Сабақ жоспары Пән аты: Қ азақ тілі. Сыныбы: 5 Күні, айы, жылы: 03. 12. 2016 жыл

Көкбұлақ орта мектебінің

Қазақ тілі пәні мұғалімі

Бекбаев Ануар Султансиыкович

1. 
   Пән аты: Қазақ тілі.
   
2. 
   Сыныбы: 5
   
3. 
   Күні, айы, жылы: 03.12.2016 жыл
   

1. 
   Білімділік: оқушыларға сөздік қор және сөздік құрам туралы түсініктерін лингвистикалық білім беру, қаратпа сөздердің тыныс белгілерін жаттығу жұмыстары арқылы бекіту
   
2. 
   Тәрбиелік: оқушыларды сабақта қолданылған материалдар арқылы адамгершілікке, елжандылыққа тәрбиелеу.
   
3. 
   Дамытушылық: оқушылардың лингвистикалық дүниетанымдарын кеңейту, ауызша және жазбаша тіл мәдениетін дамыту.
   

  «Доп лақтыру» әдісі. Мұғалім доп лақтырып сұрақ қояды. Допты қағып алған оқушы сұраққа жауап беріп, өзінің сұрағын қояды. Егер оқушы сұраққа жауап бере алмаса, допты басқа оқушыға береді.

1)”Лексика”нені зерттейді?

2)Омоним деген не?

3)Синоним дегеніміз не?

4)Антоним дегеніміз не?

5)Tабу сөздер деген не?

6) Эвфемизм сөздер деген не?

7)Дисфемизм сөздер деген не?

8)Тұрақты тіркестер деген не?

• 
  Достық, сыйластық, туыстық сезімдер туралы бес мақал тауып жазыңдар. Олардың ішінен омоним, синоним, антоним болатын сөздердің астын сызыңдар.
  

• 
  Өздерің қалаған мақал-мәтелдер негізінде ребус құраңдар.
  

-Мәтел дегеніміз не?

• 
  Ең қысқа мақал-мәтел тауып жазыңдар
  

1) Туыстықты білдіретін атаулар:ата,ана,аға  т.б

2)Мал атаулары: жылқы,түйе,сиыр,қой   т.б

3)Табиғат құбылыстары: күн,ай,жел,тау   т.б

4) Aң – құс атауы:бүркіт,түлкі,қасқыр,аю   т.б

5)Заттардың түрін,сапасын білдіретін атаулар:аң,ауыр,жылы

6)Қимыл -  қозғалысты білдіретін атаулар:кел,бар,айт  т.б

7)Анотомиялық атауы:бас,қол,көз,мұрын  т.б

8)Тамақ атаулары:ет,сүт,айран,қымыз   т.б

10)Сан атаулар:бір,екі,үш,жеті   т.б

11)Есімдіктер:мен, сен,біз,ол,кім?,не?   т.б

Олай болса оқушылар тіліміздегі барлық сөздердің жиынтығы қалай аталады?

Бүгінгі сабағымыздың тақырыбы «Сөздік қор және сөздік құрам».

IV. Жаңа тақырыпты түсіндіру:

Тіліміздегі сөздердің көбі – қазақтың ғасырлар бойы қолданылып келе жатқан байырғы төл сөздері. Олар ең қажетті ұғымдарды білдіреді де, жалпы халыққа бірдей болады. Мысалы: Туыстықты білдіретін атаулар: ата, ана,нағашы, жиен, аға, жеңге, бөле, құда, т.б.

Мал атаулары: жылқы, түйе, сиыр, қой, құлын, лақ, т.б.

Табиғат құбылыстарының атаулары: күн, ай, жел, бұлт тау, тас,т.б

Аң –құс атаулары: бүркіт, қаршыға, торғай, түлкі, қасқыр, аю, қоян, т.б.

Заттардың түр –түсін, сапасын білдіретін атаулар: ақ, қызыл, ауыр, жеңіл, ащы, тұщы, жылы, суық, т.б.

Қимыл-қозғалысқа, әрекетке қатысты сөздер: кел, бар, кет, сөйле, күл, тарт, ал, ал, айт, т.б

Анатомиялық атаулар: бас, қол, аяқ, көз, тамақ, мұрын, бел, т.б.

Такмаққа қатысты атаулар: ет ,сүт, айран, қымыз, шұбат, ірімшік, т.б.

Тұрмыс қажетіне қатысты атаулар: қазан, ожау, қасық, жастық, киіз, т.б.

Сан атаулары:бір, үш, жеті, тоғыз, елу, т.б.

Есімдіктер: мен, біз, сен, ол, кім? не? т.б.

Тілдегі сөздердің тұтас жиынтығы сөздік құрам деп аталады.

Сөздік құрамға халықтың тұрмыс жағдайын, кәсібін, мәдени қалпын танытатын барлық сөздер енеді.қазақ тілінің сөздік құрамына халқымыздың ғасырлар бойы сақталып келе жатқан байырғы сөздері де, кірме сөздері де, кейін пайда болған жаңа сөздері де, термин сөздері де, ауызекі тілге тән қарапайым сөздер де, диалектизмдер мен кәсіби сөздер де кіреді.

Сөздік құрамдағы сөздер қолданылу жағдайына қарай жиі қолданылатын сөздер және сирек қолданылатын сөздер келесі бір мағынада қолданыстан шығып қалуы да, тілге қайта келіп қосылуы да мүмкін. Мысалы, қазақ тілінде бұрыннан бар, бірақ кеңес өкіметі жылдарында аса сирек айтылып кеткен ай, жыл аттары қазір қайтадан жаппай қолданыла бастады.бұның өзі сөздік құрамның бір қалыпты болмайтынын, оның өзгеріп отыратынын көрсетеді.

Сөздік құрамның ең басты және тұрақты бөлігін қазақтың байырғы төл сөздері құрайды.

1. 
   Мәтіннен сөздік қорға енетін сөздерді теріп жазыңдар.
   

Ұлу жылы кірсе, жауын-шашын, су мол болады да, егін бітік шығады, өйткені ол – су хайуаны.

Доңыз жылы кірсе, қар қалың жауады, қатты суық болады. Халық тағы сол сияқты әр жылға әрқилы болжам жасайды.

Жыл, қасиет, сиыр, тауық, ұлу, су, жауын, егін, доңыз, қар, халық, адам.
2. Cөздерді атау арқылы қандай атауға жататынын айтқызу.

1.Hағашы,бөле,құда,жеңге,

2.Cөйле,күл,ойна,бар

3.Oмыртқа,жауырын,мойын

4.Aққу,қаз,арыстан,қасқыр

5.Kілем,алаша,ожау

6.Oтыз,алты,мың,тоғыз

7.Шұбат,қымыз,ірімшік,құрт

8.Ауыр,жеңіл,жылы,суық,ақ,қара

9.Жел,тас,су,ауа

10.Ешкі,қой,құлын.лақ

11.Сен,ол,біз

1. 
   Оқушылар осы бейнероликтен нені тамашаладыңыздар?
   
2. 
   Биылғы жылдың қандай ерекшелігі бар?
   
3. 
   Тәуелсіздік алған жылдары Қазақстан қандай жетістіктерге қол жеткізді деп ойлайсыздар?
   

Оқушылардың әрқайсысына конверт дайындалады және оған сұрақтар жазылып салынады. Конвертті оқушыларға таратып, 2 минут уақыт беріледі: оқушы стикерде өз атын, сұрақтардың жауабын оқып, жазып конвертке салады.

1. 
   «Оймақ» деген не?
   
2. 
   «Тіл тию» деген не?
   

1. 
   «Саптама» деген не?
   
2. 
   Ою-өрнектер қайда қолданылады?
   

1. Сөздік құрам дегеніміз не?

2.«Құймақ» деген не?

Әбдіғалиев Бекзатқа сұрақтар:

1.«Бөрі тісі қарысты» деген не?