МЕКТЕПАЛДЫ ДАЯРЛЫҚ ТОПТАРЫНЫҢ

----- «БІЛІМ ЖОЛЫ НҰРЛЫ ЖОЛ» Республикалық журнал – Қараша айы 2020 жыл | № 11 (14) -----

Байқампаздығы артады

Өзара сыйластыққа үйретеді

Ойынның ережесін бұзбау, яғни, тәртіптілікке баулиды

Бір-біріне деген оқушы сенімі артады достыққа, ынтымақтастыққа баулиды
Сабаққа қызығушылығы артады. Мысалы; Қай сөз артық? деген ойынын ойнауда артық сөзді табу ақ, қара,
сары, тауық. Сонымен бірге допты лақтыру арқылы «жабайы аңдардың атарын ата ойлай отырып ойыңды айт
ойыны айнааламен танысу тіл дамыту сабақтарында көп қолданамын мысалы сипап сезу арқылы затты
сипаттау және не екенін табу. Вен диаграммасын құру көкініс пен жемісті тап олардың екеуі де ортақ ағзаға
пайдасы мол.
Қарапайым математикалық сабақтарында айтылатын нәрсенің, әңгіменің логикалық жүйесін құру білігін
қалыптастыру: әңгімені неден бастайтынын анықтау, оны немен аяқтау, бір ойдан келесі ойға бірізділікпен өту;
мысалы слайдтан толассыз сұрақтар қою арқылы суретпен қарапайым математиканы байланыстыра әңгімету
және есептер құратуға тырысамын.
Балалардың сөздік қорымен жұмыс жасау көркем әдебиет тіл дамыту сауат ашу сабақтарында жұмбақ .
жаңылтпаштар айту мақал мәтелдер қарама қарсы сөздер жаңа сөздер мен ұғымдарды синонимдерді,
антонимдерді игеру, кітап суретерімен және көркем әдебиет тілімен танысу шығармадағы жағымды жағымсыз
кейіпкер туралы әңгімелегенде,жақсылықтың жамандықты жеңгені сол кейіпкердің орныныда өзің болсаң
кайтер едің деген сияқты қызықтыратын жетекші сұрақтар қоя отырып ой –қиялын логикалық дұрыс жүйелеп
шығармашылықпен әңгіме айта білуге жаттықтырамын.
Сөйлеудің дыбыстық жағын дамыту: дыбысты таза айту, дауыстың ырғағы мен күшін реттеу, мәнерлілік,
фонематикалық есту. Дауыс ырғағын келтіріп дыбыстарды анық айтуға тіл сындыру жаттығу ойындары ит
қалай ырылдайды, ара қайтеді.жылан қайтеді. р дыбысын айта алмайтын балаларға ра ра рар келді ұшып ара
тағы басқа.. Балаларды ауызша және схемалық жазбаша сөйлеуден сөйлемдерді анықтауға үйрету, берілген
сөздерден сөйлем құрау, сөздерді буынға бөлу, балаларды сөздің дыбыстық құрылымымен танысады.немесе
әріпке суретті қос .суреттке- суретті қос дегенсияқты ребустар шешу суреттегіжануарға немесе затқа дыбыстық
талдаулар жасау .слайд Бала заттың бейнесін ғана емес, оның қимыл-қозғалыстары туралы да ойлайды Бейнелі
ойлау – 6 жасар бала ойлауының негізгі түрі. Бала бойына ерекше әсер етіп түрткі болатын айналадағы өлі
және тірі табиғаттардың сан түрлі құбылыстары. К.Д. Ушинский – баланы табиғатпен жастай таныстыра
дамыту, оның өзіндік логикалық ойын, сөз қорының, санасының жетілуіне әсері мол екенін көрсеткен.
Логикалық ойдың, пікірдің дамуы баланың келешекте рухының жоғары болуына, батыл пікір, нақты
шешім айтуына және оны дәлелдеп беруге жетелейді. Сондай-ақ, кімде-кім баланың тіл қабілетін дамытқысы
келсе, ең алдымен оның ой қабілетін дамытуы тиіс, - деп көрсетеді
Сондықтан да педагогикада бала ойынына ерекше мән беріледі, өйткені ойын үстінде қалыптасатын балалық
шақтың түйсігі мен әсері адамның көңіліне өмірбақи өшпестей із қалдырады. Бала ойын арқылы өзін толқытқан
қуанышын немесе ренішін, асқақ арманын, мұрат-мүддесін бейнелесе, күні ертең сол арман қиялын өмірде
жүзеге асыруға мүмкіндік алады. Сөйтіп бүгінгі ойын, бейнелі әрекет ертеңгі шындық ақиқатқа айналатын кезі
аз емес. Ойын мектеп жасына дейінгі баланың жеке басының дамуына игі ықпал ететін жетекші, басты
қүбылыстың бірі деуге болады. Бала ойын арқылы өзінің күш-жігерін жаттықтырады, қоршаған орта мен
құбылыстарды ақиқат сырын ұғынып, еңбек дағдысына үйрене бастайды. Былайша айтқанда болашақ
қайраткердің тәрбие жолы, тәлімдік өнегесі ойыннан бастап өрбиді.
Мектеп жасына дейінгі балалардың тілін дамыту сөйлеуге үйрету, даярлық топқа арналған бағдарлама 
мазмұнына сәйкес педагогикалық – дидактикалық принциптерді басшылыққа алып жүргізіледі. Даярлық 
топтағы балалар мектепте оқуға ой еңбегіне дайындалатын болғандықтан баланың сөздік қорын молайтып 
қана қоймай, әр сөздің мағынасын дұрыс түсініп қолдана білуге үйрету көзделеді. Балаларға антоним 
көркем сөздерді қолдана білуге үйретуді қамтиды.
Тіл дамыту сабақтарында сөздік қорды молайту тіл дыбыстарын дұрыс айтуға үйрету, тілдің 
грамматикалық жағын қалыптастыруды қамтиды.
Мұғалім сабақ жоспарын жасағанда сабақтың мақсатын өтілетін материалдық сипатын ескере отырып, 
әрбір сабақта төмендегідей 3 - 4 міндетті көрсетуге тиісті.
1. Сөздің дыбыстық жағын меңгерту, дыбыстарды дұрыс айтуға төселдіру.
2. Сөздік қорды молайту ( сөз саны 4 – 5-тен аспауы тиіс) үйренген сөздерді пайдалану.
3. Байланыстырып сөйлеуге үйрету. Даярлық топтардағы тіл дамыту сабақтарының негізгі мақсаты – 
балардың байланыстыра сөйлеуін жетілдіру.
Сөздік қорды байыту - айналадағы өмірмен таныстыру. Шығарма оқу, есеп, сурет т. б сабақтары мен тіл 
дамыту кезінде жүргізілетін әр түрлі жаттығулар барысында да іске асырылады.
Кейбір балардың әсіресе үйден келгендіктен сөз ішіндегі кейбір дыбыстардың айтылуын, 
артикуляциясын дұрыс қолдана білмейтіні де кездеседі. Ондай балалардың көпшілігі р, л, с, ш, з, ж 
143

----- «БІЛІМ ЖОЛЫ НҰРЛЫ ЖОЛ» Республикалық журнал – Қараша айы 2020 жыл | № 11 (14) -----
дыбыстарын алмастырып айтатыны байқалады. Қатаң, ұяң, үнді дыбыстарды айтуға қиналады. Сондықтан 
даярлық топта сөздің дыбыстық жағын қалыптастырудағы, ең алдымен сөздің дыбысталуын дұрыс айтуды 
жетілдіруге үнемі назар аударылып отыруы тиіс. Ол үшін сөз ішіндегі дыбыстарды дұрыс анық айту, үн, 
дауыс қарқынын қалыптастыру басты мақсат болып табылады.
Сөзді дұрыс естіп, сөз дыбыстарын өзгертпей қайталауға, сөйлескенде асып - саспай үн ырғағын өзгерте 
отырып, анық, ашық айтуға үйретіледі. Сонымен қатар тіл мүкістігі бар балармен жек жұмыс істеуді 
мұқият ескерген жөн. Сауат ашу сабақтарында сөздің дыбыстық құрамына талдау жасату, ойындар өткізу. 
Мысалы «Телефон» ойыны. Даярлық топтағы оқушыларға ұқсас с - ш, з - ж дыбыстарын ажырата білуге 
жаттықтыру. Аталған дыбыстарға жиі қатысатын өлең, тақпақ, жаңылтпаш айтқызу.
Мысалы: Тау дәу болады, дәу тау болады.
Бір топ сөзден тек қана с, ш, з естілетін сөзді табу( сәбіз, сағыз, жалау, жүзім, жүгері) басталатын сөздер 
ойлап табу. Әріпке байланысты жұмақтар шешкізу
Жанында жаздың шуағы,
Жаңбырмен жүзін жуады.
Екі орақ пен бір таяқ
Белін бірге буады.
Ол қандай әріп болады?
Ал зердеге салайық,
Болады екен қай әріп? (Ж ж)
Бақылау жұмысын жүргізу. 13 - 14 сөз жатқа жазу. Суреттің атын өздігінен жазып көрсету болып 
табылады. Осындай жұмыстардың нәтижесі мектепалды даярлық топ балаларының сөйлеу қабілетін 
дамытары сөзсіз.
* * * * * * * * * * * * * *

жүктеу/скачать 2,76 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: