Реферат Пәні: Экономика негіздері Орындаған : Малгаждар І тобы: ш-33 Тексерген: Егізбаев М. Е

Алматы 2020ж.

1) Тұтынушының тауарды сатып алудағы мақсаты пайдалылық болса, өндірушінің мақсаты өндіріс шығындарын азайту. Шығындар ұсыныс көлеміне әсер ететін негізгі фактор. Сондықтан, өнімнің қандай көлемін өндіру керектігін анықтағау үшін фирма шығындарын талдауы керек.

Шығындар- иеленілген өндіріс факторлері үшін төлем.

Экономикалық әдебиеттерде «шығындар» «залал» түсініктері қатар пайдаланылады. «Залал» түсінігі материалды, табиғи және т.б. рестуратарды өндіруге жұмсалымдарды расходы білдіреді. «Шығындар» - олар тек залалдар ғана емес, нарықта құнды формаға айналған ресурс заладарын білідіреді.

Шығындардың әр түрлі классификациясы бар.

1. Бағалау әдісіне қарай шығындар: бухгалтерлік және экономикалық болып бөлінеді.

Бухгалетр іс жүзіндегі шығындарды есептейді, оның мақсаты – жүргізілген опреацияларды сипаттау. Демек, бухгалтерлік шығындар- белгілі бір өнім көлемін өндіруге кеткен өндіріс фактрорлерінің құны.

Экономист бухгалтерге қарағанда болашақты ойлайды, ол бір ресурсты қандай жолдармен пайдалануға болатынын қаранстырады. Сондықтан жіберіліп алған мүмкіндіктер шығыны болады немесе альтернативті шығындар.

Альтернативті шығындар – ресурстарды тиімді пайдаланғаннан табуға болатын ақша сомасы.

2. Қаражаттың пайда болуына қарай альтернативті шығындар: сыртқы және ішкі болып бөлінеді (нақты және нақты емес).

Сыртқы (нақты) – фирманың шикізат, қондырғы, көлік, энергияны сырттан сатып алуға жұмсаған алтернативті залалдары, демек кәсіпорын құрамына кірмейтін жабдықтаушылардан сатып алулары. Бұл шығындар бухгалтерлік есептерде көрініс алады.

Ішкі (нақты емес) – меншік және өз қажеттілігіне пайдалананылатын ресуртарға жұмсалатын альтернативті шығындар. Демек, нақты емес шығындар – фирма ресурстарын сатқаннан түсетін табыстың жоғалтулары.

Орташа шығындар қисығы U нысанында. Алдымен орташа шығындар өте жоғары. Ол үлкен тұрақты шығындар өнімнің шамалы көлеміне келетіндігімен байланысты. Өнім өндірісінің ұлғаюы шамасына қарай тұрақты шығындар өнімнің көбірек санына келеді де, орташа шығындар азаяды, минимумға түседі М нүктесіне келеді. Өндіріс көлемінің артуы орташа шығындар көлеміне тұрақты шығындар емес, өзгермелі шығындар әсер етеді. Сондықтан табыстың азаюы заңына сәйкес өзгермелі шығындар артады.

5. Фирма шығара алатын максималды өнім көлемін есептеу үшін шекті шығындар пайдаланылады.

Шекті шығындар (МС) – әр қосымша өнім бірлігін өндіру үшін қажет қосымша шығындар.

Бұл шығындарды анықтау фирма стратегиясы үшін қажет. Тұрақты шығындар өзгеріссіз болғандықтан, шекті шығындар өзгермелі шығындар өсіміне тең болады.

Қосымша өнім бірлігін өндіру қосымша шығындарды тудырады, сонымен қоса шекті табыс әкеледі. Шекті шығындар шекті табыстан аз болғанға фирма өндірісін кеңейтеді. Егер шекті шығындар шекті табыстан артық бола бастаса, фирма зардап шегеді.

2) Нарықтық экономикада пайда – кәсіпкерлік фактордан алынатын табыс, демек пайда факторлы табыс.

Пайда көбіне жиынтық табыстар мен жиынтық шығындар арасындағы айырмашылық.

Қалыпты пайда- ресурсты өндіріс процесіне тарту және оны сол өндірісте демеп тұру үшін қажет кәсіпкердің минималды табысы.

Экономистер мен бухгалтерлер пайданы да әр түрлі қарастырады.

Бухгалтерлік пайда - фирманың жалпы түсімінен сыртқы шығындарды алып тастағанда туындайды.

Экономикалық пайда – барлық шығындарды(сыртқы және ішкі) алып тастағандағы жалпы түсім.

Пайданың функциялары:

1. экономикалық пайда алуды күту ресурстарды неғұрлым тиімді пайдалануға ынталаныдырады;

2. экономикалық пайданың болуы ресурстарды альтернативті пайдаланудың әдістерінде тиімді пайдалануға итермелейді.