Сабақ Сабақтың тақырыбы: «А ғ аш ұ стасы», «Ағаш шебері, балташы»

Жуғыштар

Материалдың тазалығына байланысты, жасанды тастан жасалған жуғыштар ластануларды сіңірмейді және зиянды заттар бөлмейді, тұрмыстық тазарту құралдарымен жеңіл тазартылады, сондықтан оларға күтім жасау өте қарапайым.

Термоформинг технологиясы мен жіксіз біріктіру әдісі өлшемдері, конфигурациялары, түстері мен текстурасы әртүрлі жуғыштар жасауға мүмкіндік береді.

Ас бөлмесіне арналған жуғыштар құйғышпен — төккішпен жинақталмайды. Оны жеке сатып алу қажет.

Білімділік: Оқушыларға электрлік желілер және ғимараттарды электр энергиясымен қамтамасыз ету жүйесін тарату құрылғысы жайлы мәліметтер бере отырып, электротехника пәніне деген қызығушылығын арттыру;

Тәрбиелік: Оқушыларды шапшаңдыққа, ізденімпаздыққа, іскерлікке, еңбек сүйгіштікке тәрбиелеу.

Су – әлемдегі ең қарапайым және кәдімгі нәрсе. Сонымен бірге ол өзіне сан мыңдаған құпияны жасырады. Ғалымдар оны әлі күнге дейін зерттеп, жаңа олжаға кенелуде.

 

Ең таза су Финляндияда

 

Мұзды ыстық судан тез алуға болады

Қандай су мұзға тез айналады: ыстық па, әлде суық па? Егер логикалық ойлауды қосатын болсақ, әрине суық. Өйткені ыстық су алдымен салқындау керек, сосын қату, ал суық су бірден қатады. Алайда тәжірибелер көрсеткендей, ыстық су мұзға тез айналады. Ыстық су неліктен суық суға қарағанда тез қататыны белгісіз. Мүмкін, айырмашылығы салқындатушылық, буға айналу, мұздың пайда болуы, конвекцияда шығар, әлде ыстық және суық суға газдардың сұйылту әсерінен ба екен.

  

Судың шамадан тыс салқындауы

Бәріміз физикадан білетіндей, су 0 градуста қатып, 100 градуста қайнайды. Алайда, судың шамадан тыс салқындауы деген ұғым бар. Бұндай ұғымға еш қоспасы жоқ су жатады. Температура 0 градустан төмендесе де, су сұйық болып тұра береді. Дегенмен, бұндай су да қайнап, қата алатын температура бар.

 

Судың үштен аса күйі бар

Мектептен белгілі болғандай, судың үш агрегатты күйі бар: сұйық, қатты және газ тәріздес. Бірақ ғалымдар сұйық суда 5 түрлі және қатты судағы 14 түрлі күй бар деп ажыратады.

 

Су әйнек секілді

Қатып қалған таза суды алып, салқындатуды ары қарай жалғастырса не болады? Су неше түрлі сиқырларға ұшырайды. Цельсий градусы бойынша минус 120 болғанда, су тым жабысқақ және созылмалы болады, ал минус 135 градус кезінде ол «әйнекті» суға айналады. «Әйнекті» су – әйнектегі кристалдық нәрселері жоқ, қатты зат.

 

Су – тіршілік нәрі

Су – тіршілік көзі. Барлық өсімдіктер мен жануарлар судан тұрады: жануарлар – 75%, балықтар - 75%, медуза – 99%, картоп - 76%, алма - 85%, қызанақ – 90%, қияр - 95%, қарбыз - 96%. Тіпті адамның өзі 86% судан тұрады. Ал егде жастағы және нәрестелердегі су 50% құрайды.

10-сынып № 23сабақ

Сабақтың тақырыбы: Пәтердегі сантехникалық жұмыстарды жүргізу.

Білімділік: Оқушыларға электрлік желілер және ғимараттарды электр энергиясымен қамтамасыз ету жүйесін тарату құрылғысы жайлы мәліметтер бере отырып, электротехника пәніне деген қызығушылығын арттыру;
Дамытушылық: Оқушылардың ғимараттардың құрылысы жайлы білімдерін қолдана отырып ғимараттардың ішіне электр энергиясын тасымалдау жұмыстары кезіндегі қауіпсіздік ережелерінің сақталуы дағдыларын, практикалық шеберліктерін дамыту, қызығушылығын арттыруға, өз ойын жеткізе білуге жағдай жасау;

Тәрбиелік: Оқушыларды шапшаңдыққа, ізденімпаздыққа, іскерлікке, еңбек сүйгіштікке тәрбиелеу.

Тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық нысандары мен әлеуметтік салаларды кезекті жылу маусымына дайындау өткен жылу маусымының өтуі кезінде анықталған ақаулар мен нормативтік ауытқуларды жүйелендіруден, техникалық жағдайдың талдамасынан, орнатылған жабдықтарды пайдаланудың жұмыс режимі мен деңгейінен, жөндеу көлемдерін нақтылаудан, ұйымдастыру-техникалық ісшаралардың тізбесін құрудан, жобалау-сметалық құжаттамаларды әзірлеуге арналған тапсырысты рәсімдеуден, мердігер ұйымдармен және тағы басқаларымен келісім шарттарды жасаудан басталады.

34. Жылу маусымына дайындық төмендегілерден тұрады:

1) өткен жылу маусымында анықталған кемшіліктерді талдау, анықталған кемшіліктер мен ақауларды жою бойынша ісшараларды әзірлеу және орындау;

2) кезекті жылу маусымы жұмысына тұрғын үй қорын, әлеуметтік мәдени, тұрмыстық нысандар мен инженерлік инфрақұрылым нысандарын дайындау жөніндегі ісшараларды бекіту;

3) жөндеу және құрылыс-монтаждау жұмыстарын қаржыландыру мен материалдық-техникалық қамтамасыз ету мәселелерін шешу, мердігерлік ұйымдармен келісім шарттар жасау;

4) жылумен жабдықтау көздері мен орталық жылу пункттерінде қажетті жұмыстарды жүргізу, соның ішінде қазандықтарды, түтікшелерді, құбырларды тексеру;

5) инженерлік желілердегі жұмыстарды орындау соның ішінде қайта жаңартуға, күрделі және ағымдық жөндеулерге, сынақтар өткізу мен шаюларға байланысты жылу желілеріне жылуды жіберудің кестесін және гидравликалық жұмыс режимін әзірлеу;

6) ғимараттарды дайындау бойынша жұмыстар жүргізу, инженерлік жүйелердің жабдықтарын алдын ала жөндеу және ауыстыру;

7) сумен жабдықтау және субұру жүйелерінде алдын ала, жоспарлы және жоспардан тыс жөндеу жұмыстарын орындау;

8) энергия үнемдеу ісшараларын жүргізу;

9) отын қоймаларын дайындау, резервті отын шаруашылығының инженерлік жабдықтарына, отын дайындау, отын беру және күлшлакжоюлар жүйелерінде, теміржол және автокөліктіктің кіре беріс жолдарында, өртке қарсы шаруашылықтарда жөндеу жұмыстарын орындау;

10) негізгі және резервтік отынның нормативті қорларын құру, сонымен қатар тұрғын үй-коммуналдық шаруашылығы нысандарында технологиялық апаттар мен дүлей апат салдарын жоюға арналған материалдық-техникалық ресурстардың апатты қорларын құру;

11) қалдықтар мен қоқыстарды жинау, сақтау, шығару, оңтайландыру жөніндегі қолданыстағы заңнамалар талаптарына сәйкес күл шлактарын қаттау үшін қажетті жағдайларды жасау.

35. Жылумен жабдықтау көздері мен орталық жылу пункттеріндегі жұмыстар келесідей аяқталуы тиіс:

1) 1 қыркүйекке дейінгі – күзгі кезеңде жылыту мұқтаждықтарын қамтамасыз етуге арналған қажеттіліктер;

2) 1 қарашаға дейін қысқы ең жоғарғы жүктеменің өтуі кезеңіндегі жылыту мұқтаждықтарын қамтамасыз етуге арналған қажеттіліктер;

Жылумен жабдықтау көздерін қамтамасыз ететін электр, су және газ коммуникацияларын жөндеу мен алдын алу жөніндегі жұмыстар 25 қыркүйекке дейін аяқталуы тиіс.

36. Жылумен жабдықтауды қамтамасыз етуге қажетті жылу желілеріндегі, ғимараттар мен ішкіүйлік жүйелердегі жұмыстар 1 қазанға дейін аяқталуы қажет;

37. Жылу желілері келесідей сынақтардан өтуі қажет:

1) гидравликалық сынақтардан (орнықтылығы мен тығыздығына) – жылу маусымы аяқталған кейін екі аптадан кешіктірмей және жөндеу жұмыстарын

10-сынып № 24сабақ

Сабақтың тақырыбы:Шығармашылық жоба.

Сабақтың мақсаты: Шығармашылық жоба туралы және оның қоғамға пайдасы, туралы түсінік беру, ұғындыру.

I. Ұйымдастыру бөлімі:

1. 
   II. Үй тапсырмасын сұрау: А) Шығармашылық жоба дегенді қалай түсінесің? Ә)Жобаға қандай тақырыптар алуға болады? Б) Жоба таңдағанда қойылатын талаптар.
   

Адамның әдемілікке деген қызығушылығы адамзат пайда болғаннан бері бар.

Жоба таңдағанда қойылатын талаптар. Таңдаған затың өзіңе жақсы таныс, түсінікті, қызықты болуы тиіс. Таңдаған заттың тұрмыста пайдаланылатын орнын білу қажет. Ол сенің шығармашылығыңды көрсете ала ма? Осы затты жасау қолыңнан келе ме? Алға қойған міндетіңді орындай аласың ба? Таңдаған жобаңның күрделілігін, қанша еңбекті қажет ететінін білу керек.

Жоба жеке бөліктерден тұрады: суреттерден, қандай да бір бұйымдардан және тағамнан, киімді жобалау, моделдеу, қолөнер, интерьер т.б. Зерттеу нәтижесінде жоба экономикалық есепте шығарылады.

Жобаны орындау барысында оны бір оқушы немесе бірнеше оқушы бірігіп орындауға болады. Жобаны бірнеше оқушы бірігіп орындағанда жұмысты мұғалім теңдей етіп бөліп береді.

Ұйымдастыру және дайындық кезеңі. Жобаның орындалу барысы. Шығармашылық жобаны бастамас бұрын жұмыс барысына көңіл бөлуді қажет ететін жайттарды сұлба түрінде жасап алған дұрыс.

Жоба қорғауға қажетті құрал – жабдықтар мен бұйымдар. Тігін машинасы, инелер, қайшы, қалам, милиметрлік қағаз, оймақ, үтік, кергіш

Қорытынды саты

1. 
   
   
2. 
   1. Жоба қорғау. Шығармашылық жобаны қорғағанда оқушы орындалған жобамен кластастарын таныстырып немесе дайындаған бұйымын көрсетіп шығады. Неліктен осы жобаны таңдағаны туралы, сондай – ақ жобаны орындауға қойған мақсат пен міндеттері туралы айтып береді. Жобаны орындау барысында қолданылған құралдар мен амал – тәсілдер, қосымша әдебиеттер: Таңдап алған бұйымы туралы, оның жеке сәнге айналғаны, ерекшелігі туралы айтып береді. Таңдаған матаның қасиеті, оның осы бұйымға, оның пішініне сәйкестігі, түстер үйлесімділігі: бұйымның жағымды және жағымсыз жақтарын, бұйымды өңдеу әдістерін көрсету.
   

1. 
   2. Сапасына қарай бағалау. Орындалған жобаға өздігінен баға беру, ойымен бөлісу және мұғалімнің бағалауы.
   

10-сынып № 25сабақ

Сабақтың тақырыбы:Жобаны таңдау, негіздеу.

Шығармашылық жоба - әр оқушының жыл бойы мұғалімнің көмегімен орындайтын , өзіндік жұмысы, басқаша айтқанда, технология пәні бойынша жүргізілетін бақылау жұмысы. Әрине жасалатын жобаның сапасы сенің біліктілігіңе, технология пәнінен алған біліміңе, оқулықтағы материалды қалай меңгергеніңе тікелей байланысты.

Жоба әр түрлі бөлімдерден, арнайы сызбалардан, суреттерден, нобайлардан және жасалатын бұйымның технологиялық картасынан құралуы мүмкін. Ол бұйымды жасаған кезде есептер, экономикалық немесе экологиялық дәлелділік, түсінік хаттар да пайдаланылады.

Жобаның бірнеше нұсқасы болуы мүмкін. Мысалы, өте күрделі жобаны оқушының өзі ғана орындауы шарт емес. Сондықтан жобаның кейбір бөлігі дайын күйде берілсе, кейбір бөлімін оқушы мұғалімнің, ата-ананың т.б. көмегімен орындай алады. Егер бір күрделі жобаны бірнеше оқушы бірлесіп орындаса, әр оқушының үлесі алдын ала анықталуы қажет. Ол оқу жылының соңында өзінің орындаған шығармашылық жобасын оқушылардың және мұғалімнің алдында қорғайды.

Бұл жағдайда оқушы жобаны қалай дәлелдейді? Ол үшін әр оқушы өзінің жасайтын жұмысын таңдау қажет.
Сонымен, шығармашылық жоба бұл оқушының мұғалімнің басқарумен орындалған өзіндік шығармашылық (жоба) жұмысы.

Оның мақсаты: 1. Шығармашылық жоба барысында өз бетімен шығармашылық жұмыс жүргізе білуге, іскерлікке, еңбексүйгіштікке тәрбиелеу.

Шығармашылық жобаны орындау жүйесі /. ұйымдастыру, дайындық, кезеңі.

4. Шығармашылық жобаға қойылатын негізгі талаптар.

10-сынып № 26сабақ

Сабақтың тақырыбы:Бесік жасау ағаштан

Зерттеу кезеңдері: а) Мақсат қою

 Тәжірибенің әдістемесі:  Логикалық ойлау қабілеттерін арттыру. Болашақта ғылыми болжамды іске асыру мүмкіншілігі бар әр түрлі дәрежедегі ұсыныстар жасауға үйрету.

Тұжырымдау қасиетін арттыру арқылы жұмыстың маңыздылығы мен  қажеттілігін аңғарту.

Өз бетімен ойлау, есте сақтау, қиялдау, сипаттау қабілеттерін арттыру:

Таңдаған бағытының этномәдениеттегі орнына, құрылысына, маңызына тоқталу және оған талдау жасай білгізу.

Зейінділігі мен іскерлігін арттыру: Бесіктердің ішінде ағаш бесіктің түрлерін меңгерту.

 Зерттеудің жаңалығы мен дербестік нәтижесі:

Жұмыс нәтижелері мен қорытындысы: Заман талабына сай, жиналмалы, ыңғайлы бесік үлгісін  жасап шығару.

Практикалық маңызы: Атам заманнан бері қолданыста болған бесікті осы күнде қолданысқа енгізу мәселесін қарастыру қажет.

Бесік - қазақ қауымы үшін көшпелі ғұмыр кешкен бабалардан қалған  аса қастерлі де қасиетті мұра, мүлік.

Бесік-нәрестені бөлеуге арналған ағаш төсек. Бесікті орта Азия мен Кавказ, Үндістан, Қытай жерін мекендейтін халықтардың басым көпшілігі пайдаланады. Тек әр үлгіде жасалады. Бесік көшпелі өмір кешкен қазақ халқы арасына ертеден тараған.  Бесік жеңіл ағаштан жасалғандықтан көшпелі тұрмысқа бейімділігі сонша, бесікті атқа мінгенде еш қиналмай анасы алдына өңгеріп алып кете берген. Жаугершілік заманда тұтқиылдан шабуыл жасалғанда бесіктегі сәбиді әке-шешесі ат үстінен оңай іліп алып, дұшпан тырнағынан тез сытылып кетіп отырған.

       Қазіргі замандағы аналарға бесікті қолданудың  маңыздылығы: өте тиімді – жаялық алуға, памперстерге және тері тітіркенгіштігіне қажет балалар косметикасына ақша жұмсамауына болады.

1.Бесікке бөленген бала таза жатады. Бесіктің өте ыңғайлылығы, ондағы сәбидің биологиялық қажеттілігене пайдалануға болатын тесіктің болуында. Дәретке отырғаннан кейін сәби таза, құрғақ күйде  ары қарай ұйқысын жалғастыра береді. Қазіргі памперстер секілді баланың құйрығын сорып тастамайды.

мүмкін. (менің ойым-менің пікірім)

6. Бесік, әуелі, ана мен баланың өзара қоректенуін, демалысы мен   денсаулығын  тұрақты бір ритмге (жүйеге) түсіреді.

7.  Бесіктегі нәрестенің қол-аяғы жұмсақ ораулы.Ұйқысы тыныш болады.

8. Бесікте қаршадайынан тербетілген бала кейін қазіргі техногендік

замандағы техникалық арпалыстарға икемді келеді.

9. Бесік тербетіп отырған анасы, әжесі, апасы, әпкесі, т.б. нәрестемен,

міндетті түрде, сөйлесіп отырады. Әлдиге бесік жырын айтады.  Нәресте шағынан ана әлдиі мен мейірімін, ана тілінің құнарын естіп  өскен бала – кейін өз отбасына, еліне қамқор болады.

10.Бесіктің беті перделі, жабық (жел тимейді, көз тимейді: нәрестені  екінің бірі көре беруге тиіс емес).

11. Тербеткенде адам қолы шаршамайды, баланың басы ерсілі-қарсылы шайқалмайды.

 Қазақ бесікті қарағай, қайыңнан, көбіне талдан иіп жасаған. Мұндай бесіктер  жеңіл, ықшам әрі берік, көшіп-қонуға ыңғайлы болады.  Бесік құрылысында әр бөліктің өзіндік атауы мен атқаратын қызметі бар. Оның жабдықтары да әртүрлі әбзелдерден тұрады. Бесіктің құрамы негізінен 15 бөліктен тұрады. Олар: бел ағаш, 2 бөген, 4 жақтау, 4 шабақ, 2 сабау, 2 жорға.

7.Тақтай. Бесіктің түбегі орналасатын, төсек салынатын бөлігі.

Енді мен   бесіктің  маңызын, құрылысын, жабдықтарын білгеннен кейін бесік жасауға қолданатын  қарағай, қайың, тал ағаштарына кеңірек тоқталуды жөн көрдім.

    Қарағай – төзімді, көп күй таңдамайтын ағаш. Аяздан да, желден де

10-сынып № 27сабақ

Сабақтың тақырыбы:Бесік жасау ағаштан

Зерттеу кезеңдері: а) Мақсат қою

 Тәжірибенің әдістемесі:  Логикалық ойлау қабілеттерін арттыру. Болашақта ғылыми болжамды іске асыру мүмкіншілігі бар әр түрлі дәрежедегі ұсыныстар жасауға үйрету.

Тұжырымдау қасиетін арттыру арқылы жұмыстың маңыздылығы мен  қажеттілігін аңғарту.

Өз бетімен ойлау, есте сақтау, қиялдау, сипаттау қабілеттерін арттыру:

Таңдаған бағытының этномәдениеттегі орнына, құрылысына, маңызына тоқталу және оған талдау жасай білгізу.

Өзіміздің Швейцариямыздың төрінде қарағаймен қоса қайыңдар да орын алған.  Қайың – жылдың төрт маусымында да өзінің сұлулығын жоғалтпайды. Көктемде өзінің жасыл жапырағын жайып, бойжеткендей құлпырады. Туған жерімізде қайың өспейтін жер жоқ.  Қалың көпшілік қайыңды бағзы заманнан-ақ жоғары бағалап, ағаштың басқа түрінен артық көрген. Ауыл қыздары мереке күндері қайыңның гүлді бүршігін бұрымына қосып өретін болған – егер осы бүршік уақытынан бұрын солып, қурап қалмаса, бойжеткенні арман-тілегі сөзсіз орындалады екен.

Осы ағаштардың ерекшелігімен танысқаннан кейін мен олардың физикалық құрылымын, механикалық көрсеткіштерін, жиһаз жасаудағы төзімділігін салыстырмалы түрде қарастырдым.

 

Ағаштың физикалық құрылымы

Осы келтірілген кестелерден көріп отырғандарыңыздай мен бесік жасауға қарағай, қайың мен тал ағаштарының ішінен қарағай ағашының жоғары көрсеткіштер: кептірілуіне, 15% ылғалдылықта берік сақталуына және ауа мен тұщы судағы төзімділігіне байланысты жиналмалы «Болашақтың бесігін» қарағай ағашынан жасау керек деген шешімге келіп тоқталдым.

.      Жоба бойынша жасалатын бесігім жиналмалы болатындықтан, мен ендігі кезекте жиналмалы, құрастырмалы жиһаздардың жасалу жолдарын қарастырдым. Жалпы үй жиһаздарын жасауда  қылқанжапырақты және жапырақтекті ағаштарды қолданады.

Жиналмалы-құрастырмалы жиһазға қабырғаға жапсарластырылып,

көлденең орналастырылатын шкафтар, құрастырылмалы үстелдер,

кереуеттер т.б жатады. Жиналмалы-құрастырылмалы жиһазды бөлсе, бөліктері конструкциялық тұрғыда байланыстырылады және соған бекітіледі.    Жиһазды негізінен ағаштан және ағаш материалдардан жасайды. Сондай-ақ пластмасса мен темір материалдар да қолданылады. Қаптама жабынды ретінде табиғи және синтетикалық шыбықтарды, ламинирленген қабыршақтарды т.б пайдаланады. Жиһаз жасауда жұмыр ағаш және кесілмелі ағаш түрлері қолданылады.

Жұмыр ағашқа құрылыс бөренелері (диаметрі 12см-ден, ұзындығы 4…9м) , араланған (диамерті 14 см, ұзындығы 4…7,5м) және жұмыр ағаштар қолданылады.

Кесілмелі ағаштарға: ағаш білеулер, тақтайлар және тақтайшалар т.б жатады.

Ағаш білеулер – жуандығы 13… 25 см, ені жуандығының екі есесіндей.

Тақтай – қалыңдығы 8 см, ені 8…25 см;

Тақтайша (рейка) – қалыңдығы 3,5 см, ені 7 см.

                              Желімделінген ағаш құрылымдары

Ағаш бөлшектерін құрастыруда желімдеу тәсілі де қолданылады. Желім түрлері: сүйекті желім, казейн, шайыр және арнайы желімдер.

Жай қарапайым жасалған ағаш құрылымдарынан желімделген ағаш құрылымдары аз салмағымен, беріктігімен, суға төзімділігімен ерекшелінеді.

Желімдеу үшін желімдейтін ағаш құрғақ болуы керек. Желімдейтін бөліктерді бір-бірімен беттестіріп, тегістеп дайындайды. Содан кейін желімді оның бір бетіне ғана жұқалап жағып, ол бөлшектерді ұстағышпен қысып қояды.

Ағаш  бөліктерін сына, бұрандама, шеге арқылы қосу ережелері.

-         Диаметрі 6мм-ден асатын шегені қылқанжапырақты және 4мм-ден асатын шегені қатты ағаш (емен) түрлеріне қағуға болмайды;

- Шегелер суырылып қалатын болмау үшін әр бағытта 15⁰ бұрыш жасап қағу керек;

-         Шегелердің ара қашықтығы 15…25 диаметрлік шеге көлемдерінен кем болмауға тиіс.

   Бұрғылауда дөңгелек пішінді ойықтар жасалынып, оған бұрандама, сыналар қағуға пайдаланады. Тек жасалатын ойықтың диамерті сына, бұрандама диаметрінен 1мм-ге дейін кем болуын ескеру қажет.

Ағаштан жасалған бұйымдарды әрлеу

Ағашты әрлеу деп оның бетін, сыртқы көрінісін жақсартуға және қоршаған орта әсерінен қорғау үшін жасалған өңдеуді атайды.

Көркемдік өңдеу бұйымға әдемілік пен көзтартарлық әсер береді. Ағаш бұйымның сырт көрінісін жақсарту үшін сол ағаштың өзін өңдеу: өрнектеу

күйдіру, қашау арқылы және де әр түрлі әрлеу қаптамалық материал-дарымен, текстуралық қағазбен, полимерлі материалмен, матамен, фольгамен безендіруге де болады.

                                    Ағашты жанудан қорғау

Ағаштың құрылыста, бұйым жасаудағы ең бір нашар қасиеті – тез тұтанғыштығы. Ол үшін алдымен қолданатын шаралар – ағаш бұйым-дарын қыздыратын ток көздерінен алыста қою, отқа қарсы материалдармен қаптау, отқа қарсы бояу түрлерін  қолдану.

Бесіктің құрылысы

10-сынып № 28сабақ

Бесік  - нәрестені бөлеуге  арналған ағаш төсек. Ол көшпелі ғұмыр  кешкен  бабаларымыздан  қалған қасиетті  мұра. Қазақта: «Ел болам десең бесігінді түзе», «Есік көргенді алма, бесік көргенді ал», «Бесік көрмеген ессіз болып, есікке енеді» деген ұлағатты сөздер бар.

• 
  бөген- бесіктің екі  басы;
  
• 
  жорға – доғолша келген  табаны;
  
• 
  белағаш  немесе арқалығы;
  
• 
  бесіктің төсегі.
  

10-сынып № 29сабақ

Сабақтың тақырыбы: Бесікті көркем өңдеудің технологиялық процесі

Бесікті жасауда ағашты қолмен және станоктармен өңдеу процестері жүргізілді. Технологиялық процесс өндірістік процестің бір бөлігі болып табылады. Ол өңделетін шикізат пен материалдың мөлшерін,түрін немесе қасиетін өзгертумен тікелей байланысты жүргізіледі. Ағаштан түрлі бұйымдар жасаудың технологиясы бірнеше кезеңге бөлінеді.Олар: - материалдарды кептіріп-құрғату;

• 
  дайындауға арналған ағаш материалдарын дұрыс үлгімен дәл өлшемдерге келтіру үшін механикалық тәсілмен өңдеу;
  
• 
  дайындалған құрамдас материалдарын бір-біріне желімдеп жапсыру;
  
• 
  тазартылған ағаш материалдарын ақтық үлгіге келтіру үшін механикалық тәсілмен өңдеу;
  
• 
  бөлшектерді біртұтас құрастырылатын бірлік өлшеміне жинақтау;
  
• 
  оларды механикалық тәсілмен өңдеу;
  
• 
  бөлшектер мен біртұтас құрастырылатын бірлік өлшемдерін нақтыбұйым етіп жинақтау;
  
• 
  бөлшектерді біртұтас құрастырылатын бірлік өлшемдерін немесе дайын болған тұтас бұйымды біржола өңдеп бітіру.
  

1. Ағашты механикалық тәсілмен өңдеу. Аралау – ағашты көп жүзді аспаппен-арамен бінеше бөлшек етіп бөлу.Дөңгелек (дискілі) арасы бар,станокта ағаш материалын алдын-ала белгіленген (ені және ұзындығы) бойынша өлшеп-кесіп дайындау жұмыс түрлері атқарылды.

Фрезерлік өңдеу - ағаштың жұқа қабатын айналмалы жүзі бар станокпен бірте  -бірте жүйелеп кесу. Бұл ретте ағаштың үстінгі қабатындағы орақ тәріздес жаңқалар тазартылады. Фрезерлік өңдеу сүргілеп жонатын рейсмустық фрезерлік және бұдырлық станоктармен жүргізіледі.  Сүргілеп жонатын станоктар майысқан қисық бөренелер мен қалқан тақтайларды геометриялық тұрғыдан жап-жазық және теп-тегіс етіп сүргілеп жонуға қолданылады.

2. Токарь станогымен ағашты өңдеу. Бесіктің белағашы станогында өңделеді. Жалпы айналатын денелер түріндегі бөлшектерді жасау үшін оларды токарь станогына салып жонып, егейді. Біздің отандық өнеркәсібіміз орталықты, қарама-қарсы және орталықсыз токарь станоктарын шығарды.

10-сынып № 30сабақ

Сабақтың тақырыбы:Жобаны талдау

«Талдау» (салыстыр, ерекшелігі неде? т.б және ең бастысын бөліп шығар)	Салыстырып кестені толтырыңдар Атауы ұқсастығы айырмашылығы Шығармашылық жоба   Бұйымды толық жасау арқылы қорғалады Жасалған бұйым жарнамаланып сатылады Ғылыми жоба Ғылыми жаңалығын  жасау
«Жинақтау» (Схема құру – толтыру, анықтама беру)	Оқушылар шығармашылық жоба қорғай отырып,қазіргі кезде қандай тұлға болып танылады?   Өз жобасын бағалай алатын Жоспарлай алатын Тез шешім қабылдайтын     Жұмыс барысындағы қорытынды Өз жұмысына есеп беретін Нәтижесін тәжірибе арқылы тексеретін
Практикасы «Қолдану» (қарапайым тапсырмалар)	Әр оқушы өзі таңдаған шығармашылық жобаның жұмыс барысында көңіл бөлуді қажет ететін жайттарды сызба түрінде сызып көрсету
	ІІІ кезең. Деңгейлік тапсырмалар       І деңгей (5 балл)
Теориясы «Білу» (Кім?Не? Қашан? Қацда? Не істеді?)	1.Жобалаумен айналысатын оқушылардың міндеті: -жетекшінің басшылығымен таңдап алынған тақырып бойынша ғылыми-ізденіс жұмыстарын жұргізу -өз жұмысына есеп беру Жобаны қорғау талаптаарын мұқият орындау 2.Жарнама деген не? Тұтынушының тауарға деген қызығушылығын арттыру 3.Шығармашылық жобаның тиімділігі неде? -іскерліктің артуы -оқушының жеке жұмыспен айналысуы -ізденімпаз, шеберліктің артуы -шығармашылық қабілеттің дамуы -сана ме жүйенің сапалық көрінісі,өз бетімен ізденуі
Теориясы «Түсіну» (Неліктен? Себебі? Не үшін? Неге?)	ІІ деңгей (5 балл+4 балл)=9 балл 1.Шығармашылық жоба дегеніміз не? а)бұйымның жобасын  салу ә)технология пәні бойынша жүргізілетін бақылау жұмыстары б)жұмысты тексеру 2.Шығармашылық жоба неше бөлімнен тұрады? а)3 бөлім     ә)4 бөлім         б)2 бөлім 3.Жобаның сапасы неге байланысты? а)уақытқа         ә)шапшаңдыққа б)технология пәнінен алған біліміне 4.Шығармашылық жобаның ІІ бөлімі қалай аталады? а)дайындық кезеңі ә)қорытынды кезеңі б)техникалық кезеңі 5.Техникалық кезеңге не жатады? а)нұсқау карта жасау ә)құнын есептеу б)жобаны қорғау 6.Шығармашылық жобаның І бөлімі қалай аталады? а)дайындық кезеңі          ә)қорытынды кезең б) техникалық кезең 7.Дайындық кезеңіне не жатады? А)проблемаланы шешу Ә)еңбек қауіпсіздік ережелерін сақтау Б)жарнамалау
Практикасы	Құрал-жабдықтар сұраныс
Теориясы «Жинақтау»	ХХІ ғасырдағы дамыған тұлға қандай болу керек?     Ой-өрісі жан-жақты
Практикасы «Баға беру» (Сен қалай ойлайсың?)	Шығармашылық жоба папкасы қандай болу керек? -жобаның ерекшелігі( өзектілігі, сұранысқа ие болуы, жасаудағы шеберлікті қажет етуі) -жоба  бұйымының қолданыста алатын орны -жобаның ғылымилығы -Пәнаралық байланыс

10-сынып № 31сабақ

Сабақтың тақырыбы:Жобаны талдау

оқытушымен берілген дәріс конспектісін меңгеру;

негізгі әдебиетпен семинар сабағына дайындалу;

нақты тақырып бойынша баяндама жасау;

эссе, баяндама, рефератқа өзара сын-пікір жасау;

есептер шығару;

статистикалық мәліметтерді талдау;

курс терминдері бойынша глоссарий және сөзжұмбақ жасау;

топтық жобаларға қатысу;

таңдалынған тақырыпқа презентация жасау;

тақырып бойынша кіріспе дайындау және т.б

Өткен материалдарды пысықтау. Өткен дәріс материалдарын пысықтау өзіндік жұмыстың ең маңыздысы.

Өткен материалдар терең талданса, басқа өзіндік жұмыстар жеңіл орындалады. Үнемі және жүйелі түрде өткен материалдарды пысықтап отыру, алдағы уақытта берілетін материалдарды жақсы түсінуге мүмкіндік береді.

Өткен материалдарды пысықтау үшін қажетті жайлар:

дәріс конспектісінің болуы;

курс бағдарламасының болуы;

ұсынылған әдебиеттердің қолда болуы (оқулық, есептер жинағы).

Жұмыс әдістері:

дәріс материалын жете түсіну;

конспект жасауда әдебиеттерге сілтеу жасау және қажетті толықтырулар, қажет болса түзетулер енгізіп отыру;

әр тақырыппен жұмыс материалды жете түсініп, еске сақталғанша жалғасу керек;

тақырыппен жұмыс, әдебиеттер мен оқулықтарда берілетін мысалдар мен есептерді шешу әдістерін меңгерген жағдайда ғана аяқталуы қажет;

түсінбеген сұрақтар болса, келесі дәрісте оқытушымен бірге талқылау қажет.

Есептерді шығару. Есептерді шығару әдісі:

есептерді шешу үшін берілген тақырып бойынша дәрістік материалды толық білу керек;

есеп шартын мұқият оқып шығу;

шешу жоспарын ойластыру;

есепті шығаруға қажетті формулаларды анықтау;

формула құрамындағы шамалар мәніне назар аудару;

алдымен жалпы түрде шешу, сонан кейін сандық мәндерін формуламен есептеу;

аралық және соңғы шешім нәтижелердің өлшем бірліктерін көрсету;

шешімнің дұрыстығына талдау жасау.

Коллоквиумға дайындық. Кейбір пәндер бойынша курстың теориялық бөлімі қандай деңгейде меңгерілгенін бағалау үшін коллоквиум өткізіледі. Сондықтан коллоквиумда қойылатын сұрақтар жауабын қайталап, пысықтау керек.

Бақылау жұмысына дайындық. Бақылау жұмысын өткізудің мақсаты:

студенттің ағымдағы үлгерімін тексеру;

топ студенттерінің дайындығын анықтау

үлгерімі нашар студенттермен жұмыс әдістемесін ұйымдастыру;

Студент бақылау жұмысына дайындалуда:

бақылау жұмысының тақырыбын білуі;

берілген тақырып бойынша теориялық материалды, есепті шығару формулалары мен әдістерін қайталауы;

әдебиеттерді, практикалық сабақта шығарылған есептер мен мысалдарды қайталап, еске түсіруі қажет.

Егер студент үнемі жүйелі түрде өткен материалдарды пысықтап отырса, бақылау жұмысына дайындық ешқандай қиындық туғызбайды.

Жобаларды орындау. Жобаларды орындауда кафедрамен берілетін әдістемелік нұсқауларға сүйену қажет:

белгіленген уақыттан кеш қалмай орындау;

тапсырманы орындауда қиындықтар болса, тапсырмаға сай тақырыпты қайта оқып шығу.

қиындықтар болса, оқытушыдан кеңес алу;

алынған шешімдерді талдау;

тапсырманы қорғауға дайындықта, сол тақырыпқа сай теория негізін тексеріп және кейбір мәліметтер өзгере қалғанда, оның шешімін ойластырып қою.

тапсырманы орындауда қолданылатын әдісті жете түсіну;

тапсырма уақытында қорғалу қажет, кері жағдайда академиялық қарыз болып есептеледі.

өзіндік жұмысына берілетін уақыт шектеулі, сондықтан алдын -ала орындау жоспарын жасап, өзіндік жұмыс әдістерін үйреніп, тәжірбиелерді меңгеру қажет және жұмысқа қабілеттілікті сақтау үшін демалыс уақытын дұрыс өткізген жөн. Сондықтан студенттің өзіндік жұмыс әдістерін үйренуіне кафедра мен әр оқытушының жауапкершілігі жоғары

10-сынып № 32сабақ

Сабақтың тақырыбы:

: Шығармашылық жобаны орындау

Мектепке дейінгі балалардың танымдық қызығушылығының өзіндік ерекшелігіне психологиялық - педагогикалық тұрғыда мынандай мазмұндық сипаттама береміз.

1. Ертегілер мектепке дейінгі балалардың танымдық қызығушылығын қалыптастыру механизмі. Бұл механизм психологтар белгілеген теория негізінде бірізділікте құрылған және сатылап жүзеге асады:

Жағымды эмоциялық көзқарас (ертегіге әуестік) → мазмұнды эмоциялық көзқарас (ертегімен әуестенуі) → тұрақты танымдық қызығушылық (ертегіге деген )

2. Ертегілердің педагогикалық жіктемесі. Бұл біріншіден, мектепке дейінгі балалардың танымдық қызығушылығын қалыптастырудағы мүмкіндіктерін анықтауға ықпал етеді; екіншіден, ертегілерді нақты өлшемдер бойынша сұрыптауға көмектеседі; үшіншіден, ертегілер құндылық көзқарасын бағдарлайды.

3. Мектепке дейінгі балалардың ертегіге деген қызығушылығын қалыптастыру моделі және оны жүзеге асыруда ықпал ететін педагогикалық шарттар. Модель құрылымы эмоционалдық, интеллектуалдық, еріктік компоненттер бірлігінде байқалады және нақты көрсеткіштер мен өлшемдер арқылы сипатталады.

Мектепке дейінгі балаларды тәрбиеші ертегі мазмұнын қай сабақпен байланыстырмасын оны саналы оймен түсіне білуге баулау қажет. Балада саналы ой түсінігі болу үшін оның белгілі бір деңгейде ертегілердің кейбір түрлерін білуі тиіс. Ертегіні саналы түсіну үшін:

- Математика сабағында ертегілердің балалардың жас шамасына сай түсіндірілуі керек;

- Математика сабағында ертегілерді қолдану барысында көрнекі құралдарды дұрыс пайдалана білу керек;

Қызығушылық - танымдық іс-әрекеттің қозғаушы күші. Балалардың танымдық қызығушылықтың көмегімен оқып үйрену барысында қабілеті ашылып, дарыны ұшталады,, өз күшіне, мүмкіндігіне сенім артады, дара тұлғалық сипаттарға ие бола бастайды.

Математика сабағындағы балалардың бойына қалыптастырудағы танымдық қызығушылық оқу-тәрбие үрдісінің барлық саласында көрініс табады. Қазіргі тәрбиелеп оқыту – ең көкейкесті проблемаларды , танымдық қызығушылық мәселелерін қарастырады. Оқу үрдісін белсенді түрде өткізу жолдары балалардың математика сабағына деген қызығушылығын , сол арқылы танымдық қызығушылықты дамытуды көздейді, сабақтың қай түрі болмасын қызығушылық пен уәждемелерге, яғни (МОТИВАЦИЯ) бағытталады. Танымдық қызығушылық мәселесі қазақ ойшылдары мен ағартушы педагогтардың да назарынан тыс қалмаған. Әл-Фараби: «Баланың рухани негізі түзу болса, оның тілегі, қалауы дұрыс болады. Оқып-үйрену нәтижесі шәкірттің ниетіне әсер етеді, көңіл қалауы болмақ» - деген екен.

Шығармашылық жұмысымды былай тұжырымдаймын.

Елбасы Н.Ә.Назарбаевтың «Қазақстан-2030» бағдарламасында жан-жақты білімі бар, тез дамыған, дүние жүзіне әйгілі және сыйлы мемлекеттің патриоттарын тәрбиелеу ісін педагогтар қауымына жүктеген. Сол ауырда, жауапты істердің нәтижелі болуы әрине біздерге байланысты, сондықтан да әр педагог балаға білімді беріп қана қоймай, сол білімді баланың бойына сіңіру жолында, баланың білімге деген қызығушылықтарын оята отырып, оның бойындағы қабілеттерін аша білу керек деген екен. Осы шығармашылық жұмысымның нәтижесі, қорытындысы ретінде мынандай сабақ түрлерін ұсынамын:

10- сынып №33сабақ

Сабақтың тақырыбы: . Қауіпсіздік ережелері.(практика)

Білімділігі: Ағаш бетіне үш тіліп ою тәсілі мен үшқырлы ойық өрнек түсіруді меңгеру

Тәрбиелілігі: Оқушыларды ұқыптылыққа,тазалыққа, іскерлікке тәрбиелеу

Дамытушылығы: Оқушылардың қауіпсіздік ережесін тиімді пайдалану арқылы арнаулы пышақпен жұмыс

жасау қабілетін дамыту

Сабақ типі: Аралас сабақ

Сабақ әдісі: Түсіндірме – практикалық

Сабаққа қолданылатын стратегиялық әдістер: Топтастыру әдісі,СТО әдістері

Көрнекілігі: слайдтар, плакат, үлестірмелі карточкалар, ағаш бөліктер

Сабақ барысы

I Ұйымдастыру кезеңі

а) Сабаққа дайындық жүргізу

ә) Оқушыларды түгелдеу

б) Оқушы назарын сабаққа аудару

II Үй тапсырмасын тексеру

Оқушылар берілген үй тапсырмасына өзінің дайындық деңгейін мұғалім сұрағына қол көтеру арқылы байқатады: Кім «беске» дайын? Кім «төртке» дайын? Кім «үшке» дайын? Кім мүлде дайын емес?

Қойылған сұраққа беріліп жатқан оқушының жауабы кез келген жерінен тоқтатылып, ары қарай басқа оқушының жауап берілуі сұралады. Бұл әдіс оқушылардың зейінін аудару және байқағыштығын дамытуға пайдалы.

III Үй тапсырмасын бекіту

Қауіпсіздік ережелерін сұрау

IV Жаңа сабақты даярлау. Жаңа сабақ

Ағаш бетіне ою-өрнек түсіру

Ағаш материалының бетіне өрнекті арнаулы пышақпен орындайды. Мұндай жағдайда қажетті ережелерді бұлжытпай орындамасаң, қолыңды жарақаттап алуың мүмкін. Өйткені ою көбінесе қолдың күшімен ойылады. Сондықтан бос қолыңды пышақ жүзі жүретін бағытқа жақындатуға болмайды. Әдетте жүзі мұқалған құрал тайғыш келеді. Өйткені құрал жүзі тақтай бетіне қажетті тереңдікке түспесе, өрнек анық шықпайды. Артық күш салып жіберсең, пышақ көтеріліп немесе өрнек ізінен тайып, шығып кетеді.

Кез келген бұйымның өрнектерін оймас бұрын оны міндетті түрде тазалап алу керек. Бұйым талаптарға сай тазалағаннан кейін оған ойылатын өрнектер пішініне, құрылымына байланысты жоспарланады. Бұл талап алдын ала орындалмаса, яғни өрнектерді кесіп болғаннан кейін тазаласа, оның жиектерін, деңгейін бүлдіріп алуың мүмкін

Арнаулы пышақпен жұмыс істеу кезіндегі қауіпсіздік ережелері

1. Арнаулы пышақты ағашқа терең қадама.

2. Жұмысты сабы мықты бекітілген, шытынап-жарылмаған, өткір арнаулы пышақпен істе.

3. Құрал-сайманың бүлінсе міндетті түрде ауыстырып ал және мұғалімге хабарла

4. Ойықтағы артық жаңқаны уақытылы алып тастап отыр.

5. Ұшы өткір пышақты қалтаңа салма.

6. Арнаулы пышақты ұстағанда, екінші қолың пышақ жүзінің кері бағытында болсын.

7. Пышақтың жүзін саусағынмен сипама.

8. Екінші кісіге пышақты сабы жағымен ұстат.

9. Екінші кісіге қарай пышақты сілтеме.

10. Пышақтың жүзін жоғары қаратып қойма.

11. Жұмыс кезінде пышақтың үстіне тым еңкейме. Денеңді тік ұстап жұмыс істе

Сергіту сәті

Оқушыларды екі топқа бөліп қағазға 1 минут ішінде ағашқа түсірілген өрнектер қандай затта кздесетінін жазу керек. Қай топ көп және дұрыс жазса, сол топ жеңімпаз болып есептелінеді.

V Жаңа сабақты бекіту

«Тақырыптардың түйісуі» ойыны:

Оқушылар топтарға бөлініп, өтілген материалдың мұғалім көрсеткен тақырыппен байланысатын тұстарын табады, мысалдар келтіріп, тапсырмалар құрастырады, сұрақтар дайындап, жорамалдар жасайды.

Оқушылардан бүгінгі сабақтан не түсінгендерін сұрау

VI Бағалау

VII Үйге тапсырма беру

10- сынып №33сабақ

Сабақтың тақырыбы: Жобаны қорғау

Мақсаты: Шығармашылық жоба туралы білімдерін арттыра отырып, жоба жасау және оны қорғауды үйрету.

А. Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттыру, өзінің қиялын, пікірін, көзқарасын қалыптастыра отырып, ой-өрісін дамыту.

Ә. Оқушының ізденімпаздығын, іскерлігін, шеберлігін, икемділігін арттыру, жоспар құруды үйрету алдына қойған мақсаттарына жету, қабілеттерін дамыту.

Б. Ептілікке, шыдамдылыққа, ұқыптылыққа, тазалыққа тәрбиелей отырып, оқушылардың эстетикалық талғамын арттыру.

Сабақтың түрі: Аралас.

Сабақта қолданатын әдістер: Мәтінмен жұмыс, «Әңгімелесу парағын» толтыру, кестелерді, схемаларды толтыру, топтастыру әдісі, тест, шығармашылық жобаны қорғау, ой-пікір алысу.

Сабаққа керекті құрал-жабдықтар, көрнекіліктер:

III. Шығармашылық жобаны қорғау:

1) Экономикалық есептер шығару.

2) Экологиялық дәлел.

3) Пайдалануы.

4) Жарнама жасау.

5) Пайдаланған әдебиеттер, сайттар, интернет.

10. «Ой-пікір алысу» парағын толтыру – 1 мин.