Ядролық реакция дегеніміз – нәтижесінде бір химиялық элемент атомдары басқа химиялық элемент атомдарына айналатын реакция
Ядролық реакциялар көмегімен радиоактивті изотоптар алынды.
Ауыр элемент атомын нейтронмен атқылау нәтижесінде оның ядросы екі жеңіл ядроға бөлінеді
Бірінші ядролық реакцияны 1919 жылы Резерфорд жүзеге асырды. Ол азот атомын α-бөлшектермен атқылады:
Қазіргі таңда жасанды жасанды өзгерістерді жүзеге асыру үшін протондар мен нейтрондар қолданылады:
Ыдырау өнімдері мен олардың периодтық кестедегі орнын болжау үшін Ф. Содди мен К. Фаянстың жылжу (ығысу) ережелері қолданылады:
1-ереже: Егер элемент изотопының ядросы α-бөлшек түзіп ыдыраса (He), онда оның массалық саны 4 бірлікке, ал ядро заряды 2 бірлікке кеміп, периодтық жүйеде екі нөмір кейін орналасқан жаңа элемент изотопының ядросы түзіледі:
2-ереже: Егер элемент изотопының ядросы βбөлшек түзіп ыдыраса, онда массалық саны өзгермей, ядро заряды бір бірлікке артып, яғни периодтық жүйеде бір нөмір алда орналасқан жаңа элемент изотопының ядросы түзіледі:
4-ереже: Гамма γcәулелену кезінде изотоптың массасы мен заряды өзгер мейді, көбінесе γ-сәулелер энергияның артық мөлшерін алып кетеді, сондықтан энергия азаяды. γ-сәулелер шығаратын белсенді изотоптарға 60Co, 137Cs, және 224Ra жатады.
4-ереже: Гамма γcәулелену кезінде изотоптың массасы мен заряды өзгер мейді, көбінесе γ-сәулелер энергияның артық мөлшерін алып кетеді, сондықтан энергия азаяды. γ-сәулелер шығаратын белсенді изотоптарға 60Co, 137Cs, және 224Ra жатады.
5-ереже: Позитрон бөле ыдырау нәтижесінде бір протон нейтронға айналады, ал ядро заряды бір бірлікке азаяды:
6-ереже: Электронды тартып алу (К-тартып алу), ядроның өз электронын қосып алуы, яғни ядроға жақын К-деңгейден электрон қосып алынады. Нәтижесінде ядро заряды бір бірлікке кемиді, ал массалық сан өзгермейді және рентген сәулесі түзіледі:
Күнде жүретін ядролық реакциялардың екі мысалы төменде келтірілген. Оған сутектің үш изотопы қатысады:
Күнде жүретін ядролық реакциялардың екі мысалы төменде келтірілген. Оған сутектің үш изотопы қатысады:
