Сабақ мақсаты: Еңбек медицинасының мақсаты мен міндеттері, оның құқықтық негіздері бойынша білімділікті және іскерлікті қалыптастыру

1. 
   Өндірістегі қоршаған ортаны зертеу әдістері: физикалық, химиялық.
   
2. 
   Негізгі зертханалық-аспаптық әдістер.
   
3. 
   Жұмысшының ағзасына еңбектің әсерін сипаттайтын бағалау әдісі: физиологиялық, биохимимиялық, психологиялық және тб.
   
4. 
   Жұмысшының денсаулығына өндірістік факторды сипаттайтын бағалау әдісі: клиникалық, санитарлық-статистикалық.
   
5. 
   Санитарлық-статистикалық зертеу принципі.
   
6. 
   Сауалнама әдісі оның мақсаты мен міндеті.
   
7. 
   Сауалнама жасау принципі.
   
8. 
   Алынған сауалнама мәліметтерін өңдеу.
   
9. 
   Өндірістік орта факторларын нормалауда қолданылатын әдістер: Басқа әдістерді қлдана отырып экспериментальды зерттеу (биохимиялық, электрофизиологиялық және тб.).
   

- Тақырып бойынша дискуссия

- Аз топпен жұмыс жасау

- Тақырып бойынша тестік сұрақтарды шешу

- Тақырып бойынша сөзжұмбақтарды шешу

- Кейс стади

1. Измеров Н.Ф., Кириллов В.Ф. Гигиена труда. Оқулық. Москва, 2008.-

2. Гигиена. Кенесариев У.И., Тогузбаева К.К., Бекмагамбетова Ж.Д. и др., Оқулық. Алматы. 2009 г.- С. 9-13.

3. Руководство к практическим занятиям по гигиене труда ( В.Ф. Кириллова)- М., Медицина, 2001.- б. 88-103, 173-215, 296-311.

4. Руководство по санитарной экспертизе в области гигиены труда. Под ред. д.м.н., проф. Сраубаева Е.Н., Белоног А.А. – Караганда, 2008. – б.85-99, 112-131, 151-154, 188-191, 196-198, 237-240, 294-295, 298-316, 357-370, 427-432.

Қосымша:

5. Пругло Г.Ю. Использование компьютерных технологий в медицинской статистике. – Алматы, 2004.- б. 1-51.

1. 
   Еңбек гигиенасында өндіріс ортасын зертейтін физикалық әдіс.
   
2. 
   Еңбек гигиенасында өндіріс ортасын зертейтін химиялық әдіс.
   
3. 
   Еңбек гигиенасында өндіріс ортасын зертейтін қандай зертханалық-аспаптық әдістер.
   
4. 
   Жұмысшының ағзасына еңбектің әсерін сипаттайтын қандай физиологиялық әдісі қолданылады.
   
5. 
   Өндірісте қандай мақсатпен санитарлық-статистикалық зертеу жүргізіледі
   
6. 
   санитарлық-статистикалық зертеу жүргізу үшін қандай мәліметтер базасы болу керек
   
7. 
   Санитарлық-статистикалық зертеу жүргізу үшін қандай Қандай компьютерлік программалар қолданылады?
   
8. 
   Сауалнама жүргізу әдісінің негізгі ерекшелігі.
   
9. 
   Сауалнама жүргізу әдісінің мақсаты мен міндеті.
   
10. 
    Сауалнама жасау принцпі.
    
11. 
    Жұмысшы контингентінің сауалнамалық мәліметін өңдеу қалай жүргізіледі?
    
12. 
    Өндірісте эксперементальді әдіс қандай мақсатпен жүргізіледі?
    

Тапсырма : 1. Цехтағы еңбек жағдайын бағалау үшін қандай әдіс қолданылады?

2. Цехтағы жұмысшылардын денсаулық жағдайын тексеру?

2 есеп. Жануарлар кешенін тексеру кезінде ( 110 мың шошқа) табылған, жұмысшылар үйенді жинауды және шығаруды қолмен жүргізеді. Әрбір жұмысшының жұмыс уақытындағы жүктің қосынды массасы 7600 кг құрайды. Жұмысшылар қыста суық пен желденуге шағымданады. Кейбір жұмысшыларда тендовагинит ауруы табылған. Сонымен қатар суық тию аурулары жоғарлауы көптеп кездеседі.

Тапсырма : 1. Кешендегі әрбір жұмысшы әйелдің еңбек жағдайын бағалау үшін қандай әдіс қолданылады?

2. Цехтағы жұмысшылардын денсаулық жағдайын тексеру?

3 есеп. Балық консервілеу зауытын кешенді тексеру кезінде мұздатқыштың камерасына балықты әйелдер таситыны анықталды. Балық тақта арқылы бір дөңгелекті арбамен тасымалданады, жүктің салмағы 50 кг дейін жетеді, жұмысшы әйелдердің жұмысы камерада және ашық платформадағы мұздатқыштың жұмысымен кезектесіп тұрады. Жұмыс уақытының 50% мұздатқыш камерада өтеді.

Тапсырма : 1. Цехтағы еңбек жағдайын бағалау үшін қандай әдіс қолданылады?

2. Балық консервілеу зауытын жұмысшылардын денсаулық жағдайын тексеру?
4 есеп. Тоқыма фабрикасының бояу цехында маталарды қайнату және бояу жүргізіледі. Негізгі жабдықтар – механикалық баркалар сәйкес келетін ерітінділерге арналған , маталар оралған барабандар соған түсіріледі. Ерітінділердің температурасы 90-100⁰С. Бароктан маталарды шығару және суды беру механикаландырған. Жұмысшылар жаз мезгілінде қолайсыз жағдайға - ыстық, қапырық шағымданды.

Тапсырма : 1. Цехтағы еңбек жағдайын бағалау үшін қандай әдіс қолданылады?

2 Тоқыма фабрикасының бояу цехындағы жұмысшылардын денсаулық жағдайын тексеру?

5 есеп. Металлургиялық зауыттың құрыш балқыту цехында болат балқыту 1600⁰C температурада жасалынады.

Тапсырма : 1. Цехтағы еңбек жағдайын бағалау үшін қандай әдіс қолданылады?

2 Металлургиялық зауыттың құрыш балқыту цехындағы жұмысшылардын денсаулық жағдайын тексеру?

6 есеп. Механикалық ұста престеу цехында орындалатын өндірістік процесс. Ұсташының жұмыс орнында жылы кезеңде қолайсыз сезіну,шаршау, жоғары тершендік болады..

Тапсырма : 1. Цехтағы еңбек жағдайын бағалау үшін қандай әдіс қолданылады?

2 Цехтағы жұмысшылардын денсаулық жағдайын тексеру?

1. Тақырып №3. Аурушаңдықты және кәсіптік улануларды тексеру, есепке алу және тіркеу
2. Мақсаты: Студетнтерде нақты кәсіби аурушаңдық (улану) туралы білімді қалыптастыру. кәсіби аурушаңдық және улану бойынша есеп, тіркеу, тергеуді студенттерге таныстыру.
3. Оқыту міндеттері:

1. Кәсіби аурушаңдыққа (улану) анықтама беріңіз.

2.Созылмалы және жедел кәсіби ауруы диагнозына қою реті.

3.Кәсіби аурушаңдықты тіркеу ретімен студенттерді таныстыру.

1. Созылмалы және жедел кәсіби аурулар.

2. Кәсіби аурушаңдықты диагнозын тіркеу.

3. Кәсіби аурушаңдықты тіркеу.

4. Кәсіби аурушаңдықты тергеу.

5. Оқыту және жүргізу әдістері.

- Тақырып бойынша дискуссия

- Аз топпен жұмыс жасау

- Тақырып бойынша тестік сұрақтарды шешу

- Тақырып бойынша сөзжұмбақтарды шешу

- Кейс стади

1.Измеров Н.Ф., Кириллов В.Ф.Гигиена труда. Оқулық.-М-ГЭОТАР.-2008.-бет

2.Руководство к практическим занятиям по гигиене труда. В.Ф.Кириллова.М.-гэотар.-2008

3. Денсаулық сақтау министрінің 2009 жылғы 16 қарашадағы №709 бұйрығымен бекітілген, міндетті түрде медициналық тексеруден өткізілетін  зиянды өндірістік факторлар, кәсіптердің тізімін, міндетті түрдегі медициналық тексерулерді өткізудің ережелерін бекіту туралы.

1.Российская энциклопедия по медицине труда. Под ред.Н.Ф.Измерова.-М-Медицина.-2005.-653бет.

1. Кәсіби аурушаңдыққа (улану) анықтама беріңіз.

2.Жедел кәсіби аурушаңдықты диагнозын қою?

3. Созылмалы кәсіби аурушаңдықты диагнозын қою?

4. Дәрігер жедел кәсіби аурушаңдықтықа күмән туса кімді және қандай уақытта хабар беру керек?

5. Созылмалы кәсіби аурудың диагнозы өзгергені туралы арнайы ЕПМ немесе профпатологиялық орталықта кімді жіне қандай мерзімде хабарлау керек?

6. Кәсіби аурушаңдық жағдайын қай этапта және қандай құжатта тіркеледі?

7. Созылмалы және жедел кәсіби аурушаңдық жағдайын қарастырғанда профилактикалық орталықта немесе профилактикалық емханада қандай комисся құрылады?

8. Созылмалы кәсіби аурушаңдықты тіркеу үшін ПЭК қандай құжат тапсырылады?

9. Кәсіби аурушаңдықты (улану) кім тергеу жүргізеді?

10. Кәсіби аурушаңдық (улану) диагнозын қоюда еңбек жағдайының санитарлық-гигиеналық орны?
Тестік бақылау сұрақтары

1. Кәсіби аурушаңдылық - бұл:

а) Еңбек жағдайының белгілі бір үлесі бар ауру.

б)+Жұмысшыға белгілі зиянды және қауіпті өндірістк фактор әсерінен пайда болған ауру.

в) Белгілі мамандарға тән ауру.
2. Жедел кәсіби аурушаңдықты диагнозын қояды:

а)+жұмыс орнының немесе тұрғылықты жердің ЕПМ;

б) Кәсіби ауру профилактикалық орталығы немесе емхана;

в) МСЭҚ дәрігері.

3.Созылмалы кәсіби аурушаңдық диагнозын қояды:

а) жұмыс орнының немесе тұрғылықты жердің ЕПМ;

б) + Кәсіби ауру профилактикалық орталығы немесе емхана;

в) МСЭҚ дәрігері.

4. Этиологиялық себептердің ішінде зиянды және қауіпті өндірістк фактор боса- ауру:

а)+кәсіптік болып саналады;

б) кәсіптік шартты болып саналады;

в)жалпы ауру болып саналады.

а) жедел хабарландару;

б)+еңбек жағдайына санитарлық-гигиеналық сипаттама;

в)заключение профпатологиялық орталық қорытындысы

а) 10 күннен кеш емес;

б) 14 күннен кеш емес;

в)+ 1 айдан кеш емес;

А) шаңның мөлшерін (өлшеу әдісі) және дисперстілік құрамын (есептеу әдісі) анықтай білу дағдыларын қалыптастыру

1.Өнеркәсіптік аэрозольдардың санитарлық-гигиеналық маңызы

2.Шаңның классификациясы (құрылысы)

3.Шаңның физикалық-химиялық өзгешілігі

4.Өндірістік шаңның организмге әсері

5.Шаңдық патологияның классификациясы

6.Өндірістік шаңды зерттеу әдістері

7.Өндірістік шаңның тазалық деңгейіндегі белгілері

8.Өндірістегі шаңмен күрес жөніндегі шаралар ұйымдастыру.
5. Оқыту әдісі және сабақ беру.

- Тақырып бойынша презентация

- Тақырып бойынша дискуссия

- Аз топпен жұмыс жасау

- Тақырып бойынша тестік сұрақтарды шешу

- Тақырып бойынша сөзжұмбақтарды шешу

- Кейс стади

- Ролдік, іскерлік ойындар
6. Әдебиеттер.

Негізгі

1. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оқу құралы. – Тоғызбаева Қ.Қ. Алматы. – 2010. – 143-161 б.

2. Измеров Н.Ф., Кириллов В.Ф. Гигиена труда. Оқулық. Москва, 2008.- 165-183 б.

3. Гигиена. Кенесариев У.И., Тоғызбаева Қ.Қ. және т.б., Оқулық. Алматы. 2010 г.-493-499 б.

4. Руководство к практическим занятиям по гигиене труда (под ред. В.Ф. Кириллова) – М., 2001.- 171-189 б.

5. Руководство по гигиене труда в 2^х томах (под ред. Н.Ф. Измерова) – М., Медицина, 1987 г., т.1, 133 – 167 б.

6. Производственные аэрозоли, их гигиеническая оценка. Методы исследования и профилактика пылевой профпатологии. (оқу әдістемелік құрал) – Қарағанды, 1996 ж.

7. ПДК вредных веществ в воздухе рабочей смены. №1 – 02.011 –94, МЗ РК
7. Бақылау (сұрақтар, тесттер, есептер және т.б.)

Сұрақтар

1.Шанды фактордың санитарлық-гигиеналық мәні

6.Шаңңың ерігіштігінің мәні

8.Шанңың сорбциялық қасиетінің мәні

ІЗ.Силикоздың этиологиясының ерекшеліктері. Клиникалық түрлері.

16.Антракоздың этиологиясы

21.Шанмен күресудегі санитариялық-техникалық шаралар

22.Шаңнан қорғанатын жеке басты қорғау заттары

23.Шаңмен күресудегі емдік-профилактикалық шаралар .

24.Шаңңың зиянды әсерінің алдын алудағы медициналық тексерулердің рөлі

25.Шандануды анықтауда қәзіргі кезде кеңінен қолданылатьш әдіс.

26.Шаңның салмақтық концентрациясын анықтау әдісі

27.Шаңды дисперсті талдау әдісі

Сулы пневматикалық бұрғылау орындарында (шахтада) шаңдар концентрациясы дем алу зонасынада 234-тен 8000мг/м² дейін 95% барлық шаңдар 0,5-5,0 мкм мөлшері құрайды. 2 шахтада өткізілген кезекті медициналық қараулар келесілер белгілі болды; № 1 шахтада ( кремний диоксидінің 30% ерікн мазмұны)-6 силикоза оқиғасы, 65% жұмысшының жоғары дем алу жолы шырышты қабаты қабынған; 25%-нің көз шырышты қабатының және 7%-нің тері қабынуы байқалады.

№2 шахтада ( кремний диоксидінің еркін мазмұны -1%) – 1 антрокоз оқиғасы; 49 % жұмысшының жоғары дем алу жолы шырышты қабасы қабынған; 2 %-нің көз шырышты қабаты қабынған; 2 %-теріқабынуына ұшыраған.

Концентрациялы шаңның КДШ бойынша көрсетілген белгісін салыстырыңыз және дем алу органының байланысын көрсетіңіз.

Бағалаңыз, пневмокониоздың көрестілген түрінің қайсысы жұмысшыларға қауіпті;

Бұрғылау жұмыстарының барысы туралы сауықтыру шараларын ұйымдастырыңыз;

Ұсақтау, майдалу фабрикасында медициналық қараудан өткен жұмысшы ( жұмысшылар жасы 25-40, жұмыс стаждары сол кәсіп орындарда 6 жылдан жоғары). Белгілі болғанына байланысты алар болсақ 85%-і жоғары тыныс жолының шырышьы қабығының өзгерісіне ұшыраған (риниттер, фарингиттер, шырышты қабығының сулануы, иіс сезудің бұзылуы). Барлық жұмысшылар шаңның әсерінен зақымданған, политтердің жұмыс барысында концентрациялылығы мынандай нәтиже құрайды: жаз айларында- 14-25мг/м³, қыс айларында су құбырының коммуникациясының әр уақыт өшірілуіне байланысты-49-610мг/м³.

Көрсетілген концентрация шаңының КДШ дополит пен белгілерге әсерін салыстырыңыз.

Жұмысшылардың тазалықтық позициясындағы еңбектегі қауіпсіздігін бағалаңыз.

Еңбек қауіпсіздігіне арналған шараларға жоспарлар ұйымдастырыңыз.

Есеп №3

Темір-бетон жасаушы зауыттың көліктік шикізат өндіру цехында жұмыс істеушілергецемент пен құмды тасуда, қоймаларға таратуда және бетонды пайдалану құралдарға (смеситель) цехтарына жеткізуде шаңдар әсер етеді. Цемент шаңының концентрациясы шамамен 180-560 мг/м³, құмнан-8-36 мг/м³, еркін диоксид кремний әсері 85%-ке дейін әсер етеді.

Медициналық қараудың қорытындысында 510 жұмысшы жұмыс стждары 8-25 жыл, оның ішінде 20-сы тексеру нәтижесінде I дәрежедегі пневмокониозекені анықталды, оның ішінде 16 адам көлік-шикізат цехының жұмысшысы.

Көрсетілген концентрация шаңының КДШ дем алу зонасында жұмысшыларға әсерін салыстырыңыз;

Пневмокониозге қандай жағымсыз факторлардың этнологиялық байланысы бар екенін анықтаңыз.

Емдеу- сауықтыру шараларына арналған жоспарларды ұйымдастырыңыз;

Алюминий жасайтын зауытта глинозема боксит рудасынан шикізат жасайтын жұмыстарында жасалу процестерін қоймалау, бұрғылау және бокситтерді пайдалануда шаңның әсері мол.

Рудамен жұмыс істеуде орташа мазмұнмен 18% орташа концентрация шаңы 115мг/м³ құрайды, төменгі дымқылдылығы 10% шамамен 180мг/м³

Калькинациялық прокалепті глиноземді жасау бөлімшесінде көліктік және концентрацияны артуда оның шаңы 225 мг/м³ құрайды. Аэрозольдардың әсер етуі тексеру барысында патологиялық жоғары дем алу жолы (катарлар, риниттер, фарингиттер, ларингиттер) аэрозольдің реакция әсеріне, шаңдық глиноземия жақын контактілік пневмокониоз-аллюминоздыққа тән.

Концентрациялық шаң жұмысшыға КДШ бойынша әсерін дем алу зонасымен салыстырыңыз.

Жұмыс орнында шаңдық дәрежесі мен шаңдық деңгейдің дымқыл материалдарын көрсетіңіз;

Сауықтыру шараларының жоспарын жасаңыз;

Есеп №5

Жиһаз (мебель) жасау фабрикасының бір бөлігі ағаш өңдеу жұмыстары, болашақта жиһаз жасайтын детальдарды (бөлшектер) сүргілеуге байланысты дайындақ жұмыстары (лактау, жылтыратып өңдеу). Бұл процестер шаңдық нәтижелерге нұсқайды. Ауадағы шаңдық байланыстарға келесі деректер алынады: Фильтерден бастап ауаға дейінгі проба жасауда 35мг, ал анықтаудан кейінгі – 40мг. Анықтау барысы реттелуі 20минут ішінде 15л/мин жылдамдық көрсетті. Шаңдап сапалық құрамның қорытындасы бойынша, ағаш шаңы 1,5% еркін екі бағытты кремнийді құрайды.

Концентрациялық шаңдарды анықтаңыз және оны КДШ-пен салыстырыңыз.

Таразылау әдісімен қандай құралдар пайдаланатындығын анықтаңыз.

1. Аэрозольдардың ерекше фиброгенді әсерлері деген не?

1. 
   Ауаның белгілі бір көлемде ауаға әсер етуші массасы
   
2. 
   Белгілі бір демалуға белгіленген бөлігіндегі шаңның масса бөлігі
   
3. 
   Орта фактор, тұлғалық байланысы мен өндірістегі шаң процесін құрайтындар
   
4. 
   Дисперсиялық жүйе, таразыланған ауа бөлігі, пневмокониозды келтіруші;
   

1. 
   Дезинтеграциялы және конденсациялық аэрозольдар
   
2. 
   Органикалық және органикалық емес шаң
   
3. 
   Араласқан шаң.
   
4. 
   Шаң бұлт
   
5. 
   Шық, тұман
   

1. 
   Детальдарды тегістеу
   
2. 
   Борша ұсақтау
   
3. 
   Дезинтограторлық ұсақтау
   
4. 
   Металды еріту
   
5. 
   Скважинамен бұрғылау
   

1. 
   Көлемін бұрғылауда
   
2. 
   Металды ерітуде
   
3. 
   Металды электрмен дәнекерлеуде
   
4. 
   Опок бойынша металды қосуда
   
5. 
   Домнадан шыққан металлдарда
   

1. 
   Металдық, металоидтық
   
2. 
   Аэрозольдің конденсациясы, дезинтеграция
   
3. 
   Органикалық емес
   
4. 
   Өсу және жануарлық туыстық
   

1. 
   Ультрамикроскопиялықта
   
2. 
   Кониометрикалық
   
3. 
   Седиментациялық
   
4. 
   Таразылауда
   
5. 
   Гравитациялықта
   

1. 
   Радиоактивті заттар
   
2. 
   Биоорта қопасы
   
3. 
   Шаң бөлігі формасы
   
4. 
   Екі оксидті кремнийдің пайыздық мазмұны
   
5. 
   Дисперсиялық шаңның дәрежесі;
   

1. 
   Ауаның жеке бір бөлігін құраушы шаңның масса бөлігі
   
2. 
   Белгілі бір уақытта тыныс алу органын құрайтын шаңның масса бөлігі
   
3. 
   Белгілі бір уақыт аралығында анықталған, 75% кем емес жұмыс уақыты
   
4. 
   Белгілі бір уақытта анықталған 30 минуттық жоғарғы тұлғалы шаң бөлігі
   
5. 
   Барлық уақыттардағы өлшенген концентрациялық шаң
   

Ауаның белгілі бір бөлігінің әсер етуші массасы

1. 
   Жұмыс уақытының 75%-нен кем емес белгілі уақыт аралығындағы анықталған шаң массасы
   
2. 
   Жұмысшының дем алу зонасында үзіліссіз анықталған қорытындысы
   
3. 
   Ауаның жеке бөлігін құрайтын шаңдық масса
   

1. 
   Өндіріс процесінде тұлғалық және пайдалануда анықталған факторлар
   
2. 
   Ауаның жеке бөлініңәсер етуші массасы
   
3. 
   75%-тен кем емес жұмыс уақытында белгілі уақыт аралығында анықталған шаң массасы
   
4. 
   Белгілі бір уақытта толық 30 минутты жоғары тұлғалы шаң
   
5. 
   Жұмыс істеу барысында тыныс алу жолына әсер ететін шаңның массалық бөлігі
   

1. 
   Жұмыс істеу зонасында қауіпті заттардың ауадағы керекті концентрациясы
   
2. 
   «Еңбекті қорғау» заңы
   
3. 
   «Ұрпақ денсаулығы» Заңы
   
4. 
   СН-1.01.001-94 «Өндіріс орындарындағы» (обьектілеріндегі) тазалық нормасы құрыслысы
   

1. 
   Дисперсиялыққа
   
2. 
   Консистенцияларға
   
3. 
   Туралыққа
   
4. 
   Таразы өлшеміне
   
5. 
   Химиялық құрамға
   

1. 
   1мг/м²
   
2. 
   2мг/м²
   
3. 
   3мг/м²
   
4. 
   4мг/м²
   
5. 
   10мг/м²
   

1. 
   1мг/м²
   
2. 
   2мг/м²
   
3. 
   3мг/м²
   
4. 
   4мг/м²
   
5. 
   10мг/м²
   

1. 
   1мг/м²
   
2. 
   2мг/м²
   
3. 
   3мг/м²
   
4. 
   4мг/м²
   
5. 
   10мг/м²
   

1. 
   Сидерозды
   
2. 
   Амиолозды
   
3. 
   Силикозды
   
4. 
   Асбестозды
   
5. 
   Алюминозды
   

1. 
   Ұйымдастырушылық
   
2. 
   Техникалық
   
3. 
   Тазалық*техникалық
   
4. 
   Медико-сауықтандыру
   
5. 
   Керекті қорғаныс құралдары бөлімі
   

1. 
   Респираторда
   
2. 
   Аэрацияда
   
3. 
   Көбеюде
   
4. 
   Аспирацияда
   
5. 
   Жоғалуда
   

1. 
   Әртүрлі мөлшердегі шаңның пайыздық мазмұны
   
2. 
   Әртүрлі мөлшердегі шаңның пайыздық массасы
   
3. 
   10 мкм-нен жоғары шаңның пайыздық мөлшері
   
4. 
   Әр түрлі мөлшердегі шаңдық бөлім жылдамдығы
   
5. 
   Шаңның химиялық құрамы
   

1. 
   Екі тотықты кремний
   
2. 
   Тотықты темір
   
3. 
   Бұрыштық шаң
   
4. 
   Өсімдіктік шаң
   
5. 
   Талькомдық
   

1. 
   Екі тотықты кремний
   
2. 
   Тотықты темір
   
3. 
   Бұрыштық шаң
   
4. 
   Өсімдіктік шаң
   
5. 
   Талькомдық
   

1. 
   Өкпенің бір жақты бөлігі
   
2. 
   Өкпелік тіннің интерстициальді фиброзы
   
3. 
   Өкпенің бір жақты жекеленген бөлігі
   
4. 
   Фиброзды альвеолит
   
5. 
   өкпе тінінің жүгеншелік фиброзы
   

1. 
   30% астам кезеңінде
   
2. 
   Барлық кезең бойынша
   
3. 
   10%кезең бойынша
   
4. 
   Тәулік бойынша
   
5. 
   75% кезең бойынша
   

1. 
   24. Дәнекерлік аэрозольдің құрамына қандай заттар кіреді, организмге зиянды әсер ететіні қайсысы:
   
2. 
   Темір оксиді
   
3. 
   Марганец оксиді
   
4. 
   Фторлық байланыс
   
5. 
   Азот оксиді
   
6. 
   Бензипрен
   

1. 
   Жоғары тыныс алу жолдарырының таралуы
   
2. 
   Пневмония
   
3. 
   Антракоз
   
4. 
   Катаракта
   
5. 
   Барлық жауабы дұрыс
   

1. 
   «Кәсіптік аурулар» мағынасына анықтама беріңдер
   
2. 
   «Кәсіптік аурушылдық» мағынасына анықтама беріңдер
   
3. 
   «Өндірістік-орнатылған аурулар» мағынасына анықтама беріңдер
   
4. 
   «Еңбекке қабілеттілік және жұмысқа қабылеттілік» мағынасын түсіндіріңіз
   
5. 
   Еңбек жағдайы қандай класстарға жіктеледі
   
6. 
   Еңбек жағдайының «Оптималды» түсінігіне анықтама беріңіз
   
7. 
   Еңбек жағдайының «жіберілетін» түсінігіне анықтама беріңіз
   
8. 
   Еңбек жағдайының «зиянды» түсінігіне анықтама беріңіз
   
9. 
   Зияндылықтың 1 деңгейінің 3 классына сипаттама беріңіз (3.1)
   
10. 
    Зияндылықтың 2 деңгейінің 3 классына сипаттама беріңіз (3.2)
    
11. 
    Зияндылықтың 3 деңгейінің 3 классына сипаттама беріңіз (3.3)
    
12. 
    Зияндылықтың 4 деңгейінің 3 классына сипаттама беріңіз (3.4)
    
13. 
    Еңбек жағдайының «қауіпті(экстремальді)» түсінігіне анықтама беріңіз
    
14. 
    Еңбек жағдайының зияндылық классы жұмыс алаңының бір уақытта ауада 2 және оданда көп зиянды заттардың болуымен қалай орнатылады.
    
15. 
    фиброгенді әсер ететін аэрозолдармен кәсіби жұмыс істегенде еңбек жағдайының класы мен зияндылық дәрежесін анықтау?
    
16. 
    «Жұмысшыға шаңды жүктеме» мағынасын анықтаңыз. Оны есептейтін формуланы беріңіз.
    
17. 
    «Шаңды жүктеменің бақылаудағы деңгейі және оны есептейтін формула» мағынасына анықтама беріңдер
    
18. 
    «Ысытылатын микроклимат» мағынасына анықтама беріңдер
    
19. 
    «ТНС индексі» мағынасына анықтама беріңдер
    
20. 
    «Суытатын микроклимат» мағынасына анықтама беріңдер
    
21. 
    «Орта ауыстырылатын шекті жіберілетін концентрация» мағынасына анықтама беріңдер
    
22. 
    «Максимальды шекті жіберілетін концентрация» мағынасына анықтама беріңдер
    

- Тақырып бойынша дискуссия

- Аз топпен жұмыс жасау

- Тақырып бойынша тестік сұрақтарды шешу

- Тақырып бойынша сөзжұмбақтарды шешу

- Кейс стади

1. 
   Алексеев С.В., Усенко В.Р.- Гигиена труда (оқулық).-М., Медицина, 1989 г.
   
2. 
   Руководство к лабораторным занятием по гигиене труда (В.Ф. Кириллова).-М., Медицина, 1993 г.
   

3. 
   Санитарные нормы и правила по гигиене труда в промышленности (МЗ РК, 1993 г.) Омск, 1993г.
   
4. 
   «Еңбек жағдайының қауіптілігі және зияндылық көрсеткіші бойынша еңбек шарттарының класификациясы, гигиеналық бақылау критериі, еңбек үрдісінің қауыртылығы мен ауырлығы» ҚДСМ ҚР,№1.04.001.-2000, 30.11.2000 ж.
   

1. 
   Өндірістік улардың жұптасқан әсері-бұл
   

Б) бірдей улардың екі түрлі жолмен түсіп әсерлесуі

2. 
   Өндірістік улардың аддитивті әсері-бұл
   

3. 
   Өндірістік улардың интермиттеуші әсері-бұл
   

4. 
   Гигиеналық критери-бұл
   

5. Вредным производственным фактором могут быть:

а) физикалық

б) биологиялық

в) химиялық

г) еңбек процесінің факторы

д) барлық жауап дұрыс

6. Өндірістік зиян факторлар болуы мүмкін

А) ШРЕК

Б) ШРЕД
В) ӘЕҚТ(ОБУВ)

7. 
   Еңбек жағдайының градациясын көрсетініз
   

7. 
   Жылу ортасының жүктемесі-индекс -бұл
   

7. 
   Кай уакытта адам териси жылулык салелену денгейнде СИЗди колдану кажет
   

б) 75 Вт/ кв.м

в) 100 Вт/ кв.м

г) 150 Вт/кв.м

д) 200 Вт/ кв.м

10 . Жарыктану кандай куралмен олшенеди

А)аномометр
Б) психометр
В) люксометр
Г) анероид
Д)актинометр

11. Ер адамдардағы жұмыс уақыты бойы әр сағат сайын ауыстырылып тұратын жіберілетін жүктің шекті салмағы

А)200кг
Б) 250кг
В) 500кг
Г) 600кг
Д)870кг дейін

12. Ысытылатын микроклиматтың зияндылық деңгейі 3,4 те ұсынылатын жұмыс стажы аспауы керек

А)20 жас
Б) 17 жас
В) 13 жас
Г) 10 жас
Д) 7 жас

13. Периодтық бақылаудағы 1класстағы қауіптілік заттардың құрамын құрайды

А)айына 1 рет
Б) кварталына 1 рет
В) 6 айда 1 рет
Г) 10 күнде 1 рет
Д) рекгламенттелмейді

14. Жұмыс алаңындағы ауаның зиянды орта ауыспалы құрамын өлшеу өткізіледі

А)жұмыс уакыты бойынша
Б) жұмыс уакыты 75 кем емес
В) жұмыс уакыты 55 кем емес
Г) жұмыстың басында және соңында
Д) жұмыс уақытында 5 рет

15. Ауадағы орта ауыспалы концентрациясы нақты сипаттамасын алу үшін мәліметтер кем болмауы керек

А)2 жұмыс уакыты
Б) 3 жұмыс уакыты
В) 5 жұмыс уакыты
Г) 8 жұмыс уакыты
Д)1 ай бойынша
Ситуациялық есептер

Есеп №1. Тролейбус жүргізушілердің еңбек ету жағдайын зерттеу барысында, ол барлық жұмыс уақытында үнемі тербеліс әсеріне ұшырайтыны белгілі. Тролейбус деңгейін өлшеу барысында төмендегідей көрсеткіштер анықталды.

Ортагеометриялық октавты жолақ жиілігі ГЦ 2 4 8 16 32 63 125

Белгілер деңгеиі тербеліс жылдамдығы дБ 120 119 116 120 121 118 119

Жүгізушінің жұмыс орнындағы жаз кезінде температура +33С, ылғалдылық 70%, ауның жылулық жылджамдығы 0,5м/с. Бақылау барысындағы зеиін тұрақтылығы 75% жоғары. Өз өмірімен өзгенің өміріне төнген қауіптілік жоғары дәрежесі. Жұмыс күннің ұзақтығы 8-9 сағ созылады. Кабинадағы шу деңгеиі-90дБ.

Тапсырма

А)жүргізушінің еңбек жағдайын гигиеналық бағасын беріңіз

-Шу, тербеліс ПДУ 15дБ жоғары

-Жарақаттану қауіптілігі

- Забой мен штректегі жер асты сулар

-төменгі жарықтану /10люкс/

-майлау материалмен тікелей контактіге түсу

-ауаның газдануы /ПДК 3-10 рет жоғары/

-Ауаның құрамындағы шаңның үлесі ПДК-2-5 рет жоғары болу

Тапсырма

А)Тау кен өндірістік жұмысшылардың еңбек жағдайын гигиеналық бағасын беріңіз

Тапсырма:

А) тныс алу мүшелерінде паитологиялық жағдайлардын пайда болуындағы шаңның дисперсияланудағы ролі және шаң құрамын ПДК мөлшеріменен салыстырыңдар

Б) Жұмысшылар үшін пневмокониоздың қандай түрі аса қауіпті екенін анықта

В) еңбек үрдісінің ең зияндылық және қауіптілік класын анықтаңыз

Г) Сауықтыру іс шараларын ұсыныңыз

Тапсырм а:

1. 
   ^{Әр өндірістік факторға зияндылық және қауіптілік класын анықтаңыз}
   
2. 
   ^{Өндірістік процестің ауырлығы мен қауыртылығына жалпы баға беріңіз}
   
3. 
   ^{Ñàóûºòûðó øàðàëàðûí ½éûìäàñòûðû»ûç.}
   
4. 
   ^{Асбестік шаңның ағзаға арнайы әсерін атаңыз}
   

Тапсырма:

1. 
   ^{Êîíöåíòðàöèÿëûº øà»äàðäû àíûºòà»ûç æ¸íå îíû ШРЕК-ïåí ñàëûñòûðû»ûç.}
   
2. 
   ^{Òàðàçûëàó ¸äiñiìåí ºàíäàé º½ðàëäàð ïàéäàëàíàòûíäû¹ûí àíûºòà»ûç.}
   
3. 
   ^{Еңбек процесінің зияндылық және қауіптілік класын анықтаңыз}