Реферат Тақырыбы: Су химиялық технологияда, дәрілік препараттарды дайындауда биосферада кең тараған еріткіш. Судың кермектілігі және оның тірі ағзаларға әсері. Биожүйенің минералды балансындағы s-элементтердің биологиялық маңызы
жүктеу/скачать 0,51 Mb.
|
|
( Сүйек тіліндегі кальций қосылысы. Радиостронций-90. Кальций адам организмінде ең көп кездесетін бес элементтің /0, Е; Н;  бірі. Оның салмағы 70 килограмдық адам денесіндегі үлесі 1700г шамасында. Кальций ионы структура құруға қатынасады: сүйек тініндегі кальцийдің үлесі 98%. Сүйектің өзі 40% судан, 30% күлден, 20% ақ заттан, 10% майдан тұрады. Сүйек күлін кальцийден /40%/ , фосфорадан /17%/, магнийден /0,8%/ басты компонент гидроксил аппатит  Ол сүйекте үлкен активті беті болатын микрокристалды структурада болады, мұның нәтижесінде ол өзін қоршаған ортамен ион алмасу кіріп шығу процесін реттеуші міндетті Д витамині атқарады. кальций ионы бұлшық еттің жиырылуы мен жүйке жүйесінің жұмысын мөлшеріне мембрандық (жарғақтық) клетканың өткізгіштік қабілеті тәуелді келеді. Кальций сүйектің өсуіне, енгізулі ана сүтінің пайда болуына, жүрек жұмысының қалыптылығына, сондай-ақ қанның ұйып қалу организмге кальций тұзын артықтау енгізу арқылы қанның ұюын тездетуге болады. Организм үшін, бір тәулікте қажетті кльцийдің үлесі шамамен 1-1,5г. Кальций қан құрамында жетіспеген жағдайда ол бұл олқылықты сүйектенала бастайды да мұның салдарынан сүйек қаңқасы жұмсарып, осындай және басқа да сүйек ауруларын емдеу үшін, әуелі қандағы кальций ионының мөлшеріне қалыптастыру керек.
Мұны тиреокальцийтоний гормонымен емдейді. Өт және зәр болу жүйелеріндегі тастардың пайда болуы, қан тамырларында кальций тұздары түзіліп, организмнің басқа да мүшелерінде тұздардың пайда болуы, бәрі де кальций ионының жетіспеуінен немесе артық болуынан. Кальций ионы өзімен өлшемдес странций және лантан сияқты бірқатар сілтілік жер элементтермен орын алмаса алады. Организмдегі кальций ионын кадмий, марганец, әсересе стронций сияқты элементтермен алмастыру өте ауыр кәсіби науқастыққа ұрындырады. Жоғарыда айтылған стронций элементі қатерлі, өйткені ол сүйік тінінде шөгіп қалады және оны одан алу, ауыстыру мүлдем мүмкін емес. Сүйекке орныққан радиоактивті стронций изотопы Sr сүйек миын сәулелендіреді де канцерогенді белсенділікті күшейтеді. Организмдегі стронций өзінің массалық үлесі тобынан 17 орында тұр, яғни 70 кг салмаққа 0,32 г. Ол өсімдік және жануарлар тіршілігі үшін қажеттілер қатарына жатпайды. Бірақ та стронцийдің изотопы 90Sr атом, атом жарылысы кезінде екінші рет қайтадан пайда болатын өнім ретінже, қайтымсыз ауыр салдарға әкеледі, сондықтан да соңғы кездері оның организммен тамақтағы үлесіне ерекше назар аударуда. 90Sr жартылай ыдырау мерзімі 28 жылға тең. Организмге енген стронций әуелі қан құрамында болады. Қандағы кальций мен стронцийдің қатынасы Ca:Sr, тамақтағымен салыстырғанда едәуір жоғары, бұл стронцийдің нашар сіңіп, бүйрек арқылы бөлінетіндігін көрсетеді. Организмге енген стронций көп кешікпей сүйекке ауысады. Егер кальций мен стронцийді организмге бір сәтте енгізсе, онда сүйекке кальцийден гөрі стренций тезі рек жетеді. Стронций де кальций сияқты сүйектің өсімтал жерлерінде жинақталады. Стронций сүйектегі кальцийдің 10% дейін алмастыра алады. Организмдегі стронцийдің артуы, Комин-Бек ауруына әкеледі, ал ауру кезінде бой өспейді, организмнің түрлену жұмысы бұзылыпы, жемсау т.б. туындайды. Сондай-ақ қанның бір жерде азаюы (ибемия), асқазан-ішек ауруымен шалдыққан кісілерде организмдегі стронций мөлшерінің азаятындығы байқалады. Демек, стронций осы ауруларға қатынасты болуы мүмкін. ІІ А топтағы элемент қосылыстарының медицинада қолданылуы. Магний оксиді қышқылдық жоғарылаған кезде қолданылады. Қышқылмен уланған кезде, ішті айдайтын дәрі ретінде магний оксидін жұмсайды. Ол тіс тазалайтын ұнтақ құрамына енеді. Кальций гидроксиді Са (ОН)2 (сөндірілген ізбес) дезинфекциялаушы зат ретінде пайдалы. Оның судағы қаныққан ерітіндісі ізбесті су қабынуға қарсы ішке де, сыртқа да, және іш өткенде байланыстырушы ретінде, дезинфекциялауға жұмсалады. Оны сыртқы денеге қолданғанда, мысалы күйіп қалғанда, ізбесті суға май қосады, ол кейбір тері ауруларына майлы қоспа (мазь) түрінде жағады. Магний сульфаты MgSO4 7H2O (ащы немесе ағылшын тұзы) ішті өткізіп, айдаушы ретінде пайдаланылады. Оның бұл қасиеті ішек қарындағы судың сіңіп, даруын тоқтатуға байланысты. Бұл тұз тудыратын осмостық қысым салдарынан, ішек ішінде қамалып қалған су, тезекпен бірге сыртқа шығуға асығады. Сондай-ақ, магний сульфатын сіреспе, бұлшық еттің ретсіз жиырылуын (хорей) және басқа тырысқақ ауруды емдеу үшін қолданады. Қан қысымы артқан кезде оны көк тамырға енді, ал өт айдаушы ретінде ұлтабар ішегіне енгізеді. Кальций сульфатын 2СаSO4 ∙ Н2О (күйдірілгенгипс, алебастр) табиғи гипсты СаSO4 ∙ 2Н2О 150о-180о қыздыру арқылы алады. Оны суға малып араластырғанда, тез қатайып, қайтадан кристалды гипске айналады. Осы кезде кристалдар өсіп үлгерместен, бірімен бірі өрім өсіп, қалып пішімін қабылдайды. Осы негізде, онымен сынған жерге қорғаушы қатты зат, тіске құйма жасайды: СаSO4 ∙ Н2О **** СаSO4 ∙ Н2О Барий сульфаты ВаSO4. Бұл тез рентген сәулесін өзіне күшті сіңіре алатындықтан, оны асқазан – ішек жолдарын зерттеген кезде барий ботқасы түрінде пайдаланады. Ол асқазан – ішектегі суда да, ондағы қышқылды сөлде де ерімейді және олармен әрекеттеспейді, міне осы қасиеті арқасында әзрше рентген зерттеуінде жұмсалуда. Кальций карбонаты. СаСО3 суда да мүлдем ерімейді, ол ішке тек кальций препараты ретінде ғана қолданылып қоймастан, ол қышқылды нейтралдаушы және адсорбсиялаушы зат ретінде де керек. Мұның аса таза бөлігі тіс тазалайтын ұнтақ әзірлеуге жұмсалады. Калций хлориден CaCl2 ашуды басу, кеңірдек тамырларының демікпесін, өкпе құрты ауруын (туберкулез) емдеуге жұмсанады. Ол қабынуға, алергияға және ісікке қарсы емдік ретінде пайдаоанады.Бұл оның жіңішке қан тамыршалар қабырғасының өткізгіш сіңіргіштігін төмендетуімен байланысты. Қорытынды Қорыта келгенде су тіршілік көзі деп бекер айтылмаған. Себебі алғашқы тіршілік суда басталады. Жердегі ең көп таралған заттың бірі су. Мұхит, теңіз, көл, өзендерден басқа су барлық тірі ағзаның құрамында кездеседі. Мысалға адам ағзасындағы қанның немесе шырынның негізгі құрамы судан тұрады. Кәдімгі құрғақ өсімдік дәнінде де белгілі бір мөлшерде су болады. Кейбір теңіз жәндіктері, мысалыға медузаның 97-98% - ы судан тұрады. Судың құрамында еріген оттегі болғандықтан жануарлар және өсімдіктер тіршілік ете береді.Ал ағза үшін биогенді S элементтерінің маңызы зор. Олардың қалыпты күйде болуы ағзаның өсіп жетілу процестерін қамтамасыз етеді. Олар ағзада зат алмасу, тыныс алу, ас қорыту тотыту-тотықсыздану, қан айналу, бүйрек, бауыр, жүрек қызыметінің дұрыс жүруіне мидың қызметіне қатысады. Биогенді элементтер адам ағзасына физиалогиялық ықпал жүргізеді. Адам ағзасында өздерінің қажетті мөлшерінен төмен не жоғары болса олар ағзада потологиялық құбылыстарды тұғызады. Пайдаланылған әдебиеттер тізімі: Негізгі:
1.Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Механика / Жалпы редакциясын баскарған э.ғ.д., профессор Е. Арын — Павлодар : «ЭКО»ҒӨФ. 2007.-29 1 б. ISBN 9965-08-234-0 2.Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология—Алматы: «Мектеп» баспасы", 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2 Қосымша: 3.О. Д. Дайырбеков, Б. Е. Алтынбеков, Б. К. Торғауытов, У. И. Кенесариев, Т. С. Хайдарова Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. Шымкент. «Ғасыр-Ш», 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0 Электронды ресурстар: 4.https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A1%D1%83 жүктеу/скачать 0,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|
) Бұл қаралатын элементердің бәрі де, өздерінің негізгі қалыптағы күйінде сыртқы деңгейінде екіден жұптасқан электрон болады. Қозған жағдайда сыртқы екі электрон р- орбитальға орналасады. /,р-будандасу/, ал бұған орай атомдар екі валентті болады. /Қосылыстағы тотығу дәрежесі +2/. Бұл топтағы берилийден басқа элементтердің бәрі де айқын байқалатын металдық қасиетке ие, олар тек сілтілік металдан кейін тұр. Олардың металдық сипаты берилийден бастап радийге қарай арта түседі, өйткені осы радийге қарай арта түседі, өйткені осы рет бойынша олардың атомдық радиусы үлкееді.