Реферат тақырыбы: «Қала жерлерін ландшафттық аймақтарға бөлу»
жүктеу/скачать 0,61 Mb.
|
реферат
- Бұл бет үшін навигация:
- Жерге орналастыру және жерге орналастыруды жобалау пәні РЕФЕРАТ Тақырыбы
- Тексерген
|
Қазақстан Республикасының Білім және Ғылым Министрлігі Әл-Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті География және табиғатты пайдалану факультеті География, жерге орналастыру және кадастр кафедрасы Жерге орналастыру және жерге орналастыруды жобалау пәні РЕФЕРАТ Тақырыбы: «Қала жерлерін ландшафттық аймақтарға бөлу» Тексерген: Дабылова Б. Е. Орындаған: Абсаматұлы А Алматы 2022 жыл І Кіріспе
Әр мемлекетте жер учаскесі жайлы түсінік әртүрлі және осы елдердің дәстүрлерімен анықталады. Мысалы, Англия мен Швецияда жер учаскесі деп сүйір ұшы Жер орталығында орналасқан конусты айтады. Бұл конус жер қыртысын жер учаскесінің шекараларымен кеседі де жоғары қарай аспанға кетеді. Конус ішіндегі пайдалы қазбалар мен барлық салныған объектілер осы учаскенің иесінің меншігінде. Жер учаскесінің анықтамасынан жер учаскелері бірі-бірімен жабылмайтыны көрініп тұр. Жер учаскелері, олардың бөліктері, жер үлестері, оларға құқытар жер қатынастарының объектілері болып табылады. Сондықтан, жер учаскесіне жер қатынастары объектісі ретінде дәл анықтама беру керек. Жер учаскесі – белгіленген тұйық шекарасы, ауданы, орналасуы, құқықтық статусы және құны бар жер бетінің бөлігі. Бұл сипаттамалар жер кадастрында және мемлекеттік тіркеу құжаттарында көрсетіледі. Жер учаскесінің құқықтық статусы учаскені беру мақсатын, рұқсат етілген пайдалану түрі мен заңды иелену түрін қамтиды. Мемлекеттік жер кадастрын жүргізу мақсаттарында жер учаскесінің келесі анықтамасын пайдаланады. Жер учаскесіне шекарасы құзырлы мемлекеттік органмен сипатталып дәлелденген жер бетінің (оның ішінде беткі топырақ қабаты) бөлігі және осы учаскенің үстіндегі және астындағы барлық объектілер жатады, егер басқасы жер қойнауы туралы, әуе кеңістігін пайдалану туралы заңдарымен, басқа да зандармен қарастырылмаса. Қалада да жер қыртысының беті бар. Бірақ бұл жерлер кіріс әкелмейді. Бұл су жәен орман қорларының жерлері, ауылшаруашылық мақсаттағы жерлер, парктар, т.б. Үлкен қалаларда ең құнды жерлердің беті афальтпен, ғимараттармен басқа да қондырғылармен жабылған. Қала дамуының бас жоспарымен бекітілетін қаладағы ғимараттардың биіктігі шектеледі. Үлкен қалалардың жер асты коммуникациялары күрделі, сондықтан, барлық ашу және жер асты жұмыстары қатаң бақыланады. Жер учаскесінің түсінігі үш өлшемді екені мәлім. Жер учаскелері бірі-бірімен жабылатыны, яғни әртүрлі физикалық деңгейлерде орналасуы мүмкін екендігі қала үшін маңызды. Мысал ретінде өзен үстінен өтетін көпірді қарастырайық. Су қоры жерлерінің шекаралары жобалау сызықтарымен анықталады. Әдетте су қоры жерлерінің шекаралары су қоймасының ортажылдық деңгейінен 15-100 м қашықтықта өтеді. Өзен үстіндегі автокөлік магистралі өтетін көпір беті жалпы пайдаланатын жерлерге жатады, ал көпір астында – су қоры жерлері. Әдетте, көпір астында гараждар, шеберханалар, қоймалар орналасады. Сондай-ақ, көп қабатты көпірлер де болады. Бұл жағдайда әр қабаттың рұқсат етілген пайдалану режимі бөлек белгіленеді және жерлер (көпір учаскелері, оның астындағы жерлер мен маңайындағы кеңістік) әртүрлі мекемелерге тіркеледі. Қаланың жер учаскесі – белгілі құқықтық статусы, шекарасы мен пайдалану мақсаты бар және қала мүддесі үшін пайдаланылатын жерлердің бөлігі. Жер учаскесі қала мүддесі үшін пайдалануы керектігінің маңызы зор. Өйткені ол қала жерлерін тиімді пайдалану күрделі түсінігімен тығыз байланысты болады. Бұл талпаты бұзу жағдайында қала әкімшілігі жердің иесі ретінде экономикалық және әкімшілік (учаскені алып қоюға дейін) шараларды қолдануға құқыты. Қалада жерлердің бөлігін шаруашылықта пайдалануға беруге болмайды. Жерлердің мұндай санаттарына жалпы пайдаланатын жерлер, су қоры жерлері, қорықтар, заказниктер жерлері, ерекше қорғалатын режимі бар жерлер жатады. Жалпы пайдаланулатын жерлерді қысқа мерзімді жалға беруге (құрылыс уақытында, қайта құруға немесе ақылы көлік қою орнына) болады. Қалада иесіз жер болмауы керек. Сондықтан, мұндай жерлерді белгілі қалалық құрылымға тіркеп қою керек. Ол құрылым қала мүддесінде белгіленген жерді пайдалану режимін қамтамасыз ету керек және осы үшін қала әкімшілігі алдында жауап беруі керек. Жер учаскенің ішінде бөтен пайдаланушылардың жерлері болуы мүмкін. Сондықтан, жер учаскесінің ішкі шекаралары пайда болады. Бөтен пайдаланушылардың бірнешеуі болуы мүмкін. Ішкі және сыртқы шекаралардың бір нүктелері болмауы тиіс. Жер учаскесінің сыртқы шекарасы бөлінбеуі керек, яғни жолдың екі бетіндегі учаскелер біреу деп есептелмейді. Бұд учаскелердің екі түрлі кадастрлық номерлері болуы керек. Жер учаскесінің өлшемі физикалық және геодезиялық аудандарымен сипатталады. Жер учаскесінің физикалық ауданы – жердің физикалық бетінің кедір-бұдырлығының (таудың баурайы, жыра, жар) есебімен учаске шегіндегі жер бетінің ауданы, яғни өзін өлшеуге болатын аудан. Жер учаскесінің геодезиялық ауданы шекараның бұрылу бұрыштарының координаталары бойынша анықталады. Учаскенің геодезиялық ауданы – проекция жазықтығына учаске шекаралары проекциясының ауданы. Елді мекен жерлерінің кадастрын құру үшін жер құқығы, қалалық жерге орналастрыру, қала жерлерінің мониторингі, жылжымайтын мүлік экономикасы, қалаларды салу және елді мекендерді жобалау, қала территорияларын басқару сияқты бірқатар ғылыми пәндерідң дамуы қажет. Елді мекен жерлерінің кадастры қаланың басқа қызметтеріне қарағанда жылжымайтын мүлік объектілері (жер учаскелері) жайлы ақпараттың дәлдігіне және жаңа болуына қатаң талпатар қояды. Өйткені қала жерлерін пайдалану уақытында олардың негізгі қасиеттері келесіде болады: жер барлық қала құрылысын орналастырудың кеңістік-территориалдық негізі болып табылады; қала жерлерінің тапшылығы; табиғи-техногенді кешеннің басқа да объектілерімен байланысы. Анықтамасы бойынша кадастрлік істе жылжымайтын мүлік (жер учаскесі) жайлы топографтық-геодезиялық, техникалық, экономикалық және заңды сипаттамалары бар. Экономикалық сипаттамаларды алу үшін елді мекендердегі жер учаскелері құнарлығы, грунттың қасиеттері, орналасуы, баурайлардың экспозициясы, құрылыс салу тығыздығы бойынша әртүрлі екендігін есептеу керек. Қаладағы басқа да елді мекендердегі жер учаскелерін бағалау жердің сапалық және экономикалық бағалауынан тұрады. Үйдің маңындағы учаскеде ауылшаруашылық дақылдарды, көпжылдық өсімдіктерді өсіруге, құрылыс салуға, демалыс аймақтарын орналастыруға жердің жарамдылығы мен әр учаскенің қала шегіндегі құрылыс салу құндылығын анықтау үшін қалалардағы жердің сапалық бағалауын жүргізеді. Әдетте қалалардағы жер қымбат болады, сондықтан елді мекен кадастры жобалау-картографиялық материалдарға олардың масштабатры, дәлдігі, кадастрлық мәліметтерді толық көрсету жағынан қатаң талаптар қояды. Жер учаскелерінің аудандарын дәл анықтау үшін қалалық геодезиялық желісі қажетті дәлдікті қамтамасыз етпесе оны қайта құру қажет. Елді мекен кадастрын құру ерекшеліктеріне территориялармен (ғимарат, қондырғылар, инженерлік коммуникациялар) тығыз байланысты болатын жылжымайтын мүлік объектілері жайлы және тұрғындар жайлы мәліметтерді алу қажеттілігін жатқызады. Сонымен, елді мекен жерлері кадастрының талаптарына мыналар сәйкес келуі тиіс: - елді мекеннің топографтық-геодезиялық зерттелуінің күйі, жер асты қондырғылары жайлы ақпараттың күйі; - қалалық статистика және техникалық түгендеу қалалық бюросы ақпараттарының дәл, сенімді және толық болуы; - жалпы қалалық анықтамалары мен топтастырғыштардың күйі; - жылжымайтын мүлік объектілерінің мекен жайы туралы жүйесінің реттеу; - жылжымайтын мүлікті бағалаудың осы уақыттағы әдістемелрі; - ақпарат алмасу бойынша құқықтық нормалардың күйі; - жалға беру төлемдерді, жер салығының ставкаларын ғылыми-әдістемелік негіздеу. Елді мекен жерлерінің кадастрын құру ерекшеліктері мен қыйындықтарын жылжымайтын мүлік объектілерінің сипаттамаларын осы күндегі дәлдік және сенімділікпен модлельдеу керектігімен түсіндіруге болады. Бұл үшін өкімет органдарының барлық бөлімдері мен қызметтері елді мекен жерлері кадастрының терминалдары ретінде істеу керек. Сонымен, өкімет органдарын ақпараттық қамтамасыз ету жүйесі келесі сызба бойынша жұмыс істейді: - жылжымаытн мүлікпен барлық операциялар елді мекен жерлері кадастрының негізінде жасалынуы тиіс; - қаланың әкімшілік, территориалдық, экономикалық бөлінуінің өзгерістері елді мекен жерлері кадастрының негізінде жасалынуы тиіс; - жылжымайтын мүлікке салынатын салықтар елді мекен жерлері кадастрының мәліметтері бойынша анықталуы керек. Сондықтан, жылжымайтын мүлікті кадастрлық бағалауды қайта қарастырып отыру керек. Мысалы, Швецияда бұл әр алты жыл сайын жүреді, бірақ әр жыл сайын жылжымайтын мүлікті бағалау инфляция есебімен түзетіліп отырады. Осылайша жылжымайтын мүлікті Англия мен Италияда да қайта бағалайды. Жерге құқықты заңдастыру кезінде қорғалатын және қорық аймақтарының шекараларын, жер асты коммуникацияларын, қызыл сызықтарды, басқа да қаланы реттейтін ақпаратты жоғарғы дәлдікпен білу керек. Көшелердің анықтамасы ғана емес, сонымен қатар, көшелердің шекаралары векторлық түрде болуы тиіс. Қала – бұл динамикалық дамып тұратын жүйе, сондықтан, елді мекен жерлерінің кадастрына кіретін ақпараттың жеке бөліктерінің өзгерістерін қадағалап отыру керек. Әлемнің барлық елдерінде құрылыс салынған территориялардағы жер кадастры жылжымайтын мүлік нарғын ақпаратпен қамтамасыз ету ретінде дамып жатыр. Әдетте, «жер учаскесі» түсінігіне осы учаскедегі жыл螡ымайтын мүлік объектілері кіреді. Дамыған елдерде құрылыс салынған елді мекен жерлерінің кадастры территорияларды басқару және олардың дамуы үшін салық жүйесінің негізі, жылжымайтын мүлік нарығын ақпаратпен қаматамасыз ету негізі, геоақпараттық жүйелердің негізі болып табылады. Тәжірибелік жерге орналастыру тұрғысынан қарайтын болсақ, жер кадастры алдымен қаланың әкімшілік-территориалдық бірліктері бойынша жерлердің балансы болып табылады. Бұны іске асыру үшін мыналар қажет: - қаланың әкімшілік, территориалдық және кадастрлық бөлінуінің мониторингін енгізу; - кварталдардың шекараларын математикалық анықтау және жер учаскелерімен бірге қала бөлінуінің векторлық каратсын жасау; - жерлердің топтастырғышын құрастыру. Осы күндегі жерлердің топтастырғыштары территорияны жобалаудың құрылыс салушылық мәселелеріне сүйеніп отырады және жерлерді пайдаланудың функционалды сипаты бойынша жасалынған. Бірақ жерлерді функционалды пайдаланудың барлық түрлерін көрсету мүмкін емес. Мысалы, осыдан бірнеше жыл бұрын көтерме сауда базарлары, көлік тұратын ақылы орындар, казинолар болған жоқ. Елді мекен жерлері топтастырғышының ерекшелігі көп аспектті болуында және жер учаскесін жылжымайтын мүлік объектісі ретінде көзқарастарың әртүрлі болуында. Жерлердің топтастырғышының бірінші аспекті – жер пайдаланушының санаты: өндіріс, су қоры, орман қоры, т.б. жерлері, тиісті ведомствоны көрсетіп: министрлік, қалалық (аудандық) әкімшілік, т.б. Екінші аспект – кіріс көзі: жер пайдаланушы бюджеттік немесе коммерциялық мекеме болып табылады ма. Үшінші аспект – жерді функционалды пайдалану немесе территорияның қала салушылық санаты. Бұл жерде жеке құрылыс салу, өндірістік аймақтар, қала коммуникациялары, су және орман қорлары жерлері бөлінеді. жүктеу/скачать 0,61 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|