тұлғалық ерекшеліктерді тікелейбақылауға немесе сұрақтамалар арқылы анықтауға болмайтын жағдайда, жанама түрде мәлімет беретін практикалық әдістемелер.
Ф. Бурлачук пен С.М. Морозов бойынша проективті тесттер төмендегідей жіктеледі:
1. Конститутивті тесстер – зерттелуші тест материалына мағына береді (М, Роршах тесті - Г. Роршах,1921ж.).
2. Конструктивті тесстер — зерттелуші тест материалындағы жеке бөлшектерден біртұтас бейне кұрастырады (М, «әлем тесті» — М. Ловенфельд, 1939ж.).
2. Конструктивті тесстер — зерттелуші тест материалындағы жеке бөлшектерден біртұтас бейне кұрастырады (М, «әлем тесті» — М. Ловенфельд, 1939ж.).
3. Интерпретативті тесстер — зерттелуші тест материалындағы оқиғаларды, жағдайды, бейнелерді өзінше түсіндіріп, жориды (М, «ТАТ» - тақырыптық апперцепция тесті - Г. Мерреймен, К. Морган, 1935 ж.).
3. Интерпретативті тесстер — зерттелуші тест материалындағы оқиғаларды, жағдайды, бейнелерді өзінше түсіндіріп, жориды (М, «ТАТ» - тақырыптық апперцепция тесті - Г. Мерреймен, К. Морган, 1935 ж.).
4. Катартикалық тесттер — зерттелушінің ерекше ұйымдастырылған жағдайда шығармашылық іс-әрекет танытуына бағдарланады (М, психодрама - Дж. Морено, 1946ж.).
4. Катартикалық тесттер — зерттелушінің ерекше ұйымдастырылған жағдайда шығармашылық іс-әрекет танытуына бағдарланады (М, психодрама - Дж. Морено, 1946ж.).
5. Экспрессивті тесттер – зерттелуші еркін немесе ұсынылған тақырып бойынша сурет салуы немесе сондай бір іс-әрекетті жүзеге асыруы тиіс (М, «адамның суретін сал» — К. Маховер,1948ж.).
5. Экспрессивті тесттер – зерттелуші еркін немесе ұсынылған тақырып бойынша сурет салуы немесе сондай бір іс-әрекетті жүзеге асыруы тиіс (М, «адамның суретін сал» — К. Маховер,1948ж.).
6. Импрессивті тесттер – зерттелуші бір стимулды басқалармен салыстырғанда өзінше артық деп бағалап, тандауы тиіс (М, Люшер тесті - М . Люшер, 1948 ж.).
6. Импрессивті тесттер – зерттелуші бір стимулды басқалармен салыстырғанда өзінше артық деп бағалап, тандауы тиіс (М, Люшер тесті - М . Люшер, 1948 ж.).
Тест сапалық жэне сандық жағынан жеке-дара психологиялық айырмашылықтарды тағайындауға арналган стандартты, сондай-ақ, көбінесе уақыт жағынан шекті болатын тексеру әдісі деп анықталады.
Тест сапалық жэне сандық жағынан жеке-дара психологиялық айырмашылықтарды тағайындауға арналган стандартты, сондай-ақ, көбінесе уақыт жағынан шекті болатын тексеру әдісі деп анықталады.
Қорытынды:
Сонымен, психодиагностикалық әдістер мен әдістемелердің барынша бай арсеналы адамның зияткерлік, тұлғалық ерекшеліктерін және еріктік- афференттік жай-күйін анықтауға мүмкіндік береді. Алайда қазіргі кезде стандартты тесттерді психодиагностикалық талап бойынша қазақ қоғамына сай бейімдеу, қазақ тіліне децентрациялық аудару процедурасы өзекті мәселе.
Қолданылған әдебиеттер:
Ерментаева А.Р. «Жоғары мектеп психологиясы», 2012ж.
