5.Өзін-өзі тексеретін сұрақтар: 1. Шырай категориясы нені білдіреді? 2. Шырай категориясын зерттеген ғалым? 3. Қазақ тілінде шырайдың неше түрі бар? 6.Пайдаланатын әдебиеттер 1. Қазақ тілінің грамматикасы . - Астана, 2002.
2. Ысқақов А . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1991.
3. Қалыбаева А . Оралбаева Н . Қазіргі қазақ тілінің морфемалар жүйесі . - А, 1986.
4. Аханов К . Грамматика теориясының негіздері. - А ., 1996.
5. Оралбай Н. Қазіргі қазақ тілінің морфологиясы. - А., 2007.
6. Оразбаева Ф.Ш., Сағидолда Г., Қасым Б., Қобыланова А және т.б. Қазіргі қазақ тілі. - А., 2005.
7. Маманов Ы.Е . Қазіргі қазақ тілі. - А., 1966.
8. Исаев С. Қазіргі қазақ тіліндегі сөздердің грамматикалық сипаты. - А.,1998.
9. Төлеуов Ә . Сөз таптары . - А., 2002.
10. Кузнецов П . Ц . О принципах изучения грамматики М . 1961г. стр 25.
11. Қазақ тілі энциклопедия. – А., 1998.
12. Байтұрсынов А. Тіл тағылымы. –А., 1992.
13. Жұбанов Қ. Қазақ тілі жөніндегі зерттеулер. – А., 1956, 1993.
14. Жұбанов Қ. Қазақ тілінің жоғарғы курсы. – А., 1999.
15. Сауранбаев Н.Т. Қазақ тілі. Педучилищелерге арналған. - А., 1953.
16. Исаев С. Етістіктің грамматикалық сипаты.- А., 1997.
17. Төлеуов Ә. Қазақ тіліндегі зат есім категориясы. - А., 1971.
18. Фердинанд де Соссюр. Курс общей лингвистики. - М.,1933.
19. Сарыбаев Ш.Х. Табыс жалғаудың тасалануы. –Халық мұғалімі. - 194О.№3.
20. Төлеуов Ә. Кейбір көрсеткіштердің тасалануы, тасаланбауы. Қазақстан мұғалімі. 1960. 7 январь, № 2.
10.Тақырыбы: Есімдік. 2.Қарастырылатын сұрақтар: Есімдіктің жасалуы жолы, ерекшеліктері, прономиалдану процесі. 3.Дәрістің мақсаты: Есімдіктер нақты затты сипаттамай, анықтамай, сынын көрсетпей тек соларға нұсқау қызметін атқарады. Есімдіктер есімдермен тығыз байланысты болып, әдетте солардан кейін келіп отырады. Бірақ, олардың атқаратын қызметі әртүрлі болып келеді. Есімдіктердің бір тобы заттық ұғымды білдіретін сөздердің орнына жұмсалып, заттық атаулардың орынбасарлары болады да, екінші тобы заттың белгісін білдіретін сөздердің орнына қолданылып белгі атауларының орынбасарлары болып отырады. Бұлардың алғашқысын тіл ғылымында субстантивтік есімдіктер, соңғысын атрибуттық есімдіктер деп атайды.
