С. А. Вологжанина, А. Ф. Иголкин материалтану оқУ ҚҰралы

Қалайы қолаларының деформацияланатын жəне құйылмалы деген түрлері бар (8.7 кесте). 
Деформацияланатын қалайы қолалары 3…7% қалайы, 5% ға дейін цинк, қорғасын, 0,4% 
фосфорды қамтиды, біртекті қатты ерітіндіден тұрады жəне қыздырудан кейін бірфазалы 
құрылымға ие болады. Жақсы созылмалығының арқасында қалайы қолалары қысыммен 
өңдеуге оңай ұшырайды; шыбықшалар, құбырлар мен 
8.7 кесте. Қалайы қолаларының кейбір маркаларының химиялық құрамы 
мен механикалық қасиеттері 
Құйма маркасы 
Мөлшері, % 
S, 
НВ 
Қолданысы 
МПа 
Sn 
Zn 
Pb 
P 
Sn
Zn
Қысыммен өңделетін қолалар 
(МОСТ 5017—20
0
6) 
БрОФ4-0,25 
3,5. 
4,0 
— 
— 
О 
о 
OJ 
То 
3 4 0
БрОФ
4-0,25 
3,5. 
4,0 
— 
Б р О Ф 6 , 5 - 0 ,
15 
6.7 
— 
— 
0,1. 
400 БрОФ
6,5-
0,15 
6.7 
— 
0 , 2 5
Б р О Ц 4 - 3
3 , 5
. 
2,7. 
—
—
3 5 0
БрОЦ
4-3 
3,5. 
2,7. 
4 , 0
3 , 3
4,0 
3,3 
Б
рОЦС4-2,5 
3.5 
3,5 
1,5. 
— 
3
5 0
БрОЦ
С4-
2,5 
3.5 
3,5 
3,5 
Құйылмалы қолалар 
( М О С Т 6 1 3 — 7 9 )
Б р О 1 0 Ф 1
9 . 1 1
—
—
0,4. 
250 
БрО1
0Ф1 
9.11 
— 
1 , 1
Б р О 5 Ц 5 С 5
4 . 6
4
.6 
4.6 
1
8 0
БрО5
Ц5С5 
4.6 
4.6 
Б р О 6 Ц 6 С 2
5 . 7
5 . 7
1 . 3
— 
— 
БрО6
Ц6С2 
5.7 
5.7 
литье
348

баулар түрінде жеткізіледі, сонымен қатар жоғары серпінді қасиеттері бар түрлі бөлшектерді 
жасауға қолданылады. Мұндай қолалардың беріктігі о
в
= 320... 350 МПа салыстырмалы 
ұзартуда 8 
=
30...50 %. 
9.11% қалайы концентрациясында құрылымда осал құрамның – Cu
31
Sn
8
байланысын 
қамтитын эвтектоидтың мөлшері артады. Бұл пластикалық деформация мүмкіндігін 
болдырмайды. Мұндай қолаларды тек құйылмалы күйде қолданады. Цинк пен қорғасыны бар 
құйылмалы қалайы қолалары жоғары құйылмалы қасиеттерге ие: аз көлемдік кему (1%-дан 
аз) жəне жақсы сұйық ағушылық. Құйылмалы қолалардан күрделі құйындылар, оның ішінде 
көркем құйынды жасалады. Коррозияға жоғары беріктілік құйылмалы қолаларды агрессивті 
ортада жұмыс істейтін жəне жоғары электр мен жылуөткізгіштікке ие арматура ретінде 
қолдануға мүмкіндік береді.
Қатты эвтектоид қосылуының болуы ұнтақтауға жоғары беріктікті қамтамаыз етеді, ал 
жұмсақ бөлшектер іске кірістіруді жеңілдетеді жəне беткі бөлікте майлау материалы жайыла 
алатын ұсақ арналар құрады. Сондықтан 9.10% қалайы қамтитын қолалар ең жақсы 
фрикцияға қарсы материалдардың бірі болып табылады жəне мойынтіректер жасауға 
қолданылады. Сондай-ақ фрикцияға қарсы қасиеттерді жақсарту үшін қолалардың құрамына 
қорғасын ендіреді.
Құйылмалы қалайы қолаларының беріктік шегі бар о
в
= 170. 200 МПа салыстырмалы 
ұзартуда 8 = 5.10 %.
Қалайы қолаларының арасында басқа элементтердің кішігірім мөлшері бар шамамен 20% 
қалайыны қамтитын қоңырау қоласын бөліп көрсеткен жөн. Қалайысыз қолалардың ішінен 
алюминий, кремний жəне бериллий қолалары анағұрлым көп қолданысқа ие болды.

жүктеу/скачать 8,95 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: