т
өнөнөң
д
өнөнә күсеүе күренеше һаҡланып ҡалған:
Ҡаршылағы торған бейек тауҙың
түбәһендә тишек бар, шуның эсендә ен
дегермәне
(әҙәби телдә тирмән)
бар, шул
дегермән
дә
тартылған ондан көлсә бешереп ашағым килә, тип әйт
(«Ҡара һыйыр»).
Вәзир, ҡыҙҙың ике
ҡулын
дүмәргә
(әҙәби телдә түмәр)
һалдырып, балта менән шарт иттереп сабып, өҙөп китә
(«Таңһылыу»).
К
өнө урынына
г
өнөнә күсеште,
б
өнөнөң орфоэпия закондарына ярашлы
в
булып
килеүен күҙәтергә мөмкин:
Был ҡатындың сығып китеүе була,
Әвелнәғим
килеп керә лә,
билендәге ҡылысын ҡынынан һурып алып,
ғыйфреттең
башын сабып өҙә лә,
гәүҙә
һен алып
сығып, эргәләге тәрән ҡойоға ырғыта
(«Сәүгән менән Әвелнәғим»). Күреүебеҙсә, бирелгән
өҙөктә
и
монофтонгыһының
ый
дифтонгыһы булараҡ яңғырауы күренешенә лә шаһитбыҙ:
ғифрит
һүҙе
ғыйфрет
кә
әйләнгән.
Әҙәби телдәге ҡалыплашҡан
п
өнө
б
килеш һаҡланған (әйткәндәй, был күренеш Дим
буйы башҡорттарының телмәрендә лә һаҡланып килә: ҫебертке):
Бына ятҡан һеберткене
берәмләп һындырһағыҙ, һындырып бөтөрөрһөгөҙ
(«Сатан турғай»). Ә
б
өнөнөң иһә
ф
өнө
булараҡ яңғыраш алыуын күрергә мөмкин:
Ғәли ен ҡыҙын
ефәк
шаршауға урап ала ла,
аттың арҡаһына һалып, батша һарайына осоп ҡайтып китәләр
(«Тылсымлы алма»).
Әҙәби телдә лә, диалекттарҙа ла күптән инде
сынаяҡ
рәүешендә нығынған һүҙҙең
ҡыҙыҡлы фонетик варианты осрай Туҡ-Соран әкиәттәрендә.
Хәҙер мин һинең шәһәреңдәге
кешеләрҙе балыҡҡа әйләндерәм, – тип ярты
Достарыңызбен бөлісу: |
