Сабақ №1 2011 жыл 7-сынып Сабақтың тақырыбы: Қазақ тілі- қазақ халқының әдеби тілі және мемлекеттік тіл



жүктеу/скачать 1,14 Mb.
бет1/5
Дата29.03.2017
өлшемі1,14 Mb.
#12696
түріСабақ
  1   2   3   4   5
Сабақ № 1 « »________2011 жыл

7-сынып

Сабақтың тақырыбы: Қазақ тілі- қазақ халқының әдеби тілі және мемлекеттік тіл

Сабақтың

  1. білімділік мақсаты: Қазақ тілінің мемлекеттік тіл ретінде қызмет етуінің алғы шарттарымен таныстыру, Тіл туралы Заңының тараулары мен баптарын оқытып, үйрету;

  2. дамытушылық мақсаты: Берілген тақырыптардың бірін таңдап, өз ойларын жазу. «Мен-Ана тілім- Болашақ» тақырыбында өз пікірлерін орта салу пікір алмасу ұйымдастыру;

  3. тәрбиелік мақсаты: : Оқушылар Қазақстан Республикасы азамат ретінде тілге қатысты құжаттарды білу, оны сауатты пайдалана білуге тәрбиелеу;

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ

Әдісі: баяндау, пікірлесу

Сабақтың көрнекілігі:

Пәнаралық байланыс: тарих

Сабақтың барысы.

1.Ұйымдастыру кезеңі

Оқушылармен амандасу, түгендеу, зейіндерін сабаққа аудару.



  1. ҚР Конституциясы қай жылы қабылданды?

  2. Тіл саясаты туралы Заң қай жылы қабылданды?

  3. Қазақ тілі –мемлекеттік тіл мәртебесін қай жылы алды?

2. Жаңа сабақ

Сабақтың тақырыбы хабарланып,мақсаты айқындалады.



Әдеби тіл дегеніміз- белгілі бір қалыпқа түскен, қарапйым сөйлеу тілінен жоғары тұрған, жалпыға бірдей міндеті әрі дұрыс қабылданған нормасы бар тіл.

Сөздердің жазылуында да, айтылуында да, грамматикасында да және терминдердің жұмсалуында да орнығып, қалыптасқан бірізділікті норма деп атайды.

Нормаға түспеген тіл әдеби тіл деп есептелмейді.

Қазақ халқының әдеби тілі-қазақ тілі.



1989 жылы қазан айында республиканың Жоғарғы Кеңесі қабылдаған Қазақстанның Тіл туралы заңына сәйкес қазақ тіліне мемлекеттік мәртебе берілді.
3.Сұрақтар мен тапсырмалар

  1. Қазақ тілін әдеби тіл деп атаудың мәнін түсіндіріңдер.

  2. Қазақстанда қазақтардан басқа қандай халықтар тұрады?

  3. Қазақ халқы Қазақстаннан басқа тағы қай жерлерде тұрады? Олардың ана тілі қай тіл?


4. Оқулықпен жұмыс.

1-жаттығу.

1. Өлеңді оқып, жаттап алыңдар.

2. Қазақ тілін неліктен баба тілі дейтінін жазбаша түсіндіріңдер.
5. Тіл дамыту

2-жаттығу.

Алдыңғы сыныптарда оқыған материалдарыңды еске түсіріп, ана-тілінің қадірі-қасиеті жайында ауызша әңгімелеңдер.


6. Морфологиялық талдау. Төмендегі мақалдарды оқып, олардың мағыналарын анықта.

1.Абыройлы боламын десең, Өз жұмысыңның ұстасы бол. 2. Құт-құтты болса құт, Құтсыз болып келсе жұт. 3. Күн құлақтанса, күрегіңді сайла, Ай құлақтанса, араңды сайла. 4.Ақылды мың жасар, Ақымақ бір жасар.

Құт, жұт, Күн,Ай- дегендер қандай ұғымдардың атаулары екенін айт.

* Қарамен жазылған сөздерді сөз құрамына талда.

Үлгі: Абыройлы- абырой+лы, дара, туынды,сын есім (зат есім+лы)
7. Сабақты қорыту.

8. Үйге тапсырма.

3-жаттығу.

1. Мәтінге ат қою. Тырнақшаға алынып жазылған сөздердің мәнін ашу.

2. Қазақ тілінің өте бай әрі көркем тіл екендігін мәтіннен аңғарып, пікірлерін жазбаша жазып келу.

3. «Баба тілі» өлеңін жаттау.



Сабақ №2

Пән: Қазақ тілі 7-сынып

Сабақтың тақырыбы: Әдеби тілдің лексикалық нормасы

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік: 6-сыныпта алған білімдерімен сабақтастыра меңгерту;

2. Дамытушылық: қазақ тілі заңдылықтарының жасанды еместігін, тілдің өз табиғатынан туып отырғаныны жеткізе отырып, ана тілдің сұлулығын, байлығын, әуезділігін оқушы бойына сіңіру арқылы қызығушылығын арттыру.

3. Тәрбиелік: адамгершілікке, сауаттылыққа баулу.

Сабақтың түрі:

Сабақтың әдісі: қозғау салу,сұрақ-жауап, баяндау.

Сабақтың көрнекілігі: Тіл туралы, сөз өнері жайында слайдтар.

Сабақтың барысы.

І. Ұйымдастыру кезеңі.

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.
ІІІ. Жаңа сабақты өткен материалдармен сабақтастыру.

Тілдегі сөздердің жұмсалу аясы бірдей емес. Халық тіліндегі сөздердің көпшілігі әдебиетте жиі қолданылып, жалпы халықтық нормаға айналады да, біразы қолданылудан шығып қалады не сирек қолданылады.



Әдеби тілдің лексикалық нормасына жатпайтын сөздер:


Диалектизмдер

Дөрекі, былапыт және жаргон сөздер

Қазақ тілінде баламасы бар термин сөздердің орысша атауларын қолдану

нормасы емес

нормасы

Шаттауық

Бойлай Рәуішті

Шібіш

Әммасы


жаңғақ

ылғи


тәрізді

балапан


барлығы

Көкмойын, шорт-морт,шурум-бурым, нені,нетіп,сілімтік,маскүнем,жезөкше,жексұрын,боғауыз сөздер және жаңағы сөзін бірнеше рет қайталап қолдану.

Строй (құрылыс), учебник (оқулық), состав (құрам), агитатор (үгітші), герой (кейіпкер, қаһарман, ер,батыр), план (жоспар)



4-жаттығу. Берілген сөздердің қандай жолмен жасалғанын түсіндіріңдер. Әдеби тілдің нормасына жататынын, жатпайтынын дәлелдеңдер.


Әдеби тілдің нормасына жататын сөздер

Әдеби тілдің нормасына жатпайтын сөздер






5-жаттығу. Мәтіндегі қарамен жазылған сөздердің мағынасын түсіндіріңдер. Олар әдеби тілдің лексикалық нормасына жата ма?
Үлгі: жаны жақсы- адамгершілігі мол, бауырмал, қайырымды, ақылды, еңбекқор.

Етегін баспа-

Жолын қу-

Бетін қақпа-

Белін бу-

Нанға тар-

Өмірдің-

Арқауы-
Ой қозғау.

-Екпін дегеніміз не? (сөздің айтылған кездегі белгілі бір буынының ерекше көтеріңкі дауыспен айтылуы)

- Сөз екпіні дегеніміз не?

Сөздің тура және ауыспалы мағынасы дегеніміз не? Мысал келтіру.
6-жаттығу. Мәтінді оқып шығып, қарамен жазылған сөздердің ауыспалы мағынасын тура мағынасымен салыстырып көріңдер.

Қай мағынасы көбірек қолданылады? Сөз екпінін дұрыс қойып оқыңдар.


Алтын да күміс балық, күміс қазан, тайдай тулаған, алтындай сары сазандар, алтын бидай, ақ маржандай, найза мұртты.
Шығармашылық жұмыс.

«Шалқыған Арал теңізі неге тартылды?» тақырыбына ойтолғау.


Сабықты қорытындылау.

  • Әдеби тілдің лексикалық нормасы дегеніміз не?

  • Қандай сөздер әдеби тілдің лексикалық нормасына жатпайды? Мысал келтір.


Үйге тапсырма. Әдеби тілдің лексикалық нормасына жатпайтын сөздерге көркем әдебиеттен мысалдар тауып жазып келу.
Бағалау.

Сабақ№ 4 « »________ жыл
Пәні: Қазақ тілі

7-сынып

Сабақтың тақырыбы: Мәтін

Сабақтың

білімділік мақсаты: дидактикалық мәтін жайында кеңейтілген түсінік беру; дамытушылық мақсаты: мәтіннің танымдық сипатын, белгілерін, құрылымдық бөліктерін байқай алатын нәтижеге жеткізу, оқып-түйгендері жайлы ой қортыныдысын айтқызып жаттықтыру;

тәрбиелік мақсаты: өз елін, өзі туып-өскен мекенін сүюге баулу.

Сабақтың түрі: әңгімелесу

Әдісі: эвристикалық

Сабақтың көрнекілігі: мәтіннің бірліктері мен белгілері туралы, түрлері жайлы сызба слайдтар

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылармен амандасу, түгендеу, зейіндерін сабаққа аудару.

ІІ. Бұрынғы білімді жандандыру (актуалдандыру)


  1. Тірек ұғымдар: сөз, сөйлем, абзац, мәтін.

  2. Проблеманы қою және оны шешу әрекеттері.

Проблемалық ситуация жасау:

Оқушы қызметі: тақтадағы слайдтарға назар аударады.

Мұғалімнің қызметі: тақтадағы мәтіннің бірліктері мен белгілері туралы кестеге назар аудартқызады.

Мәтіннің тұтастық бірліктері

Айырықша белгілері

  1. Сөйлем

  1. Мағына жағынан тиянақталған бірлік.

  2. Мәтіннің бастапқы (төменгі) сатысы.

2.Күрделі синтаксистік тұтастық

  1. Абзац. Құрамында бірнеше сөйлемі бар, өзара мағыналық байланыстағы бірлік.

  2. Мәтіннің екінші (орта) сатысы.

  1. Күрделі синтаксистік бүтіндік

  1. Бірнеше абзацтан, бөлім, тарау, параграфтан құралатын бүтіндік.

  2. Мәтіннің үшінші (жоғары) сатысы.

Оқушының қызметі: Проблеманы тұжырымдау үшін:

Жеке сөздер мәтін бола алам ма? Сөйлем неліктен мәтінге жатады? Абзац деген не? Абзац неліктен сөйлемнен жоғары тұрады?
Мұғалімнің қызметі: оларда қандай сұрақ пайда болғанын сұрайды. Егер сұрақ туындамаса, мұғалім сұрақты өзі қоюы тиіс.

Болжамдар:

  • Жеке сөздер мәтін бола аламайды.

  • Сөйлемнің мәтінге жататын себебі: ол тиянақты ойды білдіреді.

  • Абзац дегеніміз- бірнеше сөйлемнен тұратын күрделі тұтас ой.

  • Абзацтың сөйлемнен жоғары тұратын себебі де сонда: бірнеше сөйлемнің жиынтығынан құралады.

  • Болжамның дұрыстығын дәлелдеу үшін оқушылар мысалы:

  • Қазақстан,Астана, Ақмола бұрынғы қала. (Бұл сөздер жеке тұрғанда белгілі бір тиянақты ойды білдірмейді)

  • Қазақстанның астанасы-бұрынғы Ақмола қаласы. (Бұл сөйлем.қандай қала астана болғандығы жайлы хабарлап тұр)

  • Қазақстанның астанасы –бұрынғы Ақмола қаласы. Кейін атауы өзгертіліп, Астана деп аталды. Астана сөзі барлық тілдерге еркін аударыады. Мағынасы бәріне де түсінікті. (Бұл –абзац,4 сөйлемнен құралған, тұтас бір күрделі ойды білдіреді.)




Қарсылық:

-Жеке сөздер қандай жағдайда мәтін болады?

- Кез келген сөйлемдердің жиынтығы абзац құрай бере ме?

Мұғалім ойларын дәлелдеп шығуды тапсырды.



Қорытынды: Жеке сөздер мағыналық жағынан байланысып сөйлем болғанда, сөйтіп тиянақты бір ойды білдіргенде ғана мәтін бола алады. Сөйлемдер мағыналық жағынан өзара байланысып, тұтас бір абзац құрайды. Бірнеше абзацтың жиынтығынан бүтін мәтін құралады.
ІІІ. Жаңа білім мазмұнын меңгерту және жаңа әрекет тәсілдерін қалыптастыру.

Жаңа ұғымдар: сөйлем- мәтіннің төменгі сатысы;

Күрделі синтаксистік тұтастық- мәтіннің орта сатысы;

Күрделі синтаксистік бүтіндік- мәтіннің жоғары сатысы.


Мәтінге бір автордың, тіпті оқушының да жазған шығармасы, я шығарманың үзіндісі немесе музыкалық шығарманың жазылған сөздері, басылған мақаланың, ауызша жасалған баяндаманың тұтас мазмұны жататындығы әңгімеленеді.Бүтін мәтін( бүтін өлең, мақала, әңгіме т.б.) күрделі синтаксистік бүтіндік деп, мәтінді құрайтын абзацтар күрделі синтаксистік тұтастық деп аталады.
Шығармашылық тапсырма:

Марат Омаровтың орындауында «Астана» әні тыңдатқызылады. Ән сөзінің неше шумақтан (абзацтан), қанша сөйлемнен тұратындығы тапқызылып, оның күрдел синтаксистік тұтастық, не күрледі синтаксистік бүтіндікке жататындығы анықтатқызылады.



ІҮ. Шеберліктер мен дағдыларды қалыптастыру.

Ән сөзінің мазмұнын жазып шығу оқушыларға тапсырылады.



Мәтінмен жұмыс.

7-жаттығу.

  1. Мәтіннің тақырыбы ретінде алынған сөздерге (мағынасы мен қолданылу мақсатына) талдау жасаңдар.

  2. Мәтін неге бір ғана абзацтан құралған?

  3. Мәтіннен өз тұсында норма болып, қазіргі кезде орфографиялық нормаға жатпайтын сөздік қолданыстарды тауып, талдау.


8- жаттығу(ауызша)

  1. Мәтінде не жайында айтылған?

  2. Мәтінді көркем етіп тұрған қандай дыбыстардың қайталануы?

9-жаттығу (ауызша)

1.Қай ғылымның саласына қатысты мәтін екеніні түсіндіріңдер.

2. Қазіргі тіл нормасында қолданылмайтын қндай сөздер бар?
Сабақты қорытындылау.


  • Мәтін дегеніміз не?

  • Мәтін қалай жасалады?

  • Кез келген сөздер тізбегін мәтін дей аламыз ба?


Ү.Үйге тапсырма.

1. 10-11 жаттығу.

2. Ережені оқу.



Сабақ № 9 « »________2011 жыл

7-сынып

Сабақтың тақырыбы: Морфология. Зат есімнің түрленуі. Көптік жалғау

Сабақтың

білімділік мақсаты: Зат есімнің түрленуі туралы түсінік беру, зат есімнің қасиеттерін ашу;

дамытушылық мақсаты: оқушылардың өз бетімен іздену қабілеттерін дамыту, еркін сөйлеуге баулу, ойларын дәл, нақты айтуға дағдыландыру;

тәрбиелік мақсаты: : өнер-білімге деген құштарлықтарын арттыру, адамгершілікке баулу.

Сабақтың түрі: дәстүрлі сабақ

Әдісі: түсіндіру, ой қозғау, деңгейлік тапсырмалар орындау, талдау.

Сабақтың көрнекілігі:

Пәнаралық байланыс: әдебиет, музыка

Сабақтың барысы.

1.Ұйымдастыру кезеңі

2. Үй тапсырмасын сұрау.

10-11 жаттығулардың орындалысын жеке оқушылардан сұрап, тексеру.


3. Жаңа сабақ.

Морфология (грек. «түр») - тілдегі сөздердің формаларын, сөзге қатысты гарамматикалық мағыналарды тексеретін сала; тілдегі сөздердің өзгеруі, түрленуі туралы тіл білімінің саласы.

Зат есімнің түрленуі
Ой қозғау

  • Зат есімнің мағыналық ерекшелігі неде, яғни зат есім нені білдіреді?

  • Жалқы есім мен жалпы есімнің ерекшеліктері неде?

  • Жалқы есімдер қалай жазылады?

  • Қазақ тілінде неше жалғау бар? түрлері














Зат есімді түрлендіретін тұлғалар оның жалғаулары болып табылады.



жүктеу/скачать 1,14 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
  1   2   3   4   5



©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз
    Басты бет