Тығыз-көлемдiк салмақ 1,32г/см3, ылғалдылығы нысапты жазық
қара сұлы-2
кәдiмгi гүлтәжi-2
қызғылт қалуен - 1
Жаздық бидай - жаздық бидай
3
Дала, кәдiмгi қара топырақ, жеңiл құмбалшық
Орташа тығыз, көлемдiк салмақ-1,22г/см3, сәл еңкiстi беткей
Далалық шырмауық-2
Тауық тары-1
Жүгерi – жаздық бидай
4
Дала, оңтүстiк қара топырақ, ауыр құмбалшық
Борпылдақ көлемдiк салмақ 1,12г/см3, ылғалдылық нысапты жазық
Татар қалуенi-2
Түктi тары-1
Егiстiк ярутка-2
Көп жылдық шөп – тары
5
Дала, оңтүстiк қара топырақ, кебiрленген жеңiл құмбалшық
Тығыз – көлемдiк салмақ 1,38 г/см3, құрғақ жазық
Ащы жусан-2, көк итқонақ-2
Жаздық бидай – тары
6
Құрғақ дала, күңгiрт қара
қоңыр, орта құмбалшық
Орташа тығыз, көлемдiк салмақ 1,28 г/см3, ылғалдылық нысапты сәл еңкiстi беткей
Далалық шырмауық-2
Иiссiз ромашка-1
қаңбақ-2
қарақұмық - жаздық бидай
7
Құрғақ дала, күңгiрт қара қоңыр, карбонат-
ты, жеңiл құмбалшық
Тығыз, көлемдiк салмақ 1,38 г/см3, құрғақ сәл еңкiстi беткей
қара сұлы –2, күрең у кекiре - 2
Арпа – жүгерi
8
Құрғақ дала, қара қоңыр, кебiрленген, ауыр құмбалшық
Тығыз, көлемдiк салмақ 1,37 г/см3, ылғалдылық нысапты, жазық
Кәдiмгi сурепка-2, қара сұлы-2, сүттiген-2
Сұлы пiшенге – күздiк қара бидай
9
Тау етегiндегi шөлдi дала, сұр топырақ, орта құмбалшық
Тығыз – көлемдiк салмақ 1,42 г/см3, ылғалды беткей
қарашағыр-2, ақ алабұта-2, дала қышасы-2
Жоңышқа – күрiш
Мәлiметтердiң шифрлерi төрт мәндi сан түрiнде жоғарғы кестеде көрсетiлген.
Топырақты күзде және көктемде өңдеу нұсқалары
№
Өңдеу шарасы (варианттар)
Машиналар және құралдар маркасы
Қолдану жағдайы, өңдеу тереңдiгi мен кезеңi
Күзде өңдеу
1
Сыдыра жырту+ жырту
ЛДГ-10+
ПН-8-35
Ылғалдылығы жеткiлiктi жағдайда дәндi және отамалы дақылдардан кейiн аз жылдық арамшөптермен ластанса 5-6 см тереңдiкке сыдыра жырту; атпатамырлары таяз орналасатын атпатамырлы арамшөптермен ластанса (жатаған бидайық және басқа) 12-14 см-ге екi рет (танаптың тiгiнен және көлденеңiнен) сыдыра жырту; жыртылатын қабат тереңдiгiне сыдыра жыртқаннан соң 12-14 күн өткен соң жырту.
2
Жырту+ сыдыра жырту+ мәдени жырту
ПН-4-35+ ЛДГ-10+
ПН-4-35
Ылғалдылық жеткiлiктi жағдайда арамшөптердiң атпатамырлары терең орналасса (жауқияқ ж.б.) атпатамырларды топырақтың бетiне аудару үшiн орғаннан кейiн бiрден жырту; атпатамырларды турау үшiн сыдыра жырту; арамшөптер өскен соң оларды топыраққа еyгiзу үшiн 25-27 см-ге жырту
3
Жырту
ПН-4-35
ПН-8-35
Ылғалдылық жеткiлiктi жағдайда орудан кейiнгi кезеңi қысқа және суық болған жағдайда жыртылатын қабат тереңдiгiне. Ылғалдылық жеткiлiктi жағдайда отамалы дақылдардан кейiн арамшөптерден таза танаптарда жыртылатын қабат тереңдiгiне.
4
Терең қопсыту
КПГ-250
ПГ-3-5
Жел эрозиясы бар аймақтарда тығыздалған, қатты ластанған ылғалды топырақта 25-27 см
5
Тiлу
ПЩ-3-5
Беткейлерде арамшөптер болмаса
6
Жазықтiлгiштi культивация
КПШ-9
КПШ-11
Жел эрозиясы бар аймақтарда салыстырмалы борпылдақ топырақтарда атпатамырлы және тамырсабақты арамшөптер болмаса 12-16 см-ге өңдеу
7
Сыдыра жырту мен культивация
ЛДГ-10
немесе
КПШ-9
Арамшөптерден таза танаптарда түйнектiлердi жәнен тамыржемiстердi жинағаннан кейiн, құрғақ ауа-райы жағдайында 14-18 см культивация; ылғалдылық жеткiлiктi жағдайда 12-14 см сыдыра жырту
8
Терең қопсыту мен тырмалау
КПГ-250
(ПГ-3-5)+
БИГ-3
(БМШ-15)
Жел эрозиясы бар аймақта аралас типтi ластанғанда (көпжылдықтар+қарасұлы) 25-27 см терең қопсыту, шабуыл бұрышы 8-120 болғанда 6-8 см тырмалау. µзақ және жылы күз жағдайында тырмалау және арамшөпер көктегенде терең қопсыту немесе жырту (ылғалды аймақтарда).
9
Тырмалау
БМШ-15
Борпылдақ, жеңiл топырақтарда азжылдық арамшөптермен ластанса әсiресе қарасұлымен, 6-8 см тереңдiкпен шабуыл бұрышы 8-120
10
Жартылай пар типiмен сыдыра жырту+ жырту+ қопсыту
ЛДГ-10
(БДН-3)+ ПН-4-35+
КПС-4
Вегетациялық кезеңi қысқа дақылдарды орған соң (көк жемге немесе пiшенге бiр жылдық және көп жылдық шөптер) ылғалы жеткiлiктi жағдайда
б) екi рет дискiлеу+жырту+(егер уақыт жеткiлiктi болса және арамшөп-тер өнсе)
жыртқан-нан кейiн қопсыту
ЛДГ-10
(БДН-3)+ ПН-4-35
(КПС-4)
Көп жылдық шөптен кейiн атпатамырлы арамшөптермен қатты ластанған танаптарда дақылдарды орғаннан кейiн 10-12 см дискiлi сыдыра жыртқышпен өңдеу, екiншiсi арамшөптердiң өскiндерi пайда болғаннан кейiн 18 см тереңдiкке түрендi сыдыра жыртқышпен өңдеу, арамшөп тағы пайда болған соң жыртылатын қабат тереңдiгiне жырту
в) дискiлеу+ терең қопсыту
БДН-3+
КПГ-250
(ПГ-3-5)
Солтүстiк Қазақстанның далалы аймақтарында, эрозиялы процесстер бар жағдайда көп жылдық шөптердiң тығыз шымын 8-10 см тереңдiкке дискiлеу және 25-27 см терең қопсыту
г) жазық тiлгiштi қопсыту
ОПТ-3
Солтүстiк Қазақстанның далалы аймақтарында жеңiл топырақтарда көп жылдық шөптердiң шымдары тығыз болмаса 6-8 см-ден 14-16 см-ге дейiнгi тереңдiкке культивация
д) культивация+терең қопсыту
ОПТ-3+
ПГ-3-5
(КПГ-250)
Қазақстанның далалы аймағында 8-10 см тереңдiкке 1-2 культивация және 25-27 см терең қопсыту.
Күзде тырмаланбаса, әсiресе сүдiгер тоң кесектi болса аңыздың үстiнен инелi тырмамен, аударып жыртқан сүдiгерде 4-5 см тереңдiкке инелi тырмамен өңделедi
12
Ерте көктемде өңдеудiң қажетi жоқ
Арамшөптердiң тұқымдарын топыраққа енгiзу үшiн күзде тырмалау жасалған танаптарда
13
Тығыздау
3КК-6А
Борпылдақ езiлмейтiн топырақтарда көктем жылы және құрғақ болса егер топырақтағы ылғал қоры аздау болса
Себу алдындағы топырақты өңдеу
14
Аралық өңдеу+ себу алдындағы қопсыту +
Себу
ОП-8
(ЛДГ-10)
+ОП-8
(ЛДГ-10)+
СЗС-2,1
Көктем ерте және жылы болғанда, топырақ қатты ластанғанда кеш себiлетiн жаздық дақылдар себу алдында; топырақ ылғалдылығы аз болса культивация жасайды, топырақ ылғалды болса сыдыра жырту жасайды, культивациядан кейiн құрғақ ауа-райында шығыршықты таптауыштармен тығыздау керек
15
Себу алдында-ғы қопсыту +себу
ОП-8
(ЛДГ-10)+
СЗС-2,1
Ластанған топырақтарда жазғы ерте дақылдарды себу алдында
16
Себу алдында-ғы өңдеусiз себу
СЗС-2,1
Арамшөптерден таза танаптарда егер топырақ қажеттi борпылдақ болса (әдетте сүр танаптан кейiн себу
