11.6. Құрал-сайман жасалатын ұнтақты болаттар Жылдам кесетін болаттардың ұнтақтарын алу газ жəне сумен тозаңдандыру əдісімен
жүзеге асырылады. Газбен тозаңдандыру əдісімен (ASEA-Stora үрдісі) құрал-сайманның
ұнтақты дайындамаларын алудың негізгі технологиялық амалдары 11.2 суретте көрсетілген.
Ұнтақты металлургия əдісі аса жоғары физика-техникалық жəне эксплуатациялық
қасиеттері бар құрал-сайман жасайтын болаттарды алуға мүмкіндік береді.
Қарапайым бөлетін жылдам кескіш болаттардың кемшілігі карбидтердің біртекті емес
үййлестірілуінен тұраы. Ұнтақты болаттарда карбидті ликвация жоқ. Ұнтақты металлургия
материал шығынын төмендетуді, энергошығынды азайтуды, сонымен қатар химиялық
құрамның қажет өзгерісін қамтамасыз етеді. Құрылысын ұсақтау жəне карбидтерді біртекті
үйлестірудің арқасында жылдам кескіш болаттардың тозуға шыдамдылығы, қарапайымға
қарағанда, 1,5 – 3 есегеартты. Ыстық изостатикалық тығыздау технологиясы көптеген
мемлекеттерде қолданылады, алайда күрделі аппаратураны қолдану қажеттілігі оның
тиімділігін төмендетеді.
Сурет 11.2. ASEA-Stora үдерісінің сұлбасы:
1 — балқыманы құю; 2 — газ беру; 3 — балқыманы тозаңдандыру; 4 — фракцияларды
отырғызу; 5 — контейнерді ұнтақпен толтыру; 6 — контейнердің жоғарғы қақпағын
дəнекерлеу жəне саңылаусыздықты бақылау; 7 — контейнерді салқын гидростатикалық
тығыздау; 8 — саңылаусыздықты бақылау; 9 — контейнерді алдын ала қыздыру; 10 —
контейнерді ыстық гидростатикалық тығыздау; 11 — дайындаманы тығыздау
391
11.1 кесте.
10Р6М5К5 ұнтақты жылдам кескіш болаттың қасиеттері Жасау әдісі Тығыздық, г/см 3 Көміртегінің массалық үлесі, % Екінші ретті қатаңдық HRC Температура кезінде
