Құрастырушылар
Бактериялар а-РНҚ-ның транскрипциялану, трансляциялану және
жүктеу/скачать 7,3 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ұшынан ыдырауы
- Поли-(А)-фрагменттің қысқару және ыдырау жобасы
- Оқушылардың өз бетінше атқаратын жұмысы
- Жаңа тақырыпты бекіту 9 мин (10%) Сабақты қорытындылау 2 мин (2%)
- 5. Сабақтың тақырыбы
- Сабақ түрі
- Оқыту әдісі
Бактериялар а-РНҚ-ның транскрипциялану, трансляциялану және ыдырау үдерістерінің қабаттасып келу жобасы. Эукариоттар а-РНҚ-ның 31 ұшынан ыдырауы Эукариоттар а-РНҚ-ның тіршілік ұзақтығы 10 минуттан (қысқа тіршілік ететін а-РНҚ) 2 тәулікке дейін созылады. Қысқа уақыт тіршілік ететін а-РНҚ-ларға реттеуші ақуыздар а-РНҚ-лары жатады. Эукариоттар а-РНҚ-сы моноцистронды болып келеді. Олардың ыдырауы бактериялардағыдай 51 РНҚазалар көмегімен емес, 31 РНҚазалар арқылы жүзеге асады, яғни әдетте ол 31-ұшындағы 200 нуклеотидтерден құрылған поли-(А)-фрагменттен басталады. Демек, бұл фрагмент ДНҚ теломералары сияқты буферлік қызмет атқарады. Оның ұзындығының жайлап қысқаруы белгілі бір уақытқа дейін нуклеин қышқылының маңызды, кодтаушы бөлімдерін ыдыраудан сақтайды. а-РНҚ-ның поли- (А)-фрагменті 31 РНҚ-аза ферменті әсерлерінен үнемі қысқармайды, оның қызметтік белсенділігіне сай, мезгіл-мезгіл қысқарады. а-РНҚ-ның әрбір трансляциясы аяқталғаннан кейін рибосома поли-(А)-фрагменттен 10-15 нуклеотидтерді үзіп алып тастайды. Осы фрагментте 50-ге жуық нуклеотидтер қалған кезде а-РНҚ РНҚаза әсеріне ілігіп тез ыдырайды. Бір а-РНҚ 10-15 ретке дейін трансляциялана алады, себебі 15 рет трансляцияланғанда поли-(А)-фрагмент 150-ге дейін нуклеотидтерінен айырылады (15х10=150) және оның ұзындығы сындарлы ұзындыққа-50 нуклеотидке дейін жетеді. Поли-(А)-фрагменттің ыдырауы мен трансляция арасындағы байланысты қалай түсіндіруге болады? Оның тетігі (механизмі) төмендегідей болуы мүмкін. 
Поли-(А)-фрагменттің қысқару және ыдырау жобасы Оған сәйкес, поли-(А)-фрагмент өзінің 31 ұшымен а-РНҚ-ның белгілі бір трансляцияланатын учаскесімен әрекеттесіп ілмек пайда етеді және онымен сутектік байланыс арқылы байланысып қос тізбектік құрылым түзеді. Осындай қос тізбекті күйінде поли-(А)-фрагменттің 31 ұшы 31-РНҚаза ферментінің әсеріне берілмейді. Аталған учаске арқылы рибосома өткен кезде шамалы уақытқа дейін ілмек үзіледі және а-РНҚ-ның 31 ұшы РНҚаза әсеріне ілігіп бір бірлеп 10-15 нуклеотидтер үзіліп шығарылады. Содан кейін, учаскеден рибосома кеткеннен (трансляция аяқталғаннан) кейін, қайтадан ілмек қалыптасып қос тізбек пайда болады, бірақ ол 10-15 нуклеотидке қысқарып үлгереді. Поли-(А)-фрагментте 50 нуклеотид қана қалған кезде а-РНҚ-ның 31ұшында ілмек пайда бола алмайды және РНҚ-аза ешбір кедергісіз а-РНҚ-ны түгелдей ыдыратады.
Генетикалық ақпараттардың берілу жолдары, ДНҚ молекуласының биосинтезінің механизмін альбом бетіне түсіру. Жаңа тақырыпты бекіту 9 мин (10%) Сабақты қорытындылау 2 мин (2%) Оқушылардың білім деңгейін бағалау. Келесі сабақтың тақырыбын хабарлау Үйге тапсырма беру 2 мин (2%) Генетикалық код. Ақуыз биосинтезі. Ақуыз биосинтезінің кезеңдері инициация, элонгация, терминация. Амин қышқылының модификациясы. 5. Сабақтың тақырыбы: Генетикалық код. Ақуыз биосинтезі. Ақуыз биосинтезінің кезеңдері инициация, элонгация, терминация. Сағат саны: 90 мин ( 100%) Сабақ түрі: Аралас сабақ. Сабақтың мақсаты: Оқыту : Студенттерге генетикалық код және оның қасиеттерін, әмбебаптылығын, коллинеарлығын, триплеттілігін, ақуыз биосинтезінің механизмдерін түсіндіру. тәрбиелік: білімділікке, тазалыққа, еңбек сүйгіштікке тәрбиелеу. дамыту: жаңа қосымша инновациялық ақпараттармен хабардар етіп түрлі оқу әдістерін қолдану. Оқыту әдісі: Жаңа инновациялық әдістер арқылы тақырыппен таныстыру (презентация), мультимедиялық құрылғы бейнемагнитофон, CD, DVD дискілер,тест тапсырмаларына жауап беру, баяндау, сұрақ-жауап, ситуациялық есептер, бақылау жұмысы, тест тапсырмалары, үлестірмелі кеспелер жүктеу/скачать 7,3 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|