Б. Момышұлы атындағы «Жас ұлан » мектебі
АШЫҚ САБАҚ
Тақырыбы: Түрік қағанатының құрылуы, дамуы, ыдырауы
Тарих пәні мұғалімі: Мукатаева Назира Жұмабайқызы
Сабақ жоспары
Уақыты:
|
23-28.11.2015
|
Сыныбы
|
10 «Б»- 24.11.2015.
ашық сабақ
|
Сабақ №25
|
Пәні
|
Қазақстан тарихы
|
Сабақ тақырыбы
|
Түрік қағанатының құрылуы, дамуы, ыдырауы
|
Мақсаты
|
а) білімдік: оқушыларға «Түрік», «қағанат» атаулары туралы, түрік қағандығының қоныстанған жерлері, этникалық құрамы, қоғамдық құрылысы, ерекшелігі, саяси тарихы мен шаруашылық жағдайы туралы түсінік беру;
ә) дамытушылық: оқушыларды топтық жұмыс арқылы ізденгіштік, шығармашылық, танымдық қабілеттерін дамыта отырып, өз бетінше қорытынды жасай білуге дағдыландыру.
б) тәрбиелік: оқушыларды өз елінің тарихи құндылықтарын құрметтеуге, саяси сауаттылыққа, ұйымшылдыққа, батылдыққа, әдептілікке тәрбиелеу
|
Күтілетін нәтиже
|
Оқушылар түрік қағанатының құрылуы, дамуы, ыдырауы туралы мәліметпен толық танысады;
Қағанат туралы өз ойларын еркін айтуға, өз ойын нақты жеткізуге үйренеді.
|
Сабақ әдісі:
|
Баяндау, сұрақ-жауап, қайталау, топтық жұмыс, сөзжұмбақ, үлестірмелі тапсырмалар
|
Сабақ түрі
|
Жаңа сабақты меңгерту
|
Пәнаралық байланыс
|
География, әдебиет
|
Табыс критерийі
|
Мұғалім мен оқушы арасында тығыз байланыс орнайды,
Шығармашылықпен жұмыс жасауға ұмтылады.
|
Сабақ көрнекілігі
|
электрондық оқулық, интертақта, оқулық, карта, қанатты сөздер
|
Сабақ кезеңі
уақыты
|
Мұғалім іс-әрекеті
|
Оқушы іс-әрекеті
|
қажетті ресурстар
|
Ұйымдастыру кезеңі
(3 мин)
|
Сәлемдесу;
Оқушылардың назарын сабаққа аударту
Оқушыларға көрнекілік тарату
Нені білдім?
|
Нені үйренемін?
|
Мені қандай мәселе қызықтырады?
|
|
|
|
|
|
қосымша көркем әдебиет
тер, газет
|
Үй тапсырмасын сұрау
(7 мин)
|
Тест сұрақтары арқылы оқушылардың үй тапсырмасын қалай меңгергендігін қадағалау
|
1.Жүздерді құрайтын үлкен ру бірлестіктері:
а) Ел в) Тайпа с) Ру
2. Жақын туыстар арасындағы қыз алыспау тәртібі қалай аталады?
а) Топтық экзогамия
в) Рулық экзогамия
с) Әлеуметтік экзогамия
3. Қазақ арасына сіңген кірме тайпаны көрсетіңіз:
а) төрткүл
в) сұлтан
с) Төлеңгіт
4. Арабтан шыққан қазақ жерін ислам таратушылардың ұрпағы:
а) қыпшақ
в) Қожа
с) Қоңырат
5. Елдің рухани мәдениетін, оның елдік идеологиясын жасаушылар, діни жоралғыны, әдет-ғұрыпты қадағалайтын топтар:
а) Абыздар мен жыраулар
в) Емшілер мен оташылар,
с) Бақыслар мен сыншылар
6. Елдің басқада кеткен кегін малын тартып, айдап алу арқылы қайтарды:
а) Батырлар
в) Барымташы
с) Ұсталар
7. Тері бұйымдарынан, қайыстан әр түрлі ат-әбзелдерін өрді:
а) Ерші
в) Майрампаз
с) Өрімші
8. Асыл тұқымды жүйрік аттың сынын анықтап, таңдады
а) Жыршы
в) Сыншы
с) Ерші
9. Халықты имандылыққа, тақуалыққа, ынсап-тәубеге шақырған топтар кімдер:
а) дәруіштер мен имамдар,
в) қожалар мен сопылар
с) сопылар мен дәруіштер
10. Шыңғысхан әулетінен тараған ұрпақ:
а) Төлеңгіт
в) Төре
с) Тама
|
№1 Үлестірмелі тапсырма
Көшпелілілерде басқару жүйесі қандай болды?
Жауап: Көшпелілерде хандық басқару болды. Хан билігі жоғары болды. Хандарының жанында ақылшысы, төбе билері, жасақтары, іс жүргізуші қызметкерлері болды.
Көшпелілер мен отырықшылардың мәдени, саяси байланыстары туралы айтып беріңіз
Жауап: Көшпелілер мен отырықшылар арасында жаугершілік қақтығыстарда, бейбітшілік сабақтастық, шаруашылық, сауда , мәдени байланытар болды. көшпелілерден отырықшылар жылқы ұстауды, басқару жүйесін, қолөнерді үйрене бастады.
№2 Үлестірмелі тапсырма
1.Оңтүстік Қазақстан мен Жетісу жерінде қала мәдениетінің қалыптасуы мәселесі жөнінде ғалымдар қандай пікірлер қалдырған?
Жауап:
В.В. Бартоль бастаған бір ғалымдар: «Оңтүстік Қазақстан мен Жетісуда қала салып, қалалық мәдениет әкелгендер-хорезмдіктер мен соғдылықтар.»
2.Арабтық, мұсылмандық мәдениетті меңгерген ғалымдарды атаңыз?
Жауап: Арабтық, мұсылмандық мәдениетті меңгерген ғалымдар: әл-Фараби (Х ғ.), Жүсіп Баласағұн, (ХІ ғ.), Махмуд Қашғари (ХІ ғ.), әл-Хорезми (ХІҮ ғ.).
№3 Үлестірмелі тапсырма
1.Жібек сауда жолына «Ұлы» сөзінің қосылу себебін қалай түсінесіңдер?
2.Жібек жолы арқылы Қытайдан, Византиядан қандай тауарлар , Орталық Азиядан қандай тауарлар тасымалданды?
Жауап: Жібек сауда жолына «Ұлы »
сөзінің қосылуы Ұлы Жібек жолы Батыс пен Шығысты жалғастырып тұр.
Жібек жолы арқылы: Қытайдан жібек, мата, лактар, айналар тасылса, Византиядан інжу-маржан, вавилон кілемдері, әйнек тасылды.
№4 Үлестірмелі тапсырма
1.Көшпелі мәдениет пен отырықшы мәдениеттердің тоғысуынан пайда болған діндерді атаңыз?
Жауап: Ерте орта ғасырларда Қазақстан жеріне тараған діндер: зороастризм, будда, манихей, несториандық діндер тараған.
2.Қазақстан жерінен табылған діни ескерткіштерды атаңыз?
Жауап: Будда храмдары Ақбешім, Краснореченск, Испиджаб қалаларынан табылған. Несториандық христиан шіркеулері: Таразадн, Меркеден табылған.
|
Тестпен жұмыс істейді
сұрақ-жауап
|
Оқулық, тест сұрақтары , үлестірмелі материалдар
т.б.
|
Жаңа сабаққа дайындық
(5 мин)
|
«Миға шабуыл» статегиясы – оқушыларға бейнефильм көрсету, ой тастау
|
Оқушылар сабақ мақсатымен танысады.
|
Оқулық, ғаламтор
|
Жаңа сабақ
(15 мин)
|
Жаңа тақырыпты дәптерге жаздыру.
«Ойлан, жұптас, ортаға сал» әдісі, топпен жұмыс барысында , берілген тақырыпты ашу мақсатында тобымен ақылдаса отырып жұмыс жасау. Постер дайындау, ортада қорғау.
Топ басшыларын ортаға шақырылып, үстелдің үстінен сөздер таңдап алынады. (тәртіп, Отансүйгіштік, төртеу, ерлік , сабыр т.б) осы сөздер бойынша тақырып беріледі.
1-топ «Төртеу түгел болса, төбедегі келеді, алтау ала боса ауыздағы кетеді»
Тапсырма:
Түрік қағанаты (552-603 ж.)
2-топ «Тәртіпсіз ел болмайды, тәртіпке бас иген құл болмайды»
Б. Момышұлы
Тапсырма:
Шығыс Түрік қағанаты (683-745 ж.)
3-топ « Ерлік – табиғат сыйы емес, саналы әскери тәрбиенің жемісі»
Б. Момышұлы
Тапсырма:
Батыс түрік қағанаты (603-704 ж.)
4-топ «Отан үшін отқа түс - күймейсің »
Б. Момышұлы
Тапсырма:
Біріккен Түрік қағанаты (745-840 ж.)
5-топ «Ел дегенде езіліп, жұрт дегенде жұмылып қызмет ет»
Б. Момышұлы
Тапсырма: Сөзжұмбақ шешу «Түрік қағанаты»
Әр топ ортаға шығып өз жұмыстарын қорғайды, сөзжұмбақты шешеді.
Жауап:
Тегіндер
Күлтегін
ұлықтар
Түрік
Букрат
Қара Еске
Земарх
Қапаған
Тардуш
Тон
Елхан
Тоныкөк
Бумын
|
Жаңа тақырыппен танысады.
Топқа бөлінеді, топ жұмысын қорғайды.
Оқулықпен, дәптермен жұмыс жасау
|
Оқулық, ғаламтор
|
Сергіту сәті
|
Мұғалім оқушыларға өткен сабақ пен жаңа сабақты қатыстырып сергіту сәтін ұйымдастырады.
|
|
|
Біліктілік дағдысын қалыптастыру
(5-7 мин)
|
Бекіту: Сұрақтар арқылы пирамида құрастыру
Түрік қағанатында жоғарғы билеуші, әскери қолбасшының лауазымын атаңыз (Қаған)
Бағынышты тайпаларды билейтін ұлықтар кімдер? ( жабғу (ябғу), шад, елтебер)
Жергілікті жердегі ақсүйектер тобын атаыз? (бектер, тархандар, басқақтар, сардарлар)
Батыс Түрік қағанатының жұртын қалай атады? («Он оқ будун»)
Түрік қағанатында «Тат» сөзінің мағынасы ? (Құл)
|
Әр топ белгілі уақытпен тапсырманы орындайды, топ постер қорғауда белсенділік танытады.
|
флипчарт, маркер
|
Бағалау
(3 мин)
|
Мұғалім оқу оқушылармен біріге отырып бағалау жүргізеді.
|
өзін-өзі бағалау, жұлдыз, төртбұрыш, үшбұрыш белгілері, т.б. бағалау
|
Форма
тивті бағалау, смайлик
тер
|
Рефлексия
(3 мин)
|
ОЙ-ТҮЙІН жасау
Мұғалім оқушыларға стикерлер таратып береді.
1. Берілген тапсырмаларды орындау қызық болды ма?
2. Сабақтың қай тұстары ұнады немесе ұнамады?
Оқушылар өз ойларын, ұсыныстарын жазып Бәйтерек ағашына апарып іледі.
|
Оқушылар стикерлерге өз әсерлерін жазады
|
стикер
|
Үйге тапсырма беру
(2 мин)
|
§ 22-23 оқу, берілген схемаларды толтыру
119-125 бет
|
Дәптерге үй тапсырма
сын жазады
|
Жұмыс дәптер
|
Пән мұғалімі: _________Мукатаева Н.Ж. ОІЖО_________Ж.Нусипжанова
Достарыңызбен бөлісу: |
