Сабақ барысы: I. Ұйымдастыру кезеңі

Мақсаты: Логикалық ойлау қабілеттерін жетілдіру.

Ойын шарты: Берілген әріптердің орнын ауыстыра отырып, сөз құрау.

Қ,у,о,ы,ш-оқушы

Т,п,і,к,а-…………………..

І,і,б,л,м-……………………

М,м,ғ,ұ,а,л,і-……………..

«Шашылған дыбыстар» ойыны.

Мақсаты: Шашылған дыбыстардан сөз құрастырып, баланың сөздік қорын молайту, шапшаң ойлауға тәрбиелеу.

Ойын шарты: Сыныпты бірнеше топтарға бөліп ойынды жарыс түрінде өткізуге болады.

Шашылған дыбыстардан бірнеше сөздер құрау, мысалы: а,л,к,л,й,ү,н дыбыстарынан мынандай сөздер құрауға болады:ай,күн,үй,т.б.

    «Қалалар» ойыны.

Мақсаты: Қазақстан Республикасының қала атауларын қаншалықты есте сақтағандарын тексеру. Қала атауларын дұрыс жазуға дағдыландыру.

Ойын шарты: Тор көздің ішіндегі шашыраңқы әріптердің басын қоса отырып, тор көздердің ішінен қала атауларын тапқызу.

С	З	Ы	Л	А	Е	У	А	Т
Қ	Ы	П	А	Р	Д	А	Н	А
А	Р	А	В	А	Қ	Т	А	Р
О	Р	Ғ	Л	О	Д	С	Т	А
Л	А	А	П	Д	Ы	А	Р	З

«Жалғасын тап» ойыны.

Мақсаты: Мақал-мәтелдерді есте сақтау қабілеттерін арттыру.

Ойын шарты: Мақал екі қатарға жазылады. Бірінші қатарда басы, екінші қатарда соңы жазылады.Мақал басы мен соңының орындары ауыстырылып жазылады. Оқушының міндеті тілдік сызықшамен қосу арқылы әр мақалдың толық мағынасын шығару.

А) Ердің сыншысы                                      бітеді

Ә) Жақсы болсаң,                                        жүректе

Б) Ерлік білекте емес,                                 ашу-дұшпан

В) Жері байдың                                           ел

Г) Ақыл дос,                                                ардақты ат,

Ғ) Кім еңбек етсе                                         жақын көп

Д) Мал баққанға                                          сол тоқ

Е) Адам деген-                                             елі бай

    «Сын есімдер ұясы» ойыны.

Мақсаты: Сын есімдерді білдіретін мағынасына қарай топтап айтқызуға дағдыландыру.

Ойын шарты: Оқушыларды топқа бөліп орындарында отырып жұмыс істетуге болады.

Тақтаға сын есімдер тізбегі жазылады. Әр топқа кесте таратылады.

Заттын түсін білдіретін сын есімдер	Заттың көлемін сын есімдер	Заттың сапасын білдіретін сын есімдер	Заттың дәмін білдіретін сын есімдер	Заттың пішінін білдіретін сын есімдер

Тақтаға мынадай сын есімдер тізбегін жазуға болады: ақ , қысқа, таза, дәмді, тәтті, шұбар, өткір, үшкір, жуан, дөңгелек, жалпақ, тұщы, қалың, жұқа, т.б.

Оқушының міндеті сын есімнің тізбегін кестеге сәйкес орналастыру.

    «Кім көп біледі?» ойыны.

Мақсаты: Сөздердің мағынасын ажырату.

Ойын шарты: Берілген сөздердің мағынасын ажырату.

Мысалы:

Жәндік

…………..

                         …………..

…………..                                                                               …………..

                        …………..                                                                                …………..

Мақсаты: Шапшаң ойлауға, жинақылыққа үйрету, тез, әрі дұрыс жауап бере білуге дағдыландыру.

Ойын шарты: Бұл ойынның әр қатардан бір-бірден шабандоз шығады.Ойын белгілі бір тақырыпты өткеннен кейін бекіту мақсатында жургізуге болады. Мұғалім тақырыпқа сай сұрақтарды айтады, шабандозшылар тез әрі дұрыс жауап беру қажет. Әрбір дұрыс жауап- бір қадам алға жылжу.

Мысалы: «Сөз құрамы» тақырыбынан кейін мынандай сауалдар қоюға болады.

1. Сөз дегеніміз не?

2. Сөз құрамына не жатады?

3. Түбір дегеніміз не?

4. Қосымша дегеніміз не?

5. Жұрнақ дегеніміз не?

6. Жалғау дегеніміз не?

7. Түбірлес сөз дегеніміз не?

8. Туынды сөз дегеніміз не?

9. Көптік жалғауларын тап?

    «Тапқыш»ойыны.

Мақсаты: Сөз таптары туралы алған білімдерін тексеру.

Ойын шарты: Әр топқа берілген кестеден әр сөз таптарына қажетті сөздерді теріп жазу.

Етістік: оқыды, …

Сан есім: он,…

Сын есім: көк,….

    «Қ» ойыны.

Мақсаты: Оқушылардың сөздік қорын анықтау, ізденімпаздылыққа бағыттау.

Ойын шарты: Оңнан солға қарай оқылса да, солдан оңға қарай оқылса да өзгермейтін «Қ» әріпінен басталып, «Қ» әріпінен аяқталатын бес әріптен тұратын жеті сөз ойлап жазу.

Қ				Қ
Қ				Қ
Қ				Қ
Қ				Қ
Қ				Қ
Қ				Қ
Қ				Қ

 

«Бұл қалай өзгерген?»ойыны.

Мақсаты: Бір әріптің өзгеруінен сөздің басқа мағынаға ауысыпкететіндігіне  оқушылардың назарын аудару.

Ойын шарты: ойында шағын топ болып жасыр түрінде өткізуге болады.

Екі топқа бір сөз беріледі. Әр топ берілген сөздің бір әріпін өзгерте отырып жаңа сөздер жазу қажет. Қай топ көп сөз жазса, сол топ жеңімпаз аталады. Мысалы: қала- бала- дала т.б.

    «Күрделі сөздер» ойыны.

Мақсаты: Күрделі сөз жасау, сөз мағынасын түсіндіру .

Ойын шарты: Екі бөліктегі сөздерді қосу арқылы, күрделі сөз жасау.

Бел                                                                                        құлақ

Қырық                                                                                  аяқ

Саңырау                                                                               қазық

Кемпір                                                                                  қазық

Темір                                                                                     қосақ

Тас                                                                                         бақа

«Қызық сөздер» ойыны.

Мақсаты: логикалық ойлау деңгейін жетілдіру, сөз мағынасын түсіндіру .

Ойын шарты: Мына сөздердің ішінен солдан оңға қарай оқығанда жаңа сөз шығатын сөздердің теріп жазу. Сөз мағынасын тусіндіру.

Қолқанат                              Ішік                                                       Есек

Тымақ                                  Қыран                                                   Балта

Нағашы                               Шұлық                                                   Қысым

Түс                                       Балта                                                     Ұршық

Мысалы: Ішік – кіші

    «Кім – не?»ойыны.

Мақсаты: Заттың атын білдіретін сөздер туралы білімдерін пысықтау.

Ойын шарты: Бұл ойынды жарыс түрінде немесе топтар бойынша ойнауға болады.

Кім?

Не?

 

    «Жұлдызша» ойыны.

Мақсаты: Сөздік қорларын бекіту, логикалық  ойлау қабілеттерін дамыту.

Ойын шарты: Әріптердің орналасуын сақтай отырып, жаңа сөз қырау. Бір әріп екі рет қайталанбау қажет.

 

Қ

 

Ы

 

Ұ

 

 

«Бақытты сәт» ойыны.

Мақсаты: Оқушылардың білім деңгейін тексеру, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту.

Ойын шарты: викторина түрінде өткізу, болады. Жарыса отырып, сауалдарға дұрыс, әрі шапшаң жауап  беру қажет. Дұрыс жауап берген балаға фишка беріледі. Фишканы көп жинаған бала ойын жеңімпазы аталады.

1. 
   Сөйлеудің түрлерін ата?
   
2. 
   Қай ай үйдегі тұрмыстық заты білдіреді?
   
3. 
   Волганның ортасында не бар?
   
4. 
   Дауысты және дауыссыз дыбысқа жататын әріп ата?
   
5. 
   Дастарханның сәні не?
   
6. 
   Құрғақ тасты қайдан таба алмаймыз?
   
7. 
   Пілдің баласы неге ұқсас?
   
8. 
   25 қазан қандай мереке?
   
9. 
   Тұрлаулы мүшелерді ата?
   
10. 
    Күләш Байсейітова кім?
    
11. 
    Анамның анасы кім болады маған?
    
12. 
    Екі дыбыстан тұратын әріптерді ата?
    
13. 
    Абай Құнанбаевтің туған жерін ата?
    
14. 
    Ұшпайтын құстарды ата?
    
15. 
    Көшеде келе жатқан адамның артынан не көруге болады?
    

Мақсаты: сөз құрамында сан есімдері бар сөздерді жазу арқылы еске түсіру қабілеттерін жетілдіру. Сөзді қорларын кеңейту.

Ойын шарты: ойынды жұптық жұмыс ретінде өткізуге болады. Қай жұп құрамында сан есімдері бар сөздерді көп жазса, сол жұп жеңімпаз атанады.

Мысалы: 2+бастұз, к+3+ік, тағы басқа.

 

Тапқырлық ойындар арқылы  фонетиканы оқыту

    Жаңа тақырыпты оқыту барысында тапқырлық ойындарды қолданудың маңызы зор. Тапқырлық ойындар барысында оқушылар  зейінмен, ұшқыр оймен, зерек көңіл  сабақты көңіл қоя тыңдап, берілген білім мен дағдыны меңгереді, дұрыс жауап беруге дағдыланады.

Мысалы, «Кім тапқыр» ойыны

Ойынның мақсаты: Оқушыларға дауыссыз дыбыстардың түрлерін меңгерту.

Ойын ережесі: мұғалім алдын  ала дайындайды. Оқушылар тақтаға шығып, сұрақтарға иә не жоқ деп жауап береді. Сұраққа дұрыс жауап берсе,  бір ұпай қосылады. Соңына қарай ұпай саны көп оқушы жеңеді. Оқушылардың алдына тапсырма кеспе қағаз түрінде беріледі.

Ойын ұзақтығы :  10 минут.

Ойын кезеңдері: Ойын екі кезеңнен тұрады.

Ойынның қызметі: Оқушыларға сұрақтарға ойланып, ықыласпен дұрыс жауап беруді үйренеді.

Ойынның тиімділігі: оқушылар тез ойлауға, тапқыр болуға дағдыланады.Дауыссыз дыбыстар жөнінде білімдері жетіледі.

Мұғалім: Балалар,  сендердің алдарында  20 сұрақ тұр. Бұл сұрақтарға иә не жоқ деп жауап бересіңдер. Қате жауапты сызып көрсетесіңдер.

Ойын барысында оқушылар сұраққа қызыға жауап берді, дауыссыз дыбыстардың  түрлерін меңгерді, эвристикалық ойлауы жетілді, дауыссыз дыбыстардың өзіндік белгілерін жете игерді.

    Рөлдік  ойындар арқылы оқушылардың тілін дамыту

Рөлдік ойындар оқушылардың шығармашылық ойлауын қалыптастырып, өз пікірін екінші адамға (сыныпқа) дәлелді, толық айта білуге жетелейді. Осы арқылы оқушылардың әдеби сөйлеу дағдылары қалыптасады.

Сабақтың тақырыбы: Түбір және туынды сөздердің жасалу жолдарын ұғындыру.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Түбір және туынды сөздердің жасалу жолдары туралы түсінік беру.