Сабақ: Есісше. Есімшенің жасалуы мен түрлері Мектеп: «№1 Ақшаулі жалпы орта білім беретін мектеп» кмм

• 
  Есімше туралы мағлұмат алады, жұранқтарын біледі.
  

• 
  Сөйлемде ажырата алады, тұлғалық талдау жасай алады.
  

●Алған білімдерін қолданады;

3 минут

5 минут

1. 
   Ұйымдастыру.
   
2. 
   Сәлемдесу, сынып оқушыларын түгендеу.
   

2. 
   Сынып оқушыларын топқа бөлу
   
3. 
   Ән жолдары бойынша:
   

2. 
   «Алматы», «Астана» тобы
   
3. 
   Мұғалім сөзі: Балалар, біз бүгін сендермен саяхат-сабағын өтеміз. Қазақстанның астаналарына саяхат жасаймыз. Саяхат жасау үшін бізге не қажет? Әрине көлік, ұшақ, поезд. Алғашқы аялдама – «Орынбор» қаласы. 1920 жылы Қырғыз АССР-ы астанасы Орынбор қаласы болып бекітілді.
    http://massaget.kz/layfstayl/alemtanu/Qazaqstanym/19669/
   Үй тапсырмасын сұрау. «Ұшақ ұшыру» әдісі бойынша
   
4. 
   Оқушылар ұшақтың бір қанатына сұрақ жазып, ұшырады. Екінші қанатына жауап жазып қайтарады.
   

Интертақта, қағаз ұшақтар

7 минут

10 минут

4. 
   Келесі астана – Қызылорда қаласы. 1925 жылы республиканың аты Қазақ АССР-ына ауысып, астана Ақмешіт қаласына ауысып, қала аты бірден Қызылорда болып өзгерді.
    http://massaget.kz/layfstayl/alemtanu/Qazaqstanym/19669/
   Мақалды аяқтау. Бас кеспек болса да , тіл кеспек жоқ.
   
5. 
   Шоқпар ұстай білмеген өзіне тигізер.
   
6. 
   Ине ұстай білмеген көзіне тигізер.
   

Болар бала – пысық,

Жауар күн ыстық.

Есімше мен көсемше етістіктің ерекше түрі.

Есімше бірде есім сөздердің бірде етістіктің қызметін атқаратын етістіктің түрі.
Ешқандай қосымшасы қандай? қай? деген сұрақтарға жауап беріп, анықтауыш қызметін атқарса, кім? не? деген сұрақтарға жауап беріп бастауыш, баяндауыш қызметін атқарады.
Есімше есім сөздерше септеліп, тәуелденіп, көптеліп есім қызметін атқарады. Есімше жіктеліп етістік қызметін атқарады да, сөйлемнің баяндауышы болады.

№	Есімшенің жұрнақтары	Мысалдар
1.	- ған,- ген,- қан,- кен	ал - ған, кел - ген, айт - ұан, кет - кен
2.	- ар,- ер,- р Болымсыз етістіктің жұрнағынан кейін – с жұрнағы жалғанады	бар - ар, жүр - ер оқы - ма - с
3.	- атын,- етін,- йтын,- йтін	жаз - атын, өр - етін, қара - йтын, кел - ме - йтін
4.	- мақ, - мек, - пақ,- пек,- бақ,- бек	бар - мақ, кел - мек, айт - пақ, кет - пек

Алматы қаласы. Алма-Ата қаласы 1929-1936 жылдары Қазақ АССР-ының, 1936-1991 жылдары Қазақ ССР-ының, 1991-1997 жылдары Қазақстан Республикасының астанасы болды. 1993 жылғы қабылданған Конституцияда қала аты Алматы деп көрсетіліп, оның ел астанасы екендігі айтылған. Алма-Атаның Алматы болып өзгеруі осы құжаттан бастау алады. http://massaget.kz/layfstayl/alemtanu/Qazaqstanym/19669/
251-жаттығу. Қарамен жазылған есімшелердің қандай жұрнақтар арқылы жасалып тұрғанын және олардың мағынасын түсіндіріңдер.

Түсінгенге сөздерім

Құлағына хат болар.

Бәрі бірдей сап болар.

Мен жырлауға дайынмын.

Кәріліктің белгісі –

Көңілдің қошы келмеген.

Жалғыздықтың белгісі –

Өзіне-өзі сенбеген.

Сақилықтың белгісі –

Халықтың қамын көздеген.

Сақилық – жомарттық.
Оқушылардың деңгейлеріне байланысты слайдтар арқылы тапсырмалар беріледі.

А) Мақал - мәтелдердің мағынасын аша отырып, көп нүктенің орнына есімшелер тауып жазу:

1. Отанын... отқа жанбайды

Суға батпайды.

2. 
   Қатарынан... ұл биікте жүреді,
   

2. 
   Егілме... жер жетім
   

2. 
   Қара қылды қақ...
   
3. 
   Ынтымағы... жерде
   

2. 
   Ердің... -...
   

Ә) Есімшеге зат есімдерді тіркестір.

Көреген

Тебеген

Оқыған

Тыңдаған

Б) Осы тіркестерді қатыстырып, 3-4 сөйлемнен тұратын мәтін жаз.

7 минут

2 минут

бағалау парағы