| Сабақ «Өсімдіктерге-саяхат»
• Утепкалиева М.Ж., географи пәнінің мұғалімі
Сабақтың мақсаты: мәдени өсімдіктердің шыққан негізгі орталықтарын ,олардың таралу жолдары туралы ұғымдарын қалыптастыру; кескін картамен жұмыс істеу дағдыларын дамыту;
Сабақтың міндеттері:
1. « Өсімдіктердің шығу тегі, орталықтарының негізгі ошақтары» туралы ой қалыптастыру.
2. Мәдени өсімдіктер және олардың негізгі орталықтарын зерттеуге үлкен үлес қосқан Вавилов қызметімен таныстыру .
3. Карта, кесте арқылы салыстыру және талдау жасау.
4. Дақылдар туралы аңыз- әңгімелер, суреттер арқылы білімдерін дамыту.
Өзін-өзі дамыта оқытудың мақсаты;
Пәнаралық байланысты жақсарту (география және биология), АКТ пайдалану мүмкіндігін және қолдануға қабілетін дамыту.
Сабақтың түрі: жаңа білімді қалыптастыру сабағы, практикалық жұмыс сабағы.
Әдістері: түсіндіру және иллюстрациялық, репродуктивті, жартылай іздену, практикалық.
Әдістемелік құралдар мен жабдықтар: презентация «Өсімдіктерге-саяхат» (Интернет ресурстары), материалдар http://school-collection.edu.ru (суретте «Кофе ағашы», «Какао», аудио блок Бах «Кофе жанрлық»); кофе (астық), какао ұнтақ) сурет картографиялық (қабырға картасы «өсімдіктер шыққан орталықтары»); компьютер, мультимедиялық проектор.
Сабақ жоспары:
|
Мұғалімнің іс-әрекеті
|
Оқушының іс-әрекеті
|
I.
|
1. Қызығушылынын ояту: Бүгін біз, сіздер өз үстелдеріңде жиі кездестіріп жүрген кейбір өсімдіктерді, олардың шығуы туралы ағыз-әңгімелер арқылы, олардың көпшілігі алыс отанынан тыс ,біздің планетаның көптеген бөліктерінде өсірілетініне көз жеткізетін боламыз.
Сабақтың мақсаты: Кейбір дақылдардың шыққан отаны, таралуымен таныстыру.
Оқушылар алдына қойылатын міндет; (слайд 2):
Дақылдардың шыққан жері мен таралуын білу:
Кескін картаға шыққан жерлерін белгілеп, таралуы туралы қорытынды жасауға үйрену: (слайд 3):
Сабақ жоспары (слайд 3)
Осы мәселелерді шешу үшін, біз топтық тапсырмалар бойынша жұмыс істейтін боламыз.
Жоспары (слайд 3):
Өсімдіктердің отаны
Н. И. Вавиловтің қосқан үлесі.
Өсімдіктердің шыққан жерлерін, отанын кескін картаға түсіру.
Таблица “Өсімдіктердің таралуы”.
|
Жұмысқа әзірлену.. Мұғалімдердің тұсаукесері мен түсіндіру арқылы сабақтың мақсаттары мен нәтижелерін тұжырымдау. Жоспарыға қарап тақырыптың атын жазыу.
|
II.1
|
Білу. Жер шарындағы барлық өсімдіктер екі топқа бөлінеді (схема слайд 4).
Өсімдіктер
жабайы мәдени
Жабайылар өздері өседі, ал мәдени өсімдіктерді адамдар өздері өсіреді.
Сендер қалай ойлайсыңдар ,осылардың қайсйсй адам үшін маңызды? Неліктен?
|
Кестені дәптерге сызады.
|
|
|
Әр түрлі материктер адамдарға ,әр түрлі мәдени өсімдіктерді таратты. Олардың отанын анықтауға көптеген ғалымдар өз өмірлерін арнады.
Неліктен мәдени өсімдіктердің отанын анықтау сондай маңызды деп ойлайсыңдар?
|
Шыққан отанында өсімдік қандай жағдайда өсуге бейімделгенін біліп ,ал жаңа жерде өсіп-өнуге сондай жағдай жасау үшін маңызды.
|
II.2
|
Н.И.Вавилова өсімдіктердің шығу тегін зерттеуге үлкен үлес қосқан.(слайд 5-6)
|
|
II.3
|
Практикалық жұмыс “Өсімдіктердің шыққан орталықтары”.
Кескін картаға шартты белгілер арқылы өсімдіктердің шыққан орталықтарын белгілендер?
|
Аттарын жазу.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Шай сияқты ешбір сусынды адамдар жиі пайдаланбайды. Шайды шай бұтағының жапырағынан алады.
|
Суретін көру.
|
Картаға қарап шайдың отаны қай ел екенін айтыңдар? Қазір шайды тек Қытай емес басқа да елдер өсіреді. Егер қытайлықтардан шайдың пайда болуы туралы сұрасаңыз мына ежелгі аңызды айтып берер еді. Өте ертеде сары жерде кәрі будда монахы өмір сүрген. Бір күні ол түсінде Будданы көріп қатты қуанады, күндізде, түндеде көз ілмей дұға оқуға уәде береді. Бірақ бір күні ол ұйықтап қалады. Оянып өзіне қатты ашуланады да, енді ұйықтап қалмау үшін өзінің кірпігін жұлып алып жерге тастайды. Сол жерге шай бұтағы өсіп шығады. Шай бұтағының жапырағы ерекше сусын береді,ол сусын ұйқыны ашады. Постер дайындау.
|
Шығыс Азия, Қытай, Үндістан, Шри-Ланка
Кескін картаға белгілеңдер.
|
Тағы қандай сергітпе дақылдарды білесіңдер?
|
Кофе, какао
|
Кофенің отаны – Африка ( картадан көрсету, слайд 7).
|
Слайдтан суретін қарау.
|
Кофе тез көп танымалдыққа ие болды. Кофеге арнап ұлы композитор И.С. Бах музыка арнады. «Кофе жанрлық» . Бұл жақында жақында ашылды. Бұл бұлай болған еді. Бір эфиопиялық қойшы ешкілерін жайып жүреді. Ол ешкілердің қызыл жидектерді жегеннен кейін, ұйықтамай, жүгіріп, ойнақтап жүретінін байқайды. Бұл жидектер кофе дәндері болатын. Бұл сусын барлық жерде тез тарайды. Енді кофе негізінен басқа құрлықтарда да өсіріледі. Қай елдерде?
Постер дайындау.
|
Музыка тыңдау.
Отаны –Эфиопия.
Оңтүстік Америка. Бразилия
|
Какаоның шығу тарихы өзгешелеу. Аңыз бойынша баяғыда ацектер жерінде бір сиқыршы өмір сүрген. Оның үлкен жеміс бағы болған, жер бетінде оған тең келетіндей бақ болмаған. Сиқыршы паң, тәкәпар өзін жаратушыға теңеген. Бұл құдайға ұнамаған сиқыршыны жазаламақшы болып ақылынан айырған. Ақылынан адасқан сиқыршы бағын жойып жіберген , тек бір сиқырлы ағаш аман қалған, ол какао ағашы еді. Әрине бұл жай ғана аңыз, бәрақ бүл ағаштың ғылыми атауы «құдайлар асы» деген мағынаны білдіретіні шындық. Оның отаны Мексика таулы қыраты. ( слайд 7) Какаоны адамдар қалай пайдаланады?
Постер дайындау.
|
Сусын, шоколад
|
|
|
|
|
|
|
II.4
|
|
|
III
|
|
|
Қай материк мәдени өсімдіктер өсірмейді. Неліктен?
|
2. Австралия. Өте жай ашылды.
|
3.Қай материктер өсімдіктермен алмасты?
|
3. Африка ,Оң. Америка, Сол. Америка және Евразия, Оңт. Америка және Евразия
|
Тақырыптың негізгі идеясын анықтап , кесте арқылы қорытындылап бекіту.
Берілген елдердің маманданған саласы болатын ауылшаруашылық дақылдарын анықтаңдар:
Ауылшаруашылық дақылдары
|
Елдер
|
|
Қытай, АҚШ, Канада
|
|
Грекия, Испания, Италия
|
|
Тайланд, Индонезия, Малайзия
|
|
Үндістан, Қытай, Шри-Ланка
|
|
Ресей, Украина, Ақш
|
|
Бразилия, Куба, Үндістан
|
Ауылшаруашылық дақылдары; шай, қант құрағы, зәйтүн, бидай,табиғи каучук,күнбағыс.
|
Атлас картаны пайдаланып кесте толтырады.
|
IV.
|
Үй тапсырмасы: Өсімдік шаруашылығы.
|
Үй тапсырмасын күнделікке жазады.
|
V.
|
Рефлексия. “Аяқтағы тас” ойын (не күрделі болды, сабақта не түсініксіз болды, не кедергі болды, кім көмектесті; не түсінікті әрі жағымды болды ).
|
Ойынға қатыса отырып,өз ой-пікірлерін білдіреді.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
