Сабақ №1 Электроқондырғы және электрлік бөлмелер

3.1. БӨЛМЕ СИПАТТАМАСЫ

Электрлік бөлмелер - электр жабдықтары орналасқан жайдың бөліктері немесе қоршалған (мысалы, торлар), тек білікті техникалық қызмет көрсету қызметкеріне ғана қол жетімді.

Барлық бөлмелері:

 ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 60% -дан аспайтын құрғақ жайлар;

 ылғалды - ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 60% -дан асатын, бірақ 75% - тен аспайтын бөлмелер;

 ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 75% асатын ылғалды бөлмелер;

 ауаның салыстырмалы ылғалдылығы 100% -ға жуық (шатыр, қабырғалар, едендер және бөлмедегі заттар ылғалмен жабылған), әсіресе шикізат бөлмелері;

 әртүрлі жылу сәулеленуінің әсерінен тұрақты немесе мезгіл-мезгіл (24 сағаттан астам) температура +35 ° С (мысалы, кептіргіштер, пештер, котельдер бөлмесі) асатын бөлмелері;

 шаңды - бөлмеде тұра алатын, ішкі машиналарға, аппараттарға және т.б. кіретін өндірістік техникалық шаң.

Шаңды бөлмелері ток өткізетін және ток өткізбейтін бөлмелері бар жайға бөлінеді;

 химиялық булар, сұйықтықтар, газдар үнемі немесе ұзақ уақыт бойы химиялық белсенді немесе органикалық орта бөлмелері бар, электр жабдығының изоляциясы мен ағымдық бөліктерін бұзатын шөгінділер немесе қалыптар пайда болады.

Сондай-ақ, мамандандырылған әдебиетте мынадай ұғымдар енгізілген:

а) қауiпсiз жайлар - көп немесе ерекше қауiп-қатер туғызатын жағдайлар болмайтын жайлар;

б) қауiптiлiгi жоғары жайлар - жоғары қауiптiлiк туғызатын мынадай шарттардың бiрi болуымен сипатталатын жайлар:

шаң немесе ылғалды өткізгіш шаңмен;

 ток өткізу едендері (металл, жер, темірбетон, кірпіш және т.б.);

 жоғары температура;

 бір жағынан ғимараттардың металл құрылымдарына, бір жағынан технологиялық қондырғыларға, тетіктерге және т.б. метал конструкцияларына (ашық өткізгіш бөліктерге) бір мезгілде адамның қол тигізу мүмкіндігі, екінші жағынан;

в) ерекше қауіпті жайлар - ерекше қауіп тудыратын келесі шарттардың біреуімен сипатталатын бөлмелер:

 ерекше дымқыл;

 химиялық белсенді және қауіпті орта;

 бір мезгілде жоғары қауіптің екі немесе одан көп жағдайының болуы.

Адамдарға электр тоғының соғу қаупіне қатысты ашық электр қондырғылары аумағы ерекше қауіпті жайлармен теңестіріледі.

3.2. ЭЛЕКТРҚОНДЫРҒЫЛАРДАҒЫ ӘРІПТІК, САНДЫҚ ЖӘНЕ ТҮСТІК БЕЛГІЛЕР

Электр қондырғысы - электр энергиясын өндіруге, трансформациялауға, таратуға және оны басқа энергия түрлеріне айналдыруға арналған машиналар, аппараттар, желілер мен қосалқы жабдықтардың жиынтығы (олар орнатылатын қондырғылар мен жайлармен бірге).

Ашық немесе сыртқы электр қондырғылары - ғимаратпен атмосфералық әсерінен қорғалмаған электр қондырғылары.

Электрлік қондырғылар, тек бастырма, торлы қоршаулармен және т.б. қорғалса сыртқы ретінде қарастырылады.

Жабық немесе ішкі электр қондырғылары ғимараттың ішінде орналасқан атмосфералық әсерлерден қорғалған электр қондырғылары.

Әрбір электр қондырғысындағы бірдей шин (өткізгіштердің) әріптік- сандық және түсті белгілері бірдей болуы керек:

1. 
   айнымалы үш фазалы токпен:
   

 шин фаза B - жасыл;

 шинфазалық C - қызыл.

2. 
   бір фазалы айнымалы токпен:
   

 қоректендіру орамасының соңына қосылатын фазалық B шина қызыл түске боялады.

Бірфазалы ток шиналары, егер олар үш фазалы жүйенің шиналарынан болған тармақ болса, тиісті үш фазалы ток шиналары ретінде белгіленеді;

3. 
   тұрақты ток кезінде:
   

 теріс шина (-) - көк түсте;

 нөлдік жұмыс шина M - көк.
БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ ЖӘНЕ ТАПСЫРМАЛАР

1. Қандай бөлмелер электрлік бөлмелерге жатады?

2. Барлық бөлмелер қалай жіктеледі (ылғалдылықты, температураны, шаңды және т.б.)?

3. Адамдарға электр тоғының соғу қаупін ескере отырып, жайларды сипаттаңыз.

4. Электрлік қондырғы дегеніміз не?

5. Қандай электр қондырғылары ашық немесе сыртқыға жатады?