері.
5 тақырып. Мінез-құлықтын ауытқуының психологиялық механизмдері Девиантті мінез құлықтың экзистенционально-гуманистік жолдар. Ауытқу мінез-құлықтың психодинамикалық аспектылері.
6 тақырып. Агрессивті мінез-құлық Агрессия және агрессивті мінез-құлық. Агрессивті мінез-құлықтің қалыптастыру жағдайлары. Агрессия және делинквентті мінез-құлық.
7 тақырып. Делинквентті мінез-құлық. Делинквентті мінез-құлық – ауытқу мәнез-құлықтың түрі ретінде. Делинквентті мінез-құлықтын қалыптасу жағдайлары. Заң қарсылық түрткі. Әлеуметке қарсы (социопатты) тұлға.
8 тақырып. Аддиктивті (байланыс) мінез-құлық. Байланыс мінез-құлықтың жалпы сипаттамасы. Концептуалды модельдер. Тұлғаның адиктивті мінез-құлықтын факторы. Аддикция түрлері.
9 тақырып. Суицидті мінез-құлық. «Суицид» ұғымы және типологиясы. Суицидті мінез-құлықтың жасөспірім ерекшіліктері. Суицидттің қалыптасуы концепциялары. Суицидтің түрткілері.
10 тақырып. Нарцистық, конформистік, аутистистік мінез-құлық және девиацияның басқа түрлері. Нарцистік мінез-құлықтің кісқа мінездемесі. Конформистік мінез-құлықтың қысқа мінездемесі. Аутистік мінез-құлықтің қысқа мінездемесі. Мінез-құлықтің басқа тұрлері: клептомания, пиромания және т.б.
11 тақырып. Тұлғаның мінез-құлығы ауытқуына әлеуметтік-психологиялық әсер ету жолдары Адамның ауытқу мінез-құлығының алдынан алуы және әлеуметтік-психологиялық әсер етуі. Тұлғаның ауытқу мінез-құлығының алдынан алуы. Тұлғаның мінезінің ауытқуының психологиялық интервенциясы. Мінез-құлықтың ауытқуының әр түрлерінің әлеуметтік-психологиялық әсер етуінің стратегиясы.
12 тақырып. Тұлғаның мінез-құлығының ауытқуының психологиялық коррекция. Ауытқумінез-құлықтың психологиялық түзетуі және девиант тұлғасының реабилитациясы. Мінез-құлықті түзетудің мақсаттары мен принциптері. Позитивті түрткілерды стимуляциялау. Эмоционалды көніл-күйді түзету әдістері. Өз-өзіндіреттеу әдістері. Когнитивті қайта құрастыру. Позитивті мінез-құлықты қалыптастыру әдістері.
3.3 Семинар сабақтарының мазмұны
1 тақырып. Мінез-құлық ауытқу проблемасына кіріспе. «Мінез» ұғымының мазмұні мен құрылымы және оның негізгі сипаттамасы. Мінез-құлықтың әлеуметтік аспектілері. «Мінез-құлықтың нормалары» және «ауытқу мінез-құлық» ұғымдардың критерийлері. «Ауытқу мінез-құлық» ұғымы, «ауытқу мінез-құлық», «Әлеуметтік-дезаптация мінез-құлық», «тұлғаны әлеуметтендіру» және «тұлғаның деаптациясы» ұғымдарының ұқсастығы және айырмашылығы.
2 тақырып. Әлеуметтік норма және әлеуметтік ауытқу. Психологиядағы «норма» және «әлеуметтік норма» ұғымдары. Әлеуметтік норманың түрлері және олардың жұмыс істеу механизмдері. Әлеуметтік норманың қоғамның қоғам-тарихи даму және мәдени ерекшеліктерінен тәелдігі. Әлеуметтік норма мен ауытқуы.
3 тақырып. Ауытқу мінез-құлық сипаттамасы. Мінез-құлықтың қалыптасуының әлеуметтік жағдайлары: отбасы, әлеуметтік және мектеп дезаптациясы, құрдастарымен қарым-қатынас және басқа факторлар. Девиация мінездің биологиялық себептері: генетика, жасөспірім кризисы, мінез акцентуациясы және т.б.
4 тақырып. Мінез-құлық ауытқуының детерминациясы. Ауытқу мінез-құлықтын әлеуметтік факторлары. Мінез-құлықтын девиациясының биологиялық себептері.
5 тақырып. Мінез-құлықтын ауытқуының психологиялық механизмдері. Материалистік психология көзқарас ретінде мәнез-құлық қалыптасуы. Бихевиоризм ретінде мінез-құлық қалыптасуы. Фрейдизм мен неофрейдизм ретінде мінез-құлық қалыптасуы. Индивидуалды психология ретінде мінез-құлық қалыптасуы. Гуманистік психология ретінде мінез-құлық қалыптасуы. Когнитивті психология ретінде мінез-құлық қалыптасуы. Формирование отклоняющегося поведения с позиций индивидуальной.
6 тақырып. Агрессивті мінез-құлық. Бала агрессиясының этиологиясы. Агресивті мінез-құлықты қалыптастыру жағдайлар. Агрессия мен делинквентті мінез-құлық. Физикалық агрессиясы бар балалардың психологиялық типологиясы. Вербалды агрессиясы бар балалардың психологиялық типологиясы. Қосымша агрессиясы бар балалардың психологиялық типологиясы. Негативизм бар балалардың психологиялық типологиясы. Мінез-құлықтың модалды агрессия мен ауытқу типтерінің бір-бірімен байланысы. Агрессияның жаныс-жастар ерекшіліктері. Агрессия және отбасы тәрбиесіның ерекшілігінің модальносты. Әр-түрлі ереже агрессиясы бар балалардың психологиялық типологиясы. Әр-түрлі агрессия түрлерің және агрессивті мінез-құлықты диагностикалай әдістері.
7 тақырып. Делинквентті мінез-құлық. Делинквентті мінез-құлық – ауытқу мінез-құлықтың түрі ретінде. Криминалді мінез-құлық – ауытқу мінез-құлық түрі ретінде. Делинквентті және криминалді мінез-құлық қалыптасу жағдайлары. Заң қарсылық түрткі. Әлеуметтік қарсы тұлға. Мінездің акцентуациясы – делинквентті мінез-құлықтың негізі.
8 тақырып. Аддиктивті (байланыс) мінез-құлық. Аддиктивті мінез-құлықты қалыптастыратың факторлар: отбасының дисфункционалдысы, тұлғаның ерекшілігі мектеп дезадаптация, әлеуметке қарсы формалды емес қоғамның әсері, әлеуметтік-экономикалық және демографиялық себептер, және т.б. Аддиктивты жасөспірімнің тұлғалық және жастық ерекшеліктері. Әр-түрлі тәелдіктердің сипаттамасы: химикалық тәуелдік, ас тәуелдік, ойнаудан тәуелдік (гэмблинг), сексуалды тәуелдік, дің тәуелдік және т.б. Характеристика различных видов зависимостей: химическая зависимость.
9 тақырып. Суицидті мінез-құлық. «Суицид», «сиуцидтті мінез-құлық» ұғымы және суицид себептерінің типологиясы. Суицидті мінез-құлықтің себептері және оның адамның жасымен байланысы.
Суицидтті мінез-құлықтың құрылымы. Әр-түрлі кезендердегі суицидті мінез-құлыққа мәдени және тарихи қатынас. Суицидті мінез-құлықтің түрлеріне сипаттама: аффективті және көрсеткіш. Суицидті мәнез-құлық зерттеу негізгі жолдар. Суицидті мінез-құлықты диагностикалау. Психологтің суицидті мінез-құлықты тұлғамен іс-әрекетінің тактикасы.
10 тақырып. Нарцистық, конформистік, аутистистік мінез-құлық және девиацияның басқа түрлері. Нарцистік мінез-құлықтың сипаттамасы және оның қалыптасу жағдайлары. Конформистік мінез-құлықтың сипаттамасы және оның дамуының себептері. Аутистік мінез-құлықтың сипаттамасы және оның қалыптасу жағдайлары.Краткая характеристика аутистического поведения. Ауытқу мінез-құлықтың басқа түрлері (клептомания, пиромания и др.) және олардың қысқа сипаттамасы.
11 тақырып. Тұлғаның мінез-құлығы ауытқуына әлеуметтік-психологиялық әсер ету жолдары. Тұлғаның мінезінің ауытқуын алдынан алу жолдары. Оның ерекшелігі. Әлеуметтік-психологиялық көмек көрсету түрлері. Мінез-құлық ауытқуы бар тұлғаның психологиялық интервенциясы.
12 тақырып. Тұлғаның мінез-құлығының ауытқуының психологиялық коррекция. Мінез-құлықтағы ауытқуын түзету мақсаттары, міндеттері және принциптері. Мінезінде ауытқу бар клиенттермен қызмет ұйымдастыру жолдары. Девианттің түрткі-құндылық қоршағын түзету. Девианттің эмоционалды күйің түзету әдістері мен технологиялары. Реабилитацияның негізгі концепциялары мен моделдері (медициналық, білім беру және психоәлеуметті) және олардың сипаттамасы.
Мамандықтың және пәннің оқу-әдістемелік кешеніне қойылатын талаптар
|
|
Ұйым стандарты
ПМУ ҰС 7.18.3-10
|
Достарыңызбен бөлісу: |