3-парақша: Бағдаршы түрінде жасалған магнит компаста қолданылады. Бұл керемет құрал шамамен екі мың жыл бұрын ойлап табылған. Алғашқы (ерте қытай) компас а-суретте көрсетілген. Ол оңтүстікті көрсеткіш деп аталған. Ескі компаста бағдаршы қызметін, вертикаль өстен айналатын, табиғи магниттен жасалған “қасық” атқарды.
Қазіргі заманғы (қарапайым) компас б-суретте көрсетілген.
а-сурет б-сурет
Магниттік бағдаршаның (компас бағдаршысы) басқа да магниттер сияқты екі полюсі бар. Оларды бірі географиялық солтүстікті көрсетеді, ол солтүстік полюсі (N), екінші ұшы — оңтүстік полюс (S) деп аталады. Осы символдар (атауларымен бірге) кез-келген магниттердің полюстерін белгілеу үшін қолданылады.
Екі магниттік бағдаршаны бір-біріне жақындатып, әртекті магнит полюстері бір-біріне тартылатынын біртектес полюстері тебілетінін анықтауға болады. Осы заңдылық кез-келген магниттер үшін дұрыс. 
Жер шары да магнит. Оның өзінің магниттік полюстері жєне өрісі бар. Осы өріс компас бағдаршасын үнемі бір бағытқа бұрылуға мєжбүр етеді.
Бағдаршаның қай бағытты крсететіні түсінікті, себебі әраттас полюстер бір-біріне тартылады. Демек, бағдаршаның Солтүстік полюсі Жердің Оңтүстік магниттік полюсін көрсетеді. Бұл полюс жер шарының солтүстігінде, солтүстік географиялық полюстен біршама шетірек орналасқан (Уэльский Ханзаданыњ аралында).
Магниттердің қолдану аясы өте кең. Олар тек қана компастарда емес, электро-, радио-техникада, роботтық техникада және т.б. қолданылады. Сіздер магниттерді электр қозғалтқыштардан, дыбыс зорайтқыштардан, телефондарда, амперметрлерде, вольтметрлерде және басқа құралдар ішінен таба аласыздар. Медицинада магниттік зондтар пациенттер байқамай жұтып қойған ине, түйреуіш сияқты темір заттарды шығару үшін қолданылады.
Қосымша мәлімет
|
Қосымша мәліметтер
|
Дифференциация – қосымша көмекті қалай жоспарлайсыз? Қабілетті оқушыларға қандай тапсырмалар жоспарлайсыз?
|
Бағалау –оқушылардың
білімін қалай тексересіз
|
Пәнаралық байланыс
Қауіпсіздік ережелерін сабақ барысында сақтау
ИКТ –ні қолдану
|
Барлық оқушылар: магнит өрісі электр тогының айналасында пайда болатынын біледі
Көпшілігі: шарғы туралы түсінік бере алады
Кейбір оқушылар:
Түзу электр тогының магнит өрісінің бағытын анықтай алады
|
Қалыптастырушы тапсырмалар және қолдау, қолпаштау, мадақтау
|
-өз бетімен жұмыс істеуге дағдыланады
- техника
- медицина
|
Рефлексия (3 мин)
Мен білемін
Мен білдім
Мен білгім келеді
|
Ойталқы:
Сабақтың мақсаты жүзеге асты ма?
Бүгін оқушылар нені меңгерді?
Сыныптың көңіл-күйі қандай болды?
Сабақтың құрылымы уақытқа сыйды ма?
Сабақ жоспарынан ауытқушылық болды ма?
|
Қорытынды бағалау
Жалпы бағалау:
Сабақтың қай екі кезеңі сәтті өтті?
1:
2:
Қандай екі жағдай сабақты жақсартар еді?
1:
2:
Келесі сабаққа дайындық үшін сыныпты және жекелеген оқушыларды қаншалықты тани алдым?
Үйге тапсырма (2 мин ) §54. 25-ж. №4, №5, №6. §55. 25-ж. №4, №5, №6.
|
