Психология
ТЕ М П Е РА М ЕН Т ТА БИ ҒАТЫ
жүктеу/скачать 10,53 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 4.1. Темперамент ж өн ін де т үсін ік
| 4. ТЕ М П Е РА М ЕН Т ТА БИ ҒАТЫ
1. Темперамент жөнінде түсінік. 2. Темперамент туралы те- ориялар. 3. Темперамент түрлері және олардың психологияльщ сипаттамасы. 4. Темперамент және іс-әрекет. 4.1. Темперамент ж өн ін де т үсін ік Темперамент — 25 ғасырдан бері ғылыми ойды қызықтырған психологияльщ мәселелердің бірі. Оған деген қызығушылықтың төркіні — адамдар бойында болатын дара өзгешеліктер. Әр адамның жан дүниесі өз алдына бір болмыс. Оның қай- таланбастығы, бір жағынан, адам тэнінің биологиялық және физиологиялық құрылымы мен дамуына байланысты болса, екіншіден — әлеуметтік ерекше байланыстар мен қатынастарға негіз бола алуында. Темперамент адамның биологиялық сипаты- нан көрінеді. Адамдар арасындағы көптеген психикалық айырмашылықтар: сезім тереңдігі, қарқындылығы, тұрақтылы- ғы, ауыспалы-қозғалғыштығы — бэрі осы темперамент таби- ғатымен түсіндіріледі. Дегенмен, осы күнге дейін темперамент мәселесінің шешілмеген, талас-тартысты қырлары баршылык. Бірақ мәселеге байланысты көзқарастардың көптігіне қарамай, ғалымдардың бэрінің мойындайтыны: темперамент — адамның әлеуметтік тұлға ретінде қалыптасуының биологиялық, яғни табиғи іргетасы. Темперамент көбіне адамға тума берілген әрекет- қылығының ұдайы қозғалыстағы (динамика) сипатын бейнелейді. Сондықтан, темпераменттік қасиеттер басқа психикалық құбылыстарға қарағанда тұрақтанған, өзгеріске келе бермейді. Назар аударарлықтай ерекшелік, темпераменттің эрқилы қасиеттері бір-бірімен кездейсоқ қосылмай, зандылықтар негі- зінде түрлі темпераменттің белгілі құрылымын түзеді. Сонымен, темперамент — адамның психикалъщ әрекетінің наняты динамикасын ащындайтын психиканың дара қасиет- терінің жиынтыгы. Бұл психикалық ерекшелікгер адамның бар- ша іс-әрекетінде оның мазмұны, мақсаты жэне сеп-түрткілеріне тэуелсіз бірқалыпты көрінеді, есейген шақта да өзгеріске түспей, өзара байланыста темперамент кейпін өрнектейді. Темперамент түрлерінің жаксы не жаманы болмайды. Олар- дың эрқайсысы өзінің ұнамды тараптарына ие, сондықтан басты назар темперамента реттеп, түзетуге қаратылмай, нақты іс- эрекетте оның тиімді жақтарын саналы эрі өз орнымен пай- даланудың жолдарын табуға бағытталғаны жөн. Адам ежелден- ақ эрқилы тұлғалардың психикалық бітістерін айыра танумен, олардың барлығын жалпыланған аз санды саналық бейнелер то- бына біріктіруге тырысқан. Мұндай жалпыланған бейнелер бірігімін психология тарихында алғашқыдан жүктеу/скачать 10,53 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|