Сабақ жоспары. Тақырыбы : Үйкеліс күші. Үйкеліс әрекетін техникада ескеру

Үйкеліс күшін толық сипаттау үшін оның қандай шамаларға байланысты екенін тағайындау үшін 4 топқа /5мин/ тапсырма беріледі. Тәжірибенің орындалуын карточкаларға жазылып әр топқа алдына қойылады.

1-топ: Сырғанау , домалау, тыныштық үйкелістерін салыстыру.

Керекті құралдар: динамометр, жүк, домалақ қарындаштар.

Жұмыс барысы:

1. 
   Динамометрдің бөлігінің құнын анықта.
   
2. 
   Ағаш білеуді қойып, оның үстіне жүк қойып, тыныштық үйкеліс күшін есепте.
   
3. 
   Ағаш білеуді тұрақты жылдамдықпен қоғай отырып, сырғанау үйкеліс күшін өлше.
   
4. 
   Екі қарындаш үстіне білеуді қойып, домалау үйкеліс күшін анықта
   
5. 
   Әр түрлі үйкеліс күштерін салыстырыңдар.
   

Керекті құралдар: динамометр, ілмекті жүктер, тегіс қағаз, кедір –бұдырлы қағаз.

Жұмысты орындау:

Ағаш білеуді үстіне жүк қойып, әуелі столмен , сосын тегіс қағазбен, содан кейін кедір –бұдыр қағазбен үйкеліс күштерін өлшеп, кестені толтыр.

А) Жанасатын беттердің материалының тегіне;

Б) Жанасатын беттердің тегістігіне.

3 –топ: Сырғанау үйкеліс күшінің дене массасының байланысын зерттеу.

Керекті құралдар: Динамометр, ілгектері бар жүктер.

Жұмыс барысы:

1. 
   Динамометрдің бөлік құнын анықтау
   
2. 
   Ағаш білеуді столға қойып , үйкеліс күшін анықта
   
3. 
   Білеудің үстіне жүк қойып, үйкеліс күшін өлше
   
4. 
   Үйкеліс күші дене массасына тәуелді ма?
   

Керекті құралдар: динамометр, ілмекті білеу ағаш -2.

Жұмыс барысы:

1. 
   Динамометрдің бөлігінің құнын анықтау
   
2. 
   Ағаш білеуді үлкен жағымен столға қойып, үйкеліс күшін анықта
   
3. 
   Білеуді кішкентай жағымен столға қойып, үйкеліс күшін анықта
   
4. 
   Үйкеліс күші жанасатын денелердің бетінің ауданына байланысты ма?
   

1. 
   F(үйк/тын)>F(үйк/сырғ)>F(үйк/дом)
   
2. 
   Үйкеліс денелердің материалына, жанасатын беттің кедір –бұдырына байланысты.
   
3. 
   Үйкеліс масса өскен сайын өседі.
   
4. 
   Үйкеліс беттердің ауданына байланысты емес.
   

N- нормаль қысым күші. μ –үйкеліс коэффициенті.

Үйкелістің тұрмыста, техникада пайдалы, зиянды жақтарын бірлесе отырып талдап тақтаға екі графаға оқушылар кезекпен толтырады.

Үйкелісті азайту тәсілі: майлау, подшипниктерді пайдалану, массаны азайту.

14. 
    аттығу (1-4)