Дүниені түйсіну (миросозерцание) компонентін "алғашқы сананың" анықтауышы ретінде қарастырамыз. Бұл компонент арқылы сананың, ақылдың терең еместігін байқаймыз. "Алғашқы сана" алғашқы дәуірде өмір сүрген адамдардың санасына сәйкес немесе кәзіргі сәбилердің санасына сай көзқарасты айтамыз. Бұл компоненттің ерекшелігі: бір нәрсенің қасиетін, қатынасының асты және үсті жағын терең емес көрсету, табиғатты, ғарышты гармониялық, "шеңберлі тұйықталған" тұрғыда қабылдауы. Дүниені түйсіну көзқарасы терең емес ақыл-естің негізі бола тұра, интуициялық, әдеби, эстетикалық көзқарастың қайнар көзі. Дүние түйсіну компоненті дүниені әйгілі, көрнекті етіп санада бейнелейді. Сондықтан, жас сәбилердің дүниетанушылығы сәулелі, көркемді, фантазиялы болып келеді. Бұл компоненттік көзқарасқа логикалық ойлаудан гөрі сандық немесе математикалық тұрғыда ойлау маңызды. Мысалы, "алғашқы санада" әрдайым 2+2=4 болса, ал ақиқаттық жағынан орындары ауысуы мүмкін.
Егерде дүние қабылдау компоненті субъект және объект арасында тоқтамай жүріп жататын процесті бейнелесе, компонент дүние түйсіну тұрақтылықты, өзіндік жүйелілік көзқарасты байыптайды. Сондықтан дүниені түйсінуді акт есебінде қарастырамыз.
Достарыңызбен бөлісу: |
