С. А. Вологжанина, А. Ф. Иголкин материалтану оқУ ҚҰралы


 кесте Нанокристалды композициялық қаптамалар



Pdf көрінісі
бет233/239
Дата27.10.2023
өлшемі8,95 Mb.
#188857
1   ...   229   230   231   232   233   234   235   236   ...   239
Байланысты:
6 Вологжанина Материалтану. Оқулық

 
24.2 кесте

Нанокристалды композициялық қаптамалар
Қаптамалар құрамы
 
Микро- 
қаттылығы, ГПа
 
Түйіршік 
көлемі , нм
 
Қаптама
қалыңдығы, мкм
 
nc-TiN/a-Si
3
N4 (16...20% (ат.) Si
3
^)
 
=50
 
9
 
=2
 
nc-TiN/a-SiN
x
(4.6% (ат.) Si) (0 < x < 1,3)
 
38.47
 
=20
 
1,2.8
 
nc-TiN/e-Si
3
N
4
/a-TiSi

(5 % (ат.) Si)
 
80
 
10.11
 
3.11
 
nc-TiN/nc-TiSi
2
/a-TiSi

(17% (ат.) Si)
 
90.105
 
=3
 
3.11
 
nc-W
2
N/a-Si
3
N
4
(7 % (ат.) Si)
 
=52
 
3.4
 
2.4
 
nc-VN/a-Si
3
N
4
 
=45
 

 

 
nc-Ti
4 x
AlxN (x = 0,562)
 
=47
 
18.30
 
=2,5
 
nc-Mo
2
C(a-C + a-Mo
2
C)
 
=53
 
=48
 
2
 
nc-TiC/a-C: H
 
=35
 
=5
 
=1,5.2
 
TiC—TiB
2
 
=71
 
1.2,5
 

 
nc-TiN/a-WN
2
 
=60
 
10.20
 
3,5
 
nc-TiN/a-MoN
2
 
=45
 

 

 
nc-ZrN/a-Ni (4 % (ат.) Ni)
 
=57
 
5.14
 
3.5
 
nc-CrN/a-Ni
 
=37
 

 
=3
 
nc-ZrN/a-Cu (1.2 % (ат.) Cu)
 
=54
 
=38
 
2,5
 
nc-CrN/a-Cu (=1 % (ат.) Cu) 
=35 
О
ON
О
t"
-
— 
nc-AlN/a-Cu (=8 % (ат.) Cu)
 
=48
 
=9,5
 
3
 
nc-ZrN/a-Y
 
=45
 
=20
 
3
 
nc-W
3
C/nc carbines 
=40 
ил
О
о
о
2.300 
nc carbines
 

 
5.50
 
> 300
 
Е с к е р т у . nc — нанокристалдық қаптама ; 
a
— аморфты қаптама. 
489 


24.3 кесте Нанокристалды бірфазалы қаптамалар
Қаптама түрі
Микроқаттылық, 
ГПа 
Түйіршік көлемі, нм 
Толщина покрытия, 
мкм 
n c - а л м а з
5 0
7 5
0 , 6 . . . 1 , 5
n c - а л м а з
6 2
2 . 7 0 0
0 , 5 … 3 , 0
C
B
3
≈ 3 5
100…300 

c - B N
≈ 4 3
5…100 

4
3
N
С


4 0 . 6 0
3 . 1 0 0


- S i C
≈ 5 0
20 

Бірфазалы қаптамалар (алмаз, бор карбиді, бордың куб нитриді, кремний карбиді) 
монокристалдық, микрокристалдық, нанокритсталдық жəне аморфты пішінде болады. Ең 
танымал жəне өте қатты нанокристалды бірфазалы қаптамалардың бірқатар сипаттамалары 
24.3 кестеде көрсетілген. Солардың ішінде p-C3N4 қаптамасы – көміртек нитридінің 
гипотетикалық формасы ретінде қаттылығы өте жоғырылығымен (40.60 ГПа) ерекшеленеді. 
Нанокристалдық қаптамаларды енгізудің əдістеріне буарқыл физикалық тұндыру, 
магнетронды шашырату, дымқылдау көмегімен, сонымен бірге газдық кезеңде химиялық 
тұндыру, газдан химиялық тұндыру, плазхимиялық тұндыру жатады. 
Бақылау сұрақтары 
1.
Нанонысандар дегенді қалай түсінесің? 
2.
Наноқұрылымдар алудың негізгі тəсілдерін атаңыз . 
3.
Наноқұрылымдарға қандай қаптамалар жатады? 
4.
Ленгмюр— Блоджетт қабықтары(қаптамалары) қандай болады? 
5.
Нанокөлемді фазалармен нығайтылған қаптамалардың қасиеттері қалай өзгереді? 
6.
Наноқұрылымды қаптамалардың химиялық құрамы қандай болуы мүмкін? 
7.
Наноқұрылымды қаптамаларды белгілері бойынша қалай айыруға болады? 
8.
Тозуға төзімді наноқұрылымдыларға қандай қаптамалар қолданылады? 
9.
Антифрикациялық наноқұрылымды қаптамаларда майлаушы фаза ретінде қандай 
зат қолданылады? 
10.
Қаптамалардың коррозияға төзімділік жəне ыстыққа беріктік қасиеттеріне нақты
не əсер етеді ? 


ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
 
1.
Алехин В. П.
Новая нанотехнология поверхностной упрочняющей обработки 
инструментальных сталей // сб. статей по материалам Межд. конф. «Деформация и 
разрушение материалов». — М., 2006. — С. 197 — 200.
2.
Барбенцов В. Д., Алымов М. И., Белов С. С.
Консолидация нанопорошков методом 
газовой экструзии // Нанотехника, 2006. — № 4. — С. 57—64.
3.
Волчок И. П.
Системы современных технологий : учебник / И. П. Волчок, С. Б. 
Беликов. — Запорожье : МоторСич, 2004. — 352 с.
4.
Гуляев А. П.
Металловедение : учебник для вузов / А. П. Гуляев. — М. : 
Металлургия, 1986. — 544 с.
5.
Гуткин М. Ю.
Дефекты и механизмы пластичности в наноструктурных и 
некристаллических материалах / М.Ю. Гуткин, И. А. Овидько. — СПб.: Янус, 2001. — 180 с.
6.
Каблов Е. Н.
Авиационное материаловедение: итоги и перспективы // Вестник РАН, 
2002. — Т. 72. — № 1. — С. 3—12.
7.
Ларин В.
К., 
Кондаков В.
М., 
Малый Е. Н.
Плазмохимический способ получения 
ультрадисперсных (нано)порошков оксидов металлов и перспективные направления их 
применения // Известия вузов. Цветная металлургия, 2003. — № 5. — С. 59 — 64.
8.
Кластеры, структуры и материалы наноразмера : инновационные и технические 
перспективы / [М.АМеретуков, М.А. Цепин, С. А. Воробьев, А.Г.Сырков]. — М. : 
Издательский дом «Руда и металлы», 2005. — 128 с.
9.
Кугультинов С.Д
.
Технология обработки конструкционных материалов / С.Д. 
Кугультинов, А. К. Ковальчук, И. И. Портнов. — М. : Изд-во МГТУ им. Баумана, 2008. — 672 
с.
10.
Машиностроение : Энциклопедия. — Т. II-2 : Стали и чугуны / под общ. ред. О. 
АБанных, Н.Н. Александрова. — М. : Машиностроение, 2000. — 784 с.
11.
Машиностроение : Энциклопедия. — Т. II-3 : Цветные металлы и сплавы. 
Композиционные металлические материалы / К. В. Фролов (общ. ред.), О. Г. Сенаторова, И. 
Н. Фридляндер, О. Е. Осинцев (ред.-сост.). — М.: Машиностроение, 2001. — 880 с.
12.
Машиностроение : Энциклопедия. — Т. IV-1 : Детали машин. Конструкционная 
прочность. Трение, износ, смазка / К.В. Фролов (общ. ред.), Д. Н.Решетов (ред.-сост.). — М. : 
Машиностроение, 1995. — 864 с.
13.
Новые материалы / научн. ред. Ю.С.Карабасов. — М. : Изд-во МИСиС, 2002. — 736 
с.
14.
Солнцев Ю. П.
Специальные материалы в машиностроении : учебник / Ю.П. 
Солнцев, В.Ю.Пирайнен, С. АВологжанина. — СПб. : Хим- издат, 2007. — 784 с.
15.
Солнцев Ю.П.
Стали для Севера и Сибири / Ю.П. Солнцев, Т.И.Ти- това. — СПб. : 
Химиздат, 2002. — 352 с.
491


16.
Технология конструкционных материалов : учебник / [АМ.Даль- ский, Т. М. 
Барсукова, Л. Н. Бухаркин и др.]. — М. : Машиностроение, 2005. — 512 с.
17.
Хокинг М.
Металлические и керамические покрытия : [пер. с англ.] / М.Хокинг, 
В.Васантасари, П.Сидки. — М.: Мир, 2000. — 518 с.
18.
Лахтин Ю.М.
Материаловедение / Ю. М. Лахтин, В. П. Леонтьев. — М. : ЭКОЛИТ, 
2011. — 528 с.
19.
Солнцев Ю. П.
Нанотехнологии и специальные материалы: / [Ю. П. Солнцев, Е.И. 
Пряхин, С. А. Вологжанина, А.П. Петкова]. — СПб. : Химиздат, 2009. — 336 с.
20.
Полмеар Я.
Легкие сплавы. От традиционных до нанокристаллов / Я.Полмеар. — М. 
: Техносфера, 2008. — 464 с.
21.
Уорден К.
Новые интеллектуальные материалы и конструкции / К. Уорден. — М. : 
Техносфера, 2006. — 224 с.
22.
Petzold J.
Applications of nanocrystalline softmagnetic materials for modem electronic 
devices // ScriptaMateriallia, 2003. — V. 48 . — P . 895 — 901.




Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   229   230   231   232   233   234   235   236   ...   239




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет