ПОСЛЕДСТВИЯ МОНГОЛЬСКОГО ЗАВОЕВАНИЯ ЕВРАЗИЙСКОГО ПРОСТРАНСТВА В
ИСТОРИЧЕСКОЙ НАУКЕ
Игибаев Советхан Кабдуалиевич1, Құдайбергенұлы Болат2
1Доктор исторических наук, профессор
Восточно-Казахстанского университета имени С. Аманжолова, Казахстан, г. Усть-Каменогорск. Е-mail: aiko-53@mail.ru
Кандидат исторических наук, и.о. заместителя директора по научной работе ИИиЭ имени Ч.Ч. Валиханова. Казахстан, Алматы.
E-mail: k.bolat75@mail.ru
Аннотация. В данной статье проанализированы в историографическом аспекте труды исследователей, изучавших последствия монгольского завоевания Евразийского пространства. Большую роль в истории народов Казахстана, Средней Азии и Восточной Европы сыграл Улус Джучи хана, который также известен под названием Ак-Орда, Большая Орда, Великая Волжская Орда, Золотая Орда. Некоторые историки России и зарубежных стран (Н.М. Карамзин, В.О. Ключевский, С.С. Уолкер и др.) наряду с отрицательными последствиями монгольского завоевания показали позитивные стороны. Советская историческая наука в большей степени уделяла внимание негативным сторонам завоевания, хотя признавала достижение золотоордынского государства в торговле, в развитии городов, ремесел, культуры, почтовых служб. Казахстанская историческая наука 90-х годов XX в. почти придерживалась советской концепции о последствиях монгольского завоевания. На наш взгляд, в казахстанской исторической науке слабо изучена история Улуса Орда-Эджена (Кок-Орды), в недрах которого создавались исторические предпосылки племен, входивших позже в состав Казахского ханства.
Ключевые слова: Золотая Орда, завоевание, кыпчак, феодализм, торговля, Токтамыш, прогресс, централизация, историография.
ЕУРОАЗИЯ КЕҢІСТІГІН МОҢҒОЛДАРДЫҢ ЖАУЛАП АЛЫНУЫНЫҢ САЛДАРЫ ТАРИХ ҒЫЛЫМЫНДА
ИгібаевСоветхан Қабдуалиұлы, Құдайбергенұлы Болат
Тарих ғылымдарының докторы, С. Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университетінің профессоры, Қазақстан,
Өскемен қ. Е-mail: aiko-53@mail.ru
Тарих ғылымдарының кандидаты, Ш.Ш. Уәлиханов атындағы ТжЭИ директорының ғылыми жұмыстар бойынша орынбасарының м.а. Қазақстан, Алматы. E-mail: k.bolat75@mail.ru
Түйіндеме. Бұл мақалада тарихнамалық деңгейде Еуроазия кеңістігін моңғолдардың жаулап алуының салдары сараланған. Қазақстан, Орталық Азия және Шығыс Еуропа халықтарының тарихында Ақ-Орда, Алтын Орда, Үлкен Орда, Ұлы Еділ Ордасы атыменен белгілі болған Жоршы ұлысының рөлі өте үлкен. Кейбір Ресей, шетел тарихшылары (Н.М. Карамзин, В.О. Ключевский, С.С. Уокер және т.б.) моңғол жаулап алуының кертартпа, кемшілік салдарынан басқа, оның жақсы, прогрессивтік салдарын да көрсете білді. Кеңестік жүйедегі тарих ғылымы Алтын Ордада сауданың, қалалардың, қолөнердің, мәдениеттің, пошта қызметінің дамуын мойындай отырып, монғолдардың жаулап алу салдарының кемшілік жақтарына көбірек көңіл бөлді. ХХ ғасырдың 90-жылдарындағы Қазақстаның тарих ғылымы да моңғолдардың жаулап алуының салдарын дәл кеңестік тұжырымдамаға сай қарастырған. Біздің ойымызша, Қазақстанның тарих ғылымында Орда-Эджен Ұлысының (Көк-Орданың) оның қойнауында қазақ хандығының негізін құраған тайпалардың бірігу үрдісі таяз зерттелінген.
Кілт сөздер: Алтын Орда, басып алу, қыпшақ, феодализм, сауда, Тоқтамыш, прогресс, орталықтандыру, тарихнама.
IRSTI03.20
Достарыңызбен бөлісу: |