Сабақ тақырыбы: §1, Табиғат және адам. Физика -табиғат туралы ғылым. Физика және техника. Сабақ мақсаты

1. 
   Материялық нүкте деген не?
   
2. 
   Қозғалыс траекториясы дегеніміз не?
   
3. 
   Траекторияның пішіні санақ жүйесін таңдап алуға тәуелді бола ма? Мысал келтіріңдер.
   
4. 
   Сағат тілінің қозғалыс траекториясы қандай?
   
5. 
   Орын ауыстыру деп нені айтады?
   
6. 
   Жүрілген жол дегеніміз не?
   

10-тапсырма.

1. Бір қалыпты және бір қалыпты емес қозғалыстар, жылдамдық, жылдамдық бірліктері туралы түсінік алуға жетелеу.

2. Мысалдар келтіре отырып, оқушы ойын дамыту, ғылыми ой қорытындыларын жасауға жетелеу.

3. Еңбекке баулу, жауапкершілігін арттыру.

• 
  Материялық нүкте деген не?
  

• 
  Қозғалыс траекториясы дегеніміз не?
  

• 
  Траекторияның пішіні санақ жүйесін таңдап алуға туелді бола ма? Мысал келтіріңдер.
  

• 
  Сағат тілінің қозғалыс траекториясы қандай?
  

• 
  Орын ауыстыру деп нені айтады?
  

• 
  Жүрілген жол дегеніміз не?
  

Дененің уақыт аралығында ұзындығы бірдей жол жүрсе, ондай қозғалыс бір қалыпты қозғалыс деп аталады.

Дене тең уақыт аралығында әр түрлі жол жүріп өтсе, ондай қозғалысты бірқалыпты емес қозғалыс деп атайды.

Бірқалыпты қозғалатын дененің жылдамдығын анықтау үшін оның берілген уақыт ішіндегі орын ауыстыруын сол уақыт аралыған бөлу керек.

Бірліктердің халықаралық жүйесінде жылдамдықтың бірлігіне секундына метр м/с алынады. Бұл жылдамдық бір қалыпты түзусызықты қозғалатын нүктенің 1с ішінде 1 метрге орын ауыстыратынын білдіреді.

1. 
   Бір қалыпты қозғалыс дегеніміз не? Мысал келтіріңдер.
   
2. 
   Бір қалыпсыз қозғалыс дегеніміз не? Мысал келтіріңдер.
   
3. 
   Қозғалыс жылдамдығы дегеніміз не? Формуласын жазыңдар.
   
4. 
   Жүрілген жолды қалай өрнектеуге болады?
   
5. 
   Қозғалыс уақытын қалай анықтауға болады?
   
6. 
   Жылдамдық өлшем бірлігі қандай?
   

7-жаттығу. №1, №2.

1. Оқушыларды орташа жылдамдық туралы түсінік алуға жетелеу, бір қалыпты емес қозғалыс туралы ұғым туралы түсінік беруді әрі қарай жалғастыру

2. Мысалдар келтіре отырып, оқушы ойын дамыту, ғылыми ой қорытындыларын жасауға жетелеу.

3. Еңбекке баулу, жауапкершілігін арттыру.

1. 
   Бір қалыпты қозғалыс дегеніміз не? Мысал келтіріңдер.
   
2. 
   Бір қалыпсыз қозғалыс дегеніміз не? Мысал келтіріңдер.
   
3. 
   Қозғалыс жылдамдығы дегеніміз не? Формуласын жазыңдар.
   
4. 
   Жүрілген жолды қалай өрнектеуге болады?
   
5. 
   Қозғалыс уақытын қалай анықтауға болады?
   
6. 
   Жылдамдық өлшем бірлігі қандай?
   
7. 
   Оқушыларға берілген есептердің шығарылуын тексеру.
   

Орташа жылдамдықты есептеп табу үшін берілген уақыт аралығындағы орын ауыстыруды осы уақыт аралығына бөледі, яғни бірқалыпты қозғалыстың жылдамдығын есептегендегі амал қолданылады.

9-жаттығу. №1, №2.

1. Қозғалыс заңы туралы, бірқалыпты түзу сызықты қозғалатын дененің қозғалыс графигі туралы түсінік алуға жетелеу.

2. Мысалдар келтіре отырып, оқушы ойын дамыту, ғылыми ой қорытындыларын жасауға жетелеу.

3. Еңбекке баулу, жауапкершілігін арттыру.

1. 
   Орташа жылдамдық деп нені түсінеміз?
   
2. 
   Орташа жылдамдықты қалай еспетеп табуға болады?
   
3. 
   Дене қозғалысының белгілі бір уақыт аралығындағы орташа жылдамдығы белгілі болса, онда дененің осы уақыт аралғындағы орын ауыстыруын қалай есептеп шығаруға болады?
   
4. 
   Үйге берілген есептердің шығарылуын тексеру.
   

Қозғалыс теңдеуі:

х=x₀+υt

Бірқалыпты түзусызықты қозғалатын дененің немесе материялық нүктенің координатасы уақыттың сызықтық функциясы болып табылады.

Дене координатасының уақытқа тәуелділігі графигін дененің қозғалыс траекториясымен шатастыруға болмайды.

Координатаның уақытқа тәуелділігі графигіне қарап, қозғалыс жылдамдығы туралы айтуға болады. График кескіні неғұрлым тік болса, жылдамдықтың да соғұрлым үлкен болатынын білдіреді.

• 
  Бірқалыпты түзусызықты қозғалатын дененің орын ауыстыруын оның қозғалыс жылдамдығы мен уақыт арқылы қалай өрнектеуге болады? Формуласын жазыңдар.
  
• 
  Орын ауыстыруды координаталар айырымы арқылы қалай өрнектеуге болады? Формуласын жазыңдар.
  
• 
  Қозғалыс заңының формуласын жазыңдар.
  
• 
  Бірқалыпты түзу сызықты қозғалыстың графигі қандай болады?
  

1. Денеге басқа денелер әсер етпегенде жылдамдығын сақтау құбылысы тупалы, кеңісті пен уақыт және олардың қасиеттері туралы түсінік алуға жетелеу.

2. Мысалдар келтіре отырып, оқушы ойын дамыту, ғылыми ой қортындыларын жасауға жетелеу.

3. Еңбекке баулу, жауапкершілігін арттыру, ғылыми дүниетанымын қалыптастыру.

1. Бірқалыпты түзу сызықты қозғалатын дененің орын ауыстыруын оның қозғалыс жылдамдығы мен уақыт арқылы қалай өрнектеуге болады? Формуласын жазыңдар.

2. Орын ауыстыруды координаталар айырым арқылы қалай өрнектеуге болады? Формуласын жазыңдар.

3. Қозғалыс заңының формуласын қалай жазуға болады?

4. Бірқалыпты түзу сызықты қозғалатын дененің қозғалым графигі қандай болады?

5. Үйге берілген есептердің орындалысын тексеру.

Кез келген дене сырттан әсер болмағанда өзінің Жермен салыстырғандағы тыныштық күйін немесе бірқалыпты түзусызықты қозғалысын сақтайды.

Адамдар күнделікті өмірде инерциямен жиі ұшырасады. Мысалдар:

Уақыттың негізгі қасиеттері: шынайы бар болуы, үздіксіздігі, тәуелсіздігі, бір қалыптығы, бір бағыттылығы.